شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱   شماره ۱۵۵۷

عکاسی شاعرانه

سمیه انصاری فر

سومین نمایشگاه عکس سیدمهرداد شریفی با عنوان «غزلعکس» ۲۷ اردیبهشت در گالری سوره حوزه هنری با حضور رضا میرزایی رئیس حوزه هنری استان مرکزی، جمعی از اساتید، هنرمندان و علاقمندان عکاسی افتتاح شد.
پیش از افتتاح این نمایشگاه نشست تخصصی با موضوع عکاسی برگزار شد. در این نشست حمیدرضا مجیدی مسئول خانه عکاسان حوزه هنری استان مرکزی گفت: «این روزها دوربین یکی از در دسترس‌ترین ابزارها برای عکاسان است اما آیا برای تبدیل شدن به یک عکاس حرفه‌ای شرکت در کلاس‌های عکاسی، برگزاری نمایشگاه عکس و بهترین دوربین‌های دنیا کافی هستند؟ خیر، زیرا هنرمند نیازمند تجربه‌ی زیستی است که بتواند مجموعه‌ی این تجربه زیسته را در قالب عکس ارائه دهد،» وی ادامه داد: «هنرمند نیازمند یک مجموعه از هنر است. شناخت از ادبیات، کنکاش در خاطرات و فاصله گرفتن از حواشی و چنگ انداختن در دنیای وسیع هنر وظیفه اصلی یک عکاس است.»
سومین نمایشگاه انفرادی عکس سید مهرداد شریفی با عنوان «غزلعکس» از تاریخ ۲۷ تا ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ درگالری سوره حوزه هنری استان مرکزی برپا بود. در این نمایشگاه ۳۰ عکس رنگی در ابعاد ۳۰*۲۰ با رویکرد عکاسی شاعرانه نمایش داده شد. مهرداد شریفی عکاس این آثار کوشیده بود تا با فضای شخصی خویش برداشت های شعر گونه از محیط پیرامونش را در قالب عکس به تصویر بکشد. سید مهرداد شریفی تجربه برگزاری نزدیک به چهل نمایشگاه عکس گروهی در داخل و خارج از کشور را دارد. اولین تجربه نمایشگاه انفرادی شریفی با عنوان «این شهر صنعتی است» در سال ۱۳۹۵ برگزار شد. موضوع این نمایشگاه پیرامون غیر متعارف بودن توسعه شهر اراک و مشکلاتی که این موضوع برای محیط زیست و مردم به وجود آورده بود. شریفی دومین نمایشگاه عکس خودش را در دی ماه ۱۴۰۰ با عنوان «فرزند زمین» که شامل عکس‌هایی از تک درخت‌ها بود، برگزار کرد. این نمایشگاه متاثر از نظریه باشلار است و به عناصر چهار گانه عنصر (آب، آتش، خاک و باد) در کنار درخت می‌پردازد.
مهرداد شریفی در توضیح آثارش در بیانیه نمایشگاه آورده است:
«غزل هایی که عکسند، عکس هایی که غزلند …
شعر را گونه خاصی از ادبیات دانسته اند که خالقش کلمات را به عاریه می گیرد تا به بیانی متفاوت از قالب معمول و یکسان نثر دست یابد و بتواند گام فراتر گذارد و زبانی دیگرگون به رشته درآرد؛ ساختاری که با توجه به فضای انتخابی شاعر متفاوت است، گاهی لحنی واقع بینانه دارد و گاهی لباس تغزل و عاشقانه می پوشد. همان گونه که شعر را واژه ها می سازند تا معنا و مفهوم گیرند، عکس را اجزای دیداری تشکیل می دهند و همانند شعر همنشینی این عناصر بصری کاملا شبیه واژه ها هستند که جمله می سازند و معنا می یابند. «عکاسی شاعرانه» گونه ای از عکاسی است که عکاس در آن تلاشی بر کشف اشیاء، اجسام، موجودات و هر آنچه دردیده او به تجسم می آید دارد، تا او را به شهود برساند. این شهود در بسیاری از مواقع همانند بیان شاعراست که شهودش به شعر و غزل درآمده. «عکاسی شاعرانه» عاشقانه ای است که در گفتگو و همزیستی با هستی شکل و بیانی در قالب عکس می یابد تا عکاسش بتواند آن را غزلعکس نام نهد!»
به بهانه برگزاری این نمایشگاه گفتگویی با سید مهرداد شریفی ترتیب دادیم که در ادامه می خوانید.

در بیانیه نمایشگاه از عکاسی شاعرانه گفته اید، عنوان نمایشگاه نیز «غزلعکس» است. برایمان بیشتر از انتخاب این عنوان و دلیلش بگویید.
قالب و چهارچوب عکس‌هایی که در نمایشگاه «غزلعکس» می‌بینید، فضایی شاعرانه دارند. یکی از وجوه شعر فارسی غزل است. من سعی کرده‌ام که ارتباط معناداری میان موجودات، اشیا و هر آنچه که قابل دیدن است به برداشت شخصی خودم برسم. از کنار هم قرار گرفتن غزل و عکس، واژه غزلعکس را ساختم.

یکی از ویژگی های عکاسان سفر کردن و ماجراجویی است. از سفرها و ماجراهایی که در مسیر ثبت عکس‌های این نمایشگاه برایتان اتفاق افتاد بگویید.
همانطور که گفتم، خودم را در معرض محیط پیرامونم قرار می دهم تا این که ببینم محیط، چیدمان عناصر و وجود اشیا چه معنا و یا چه احساسی را در من برمی‌انگیزند. این روند احساس شعرگونه دارد و برای همین فضای نمایشگاه من عکاسی شاعرانه است و این یک نوع غوطه‌وری در کل هستی است، که مرا به دور یا نزدیک می برد. خیلی از اتفاقاتی که در این چرخه شهودی رخ می دهد، پر از زیبایی است و زمانی که به یک تجربه دیداری خاص می رسم لذت وصف ناپذیری نصیبم می شود مانند رفتن به مکان‌هایی که برای اولین بار آنجا تجربه می‌کردم، وجدی مثال زدنی درون من به وجود می‌آورد به طور مثال ، طبیعت، گیاهان، موجودات، چشم اندازها، کوه‌ها، تپه‌ها، گندمزارها، درختان و…

ما مردمان ایرانی عاشق شعر و غزلی، با توجه به فضای شاعرانه نمایشگاه بازخورد مخاطبین چگونه بوده است؟ آیا توانسته بودند به وجوه شـاعرانه عکس ها نزدیک شوند؟
بازخورد خیلی خوبی از سوی مخاطبان نمایشگاه دریافت کردم و گاهی این بازخورد برای من بسیار خاص بود. بعضی از عکس‌ها برای مخاطبین زنده بیان می شدند. مثلاً قاب اول نمایشگاه که یک تابلوی شهری و خیابانی است و روی آن نوشته شده «یا ذالجلال و الاکرام» و با برف پوشیده شده برای برخی مخاطبین با طراوت بیان می شد، ارتباطی که مخاطبین با عکس‌ها می‌گرفتند حس زیبایی برایم داشت، گاهی توصیف می‌کردند و گاهی به وجد می‌آمدند. فکر می‌کنم بزرگترین دستاوردی که می‌توانم از این نمایشگاه داشته باشم، این بازخورد زیبا است که مخاطبین به من منتقل کردند.

به عنوان عکاسی که سال هاست در این حوزه فعالیت دارد و به فضای عکاسی شهر و استان اشراف دارد، دیدگاه تان نسبت به فضای عکاسی استان چیست و چه نقد هایی بر آن وارد است؟
شهر ما جوان‌های مستعدی دارد. این علاقه مندی در شهر ما بسیار است همانطور که در سراسر کشور اینطور است. اشتیاق به یادگیری عکاسی، به ویژه عکاسی دیجیتال خیلی زیاد شده است. البته خیلی‌ها به بی راهه می‌روند ولی اتفاقات نابی هم می‌افتد. هستند کسانی که دوست دارند عکاسی را به طور جدی دنبال کنند و فضاهایی که قالب هنری دارند را جدی‌تر بگیرند. عکاسان شهر ما سابقه خوبی دارند و افتخارات خوبی هم رقم زده‌اند. ولی فضای عکاسی عارضه‌هایی هم مانند منفعت طلبی‌های شخصی در کنار ارجح دانستن مصلحت های گروهی دارد. و یکی از عارضه‌های دیگر این است که عکاسان به دنبال تحقیق و جستجو در زمینه عکاسی و پایه های علمی، تاریخی و فلسفی آن نیستند.

این روزها حضور در جشنواره های متعدد و کسب عنوان دغدغه بسیاری از عکاسان شده است. از آنجایی که اغلب این جشنواره ها موضوع دارد آیـا می تواند بر نگاه و نوع عکاسی یک عکاس تاثیر بگذارد بیشتر وجوهش منفی آن مدنظرم است
ما در شهرمان عکاسان بسیار با اخلاق و خوبی داریم که به صورت جدی عکاسی را دنبال می‌کنند. خوشبختانه این عکاسان در فضای ملی و جشنواره ها هم درخشیده‌اند و جزو سرمایه‌های این شهر محسوب می شوند. درست است که جشنواره‌ها می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند، اما مشکلی که وجود دارد این است که ما را از فضاهای شخصی خودمان در عکاسی دور نگه داشته است. در مجموع اگر عکاسان از حواشی ها بپرهیزند و با جدیت بیشتر مطالعه، عکاسی و تجربه کنند یقیناً اثر بخش خواهد بود.

چه توصیه‌ای برای علاقه‌مندان و کسانی که در حوزه عکاسی مبتدی هستند و می‌خواهند پیشرفت کنند دارید؟
ما اگر بخواهیم موفق باشیم، مطمئناً نیازمند تلاش و پشتکار هستیم. در درجه اول به خودم و در درجه دوم به علاقه‌مندان این حوزه، توصیه می‌کنم که فعالیت خودشان را جدی بگیرند و برای آن تلاش بکنند. مثل یک ورزشکار که باید هر روز فعالیت ورزشی داشته باشد، در غیر این صورت توانایی خودش را از دست می‌دهد، یک هنرمند هم باید هر روز فعالیت و مطالعه داشته باشد و دانسته‌ها و توانایی های های خود را بالا ببرد و در کنار آن با یک هدفگذاری درست و دقیق پیش برود.

حوزه هنری بعنوان یکی از متولیان فرهنگی استان چقدر در برگزاری این نمایشگاه حامی معنوی و مالی شما بوده است؟
نگارخانه‌ای که من در آن نمایشگاهم را برگزار کردم از سوی حوزه هنری رایگان در اختیارم گذاشته شد. این‌ موضوع به نوعی یک حمایت محسوب می‌شوند. نگارخانه سوره که فضایی که نمایشگاه در آن برپا بود نسبت به سایر نگارخانه‌هایی که در اراک هستند، فضای استانداردتری دارد. همچنین خانه عکاسان حوزه هنری با نشست ها و تربیت عکاسان در حال حاضر یک فضای مناسب و خوب برای فعالیت عکاسی است.