گفتگو با «آرش زرنیخی» به بهانه برگزاری هفتمین شب های تئاتر آبان/مزرعه تئاترِ من

سه شنبه ۱۴ شهریور ۹۶   شماره ۶۷۳

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

شب های تئاتر آبان حالا بعد از دو سال برگزاری مستمر در میان تئاتری ها و علاقمندان به آن در اراک شناخته شده است. «این شب ها» ایده مدیر مسئول آموزشگاه رسمی تئاتر آبان است. او این گردهمایی را طراحی کرد تا هم علاقمندان و مخاطبان تئاتر به دیدن همزمان چند نمایش که اغلب از شاهکارهای کلاسیک جهان تخلیص شده اند، بیایند و همچنین هنرجویانی که این نمایش ها را برای پایان ترم های آموزشی خود اجرا کرده اند آن را در فضایی متفاوت تر بر روی صحنه اجرا کنند.

اشامگاه دوازدهم شهریورماه هفتمین شب های تئاتر آبان برگزار شد تا استمرار در این اقدام فرهنگی و هنری در کنار استقبال و شور حضور مخاطبان نکته مثبتی برای آن باشد. آرش زرنیخی مدیر مسئول آموزشگاه رسمی تئاتر آبان برگزاری شب های تئاتر آبان را یک فرهنگ سازی برای تئاتر می داند و می گوید: در آموزشگاه تئاتر آبان بعد از پایان هر ترم آموزشی یک رپرتوآر برای نمایش پایان نامه ها برگزار می شود که شب های آبان اجرای منتخب آثار این رپرتوآرها در هر دوره است. در واقع شب های تئاتر آبان بنیان نهاده شد تا یک فرهنگ سازی تدریجی برای دیدن و شناخت تئاتر شکل بگیرد.
وی ادامه می دهد: این شب ها هم فرصتی است برای مخاطبان حاضر که با تئاتر جهان که جای آن در تئاتر ما خالی است، آشنا شوند و هم مجالی است تا هنرجویان و بچه های آموزشگاه مکانی بغیر از باکس و اجرا در صحنه را تجربه کنند.
زرنیخی با تاکید بر اینکه در تمام مدت، اجرای این شب ها و نمایش تئاترهای آن به صورت رایگان برای مخاطبان بوده، اظهار می کند: من فکر می کنم که وقف تنها خلاصه در زمین و خانه و مدرسه نیست بلکه همین نفروختن بلیت خودش نیز یک نوع وقف است که من نامش را وقف تئاتری می گذارم.
وی ادامه داد: آموزشگاه آبان برای من به منزله یک مزرعه است که هر چند کوچک ولی در حال پرورش محصول است و شب های تئاتر آبان به مثابه فصل درو و برداشت از این مزرعه است.
مدیرمسئول آبان گفت: مردم ما با تئاتر و شاهکارهای دراماتیک جهان آشنا نیستند یکی باید باشد که این ها را معرفی کند، من در رپرتوآرها و شب های تئاتر آبان افرادی را می بینم که بعد از تماشا با آثار ارتباط می گیرند و برایشان جالب است.
زرنیخی با بیان اینکه باید از تمام توانایی ها برای ارتقای تئاتر بهره برد، افزود: شاید این تنها کاری باشد که از من بعنوان یک کارگردان برای فرهنگ سازی تماشای تئاتر در میان عامه مردم و همچنین آموزش صحیح برای علاقمندان این عرصه برمی آید و خوشحالم که تداوم داشته است.
زرنیخی در پاسخ به این سوال که چــرا در طراحی های تئاترهایتان نور و صحنه خیلی جایگاهی ندارد، گفت: یک بخش از آن به دلیل آموزشی بودن فضای این نمایش ها است؛ ولی دلیل اصلی دیگر این است که از دید من تئاتر با مقوله بازیگر معنا پیدا می کند. وی ادامه می دهد: در این خصوص «ژاک کوپو» پدر تئاتر مدرن جمله ای با این مضمون دارد که ما در تئاتر مدرن فقط با یک نیمکت سر و کار داریم بدون هیچ دکوری. در واقع این سخن کوپو نشــان می دهد که تئاتر مدرن به سمت مینی مالیسم و موجز بودن رفته است.
زرنیخی تاکید می کند: اما نگاه من به طور خاص معطوف به بازیگر است وقتی بازیگر کار را درست انجام دهد دیگر نیاز به طراحی و نورپردازی ندارد بنابراین در بیشتر کارهای من شما با طراحی نور و صحنه خاصی رو به رو نیستید و بیشتر تاکید بر بازیگری است.
وی ادامه می دهد: من بعنوان کارگردان و یک مدرس این نکته را همیشه مدنظر دارم که یک بازیگر چطور تربیت شود تا قائم به خودش باشد نه وابسته به لباس، دکور و … .
زرنیخی در خصوص کارهای اجرا شده در این دوره از شب های تئاتر آبان گفت: در هفتمین شب های تئاتر آبان مروری بر تئاترهای روسیه با آثاری از آنتوان چخوف، تئاتر انگلستان با آثاری از ویلیام شکسپیر و هارولد پینتر، تئاتر اسپانیا با یک اثر از فدریکو گارسیا لورکا، تئاتر فرانسه با اثری از آندره رانسن و یک تئاتر نیز از ایران با نام «سرگذشت یک روزنامه نگار » از مرتضی قلی خان موید الممالک فکری انجام شد.
وی با اشاره به اهمیت آموزش در تئاتر کشور گفت: نبود آموزش مناسب پاشنه آشیل کنونی تئاتر در کشور ماست و ما نیاز به یک سیستم آموزشی فراگیر در کشور داریم آموزش و ارتقای تئاتر تنها با یک برنامه ریزی سیستماتیک انجام پذیر است.
این کارگردان تئاتر تاکید می کند: هم اکنون هیچ فلیترینگی علمی برای ورود به تئاتر وجود ندارد در حالیکه هر هنری با شناخت آثار کلاسیک موجودیت پیدا می کند و مخصوصا در حوزه کارگردانی خیلی پرداختن به آن ها آسان نیست ولی شناخت و اجرای آن ها جز هدف گذاری های آبان بوده است.
زرنیخی توضیح داد: و اینجا یک سـئوال پیش می آید که چطور من بعنوان یک مدیر بخش خصوصی در مقیاس بسیار کوچک و بدون بودجه تمام تلاشم را کردم تا برنامه های آموزشگاه سیستماتیک باشد و تقریبا این امر محقق شد پس چگونه است در سطوح عالی و کلان فرهنگ و هنر با بودجه ها و اعتبارهای کلان چنین اتفاقی نمی افتد.
وی ادامه می دهد: جواب این است که مدیران بی کفایت، غیرمتخصص و کار نابلد در سطوح عالی فرهنگ و هنرقرار دارند، مدیرانی که توانایی سیاست گذاری ندارند در حالیکه در تمام دنیا مدیران با یک چشم انداز مشخص برنامه ریزی می کنند.
مدیرمسئول تئاتر آبان ادامه داد: متاسفانه در فرهنگ و هنر ما مدیریت انتسابی است و از آنجاییکه فرهنگ و هنر نهاد ضعیفی است کسی در آن احقاق حق و اعتراض نمی کند برای همین این شـرایط ادامه دار است.
زرنیخی گفت: من از منظر مدیر خصوص به ماجرا نگاه می کنم که می توانم با بودجه کم چنین برنامه ریزی های مشخصی داشته باشم آن وقت در کشور با این اعتبارات ۸۰ درصد شهرها چیزی به نام تئاتر ندارند.
وی در پاسخ به این سئوال که چه دلایلی باعث شده که تئاتر استان و حتی کشور معطوف به جشنواره شود، گفت: جشنواره یک نمایش اداری است که متاسفانه مسئولان تنها برای بیلان کاری آن را انجام می دهند. ما زمانی می توانیم در حوزه تئاتر جشنواره داشته باشیم که قبل از آن تئاتر داشته باشیم.
مدیر مسئول تئاتر آبان ادامه می دهد: وقتی نیمی از شهرهای کشور مکانی به نام تئاتر شهر و سالن استاندارد تئاتر ندارد و هیچ بودجه ای صرف آن نمی شود، جشنواره هیچ اولویتی پیدا نمی کند مگر یک رژه و نمایش اداری.
زرنیخی تاکید کرد: در مورد گرایش تئاتری هاب ه جشنواره به طور مستقیم نمی توان هنرمندان تئاتر را ملامت کرد، آن ها می خواهند دیده بشوند و تنها جشنواره این فرصت را فراهم می کند و این به منزله این نیست که تئاتری ها ندادند این یک نمایش اداری است.
وی توضیح داد: پس در این زمینه و در ایجاد این روند مقصر اصلی سیستمی است که برنامه ریزی نمی کند در حالیکه تئاتر باید پیوستگی داشته باشد و با اتفاق های مقطعی اینگونه و برهه برهه نمی توان کاری برای تئاتر کرد.
زرنیخی در پایان گفت: نکته بعدی که به نظرم در سطح کلان آسیب رسانده این است که در همین جشنواره ها هم سیاست گذاری ها اشتباه است. بعنوان مثال وقتی اولویت با متون بومی می شود چند نکته پیش می آید یک اینکه با این شرایط آموزش کدام نویسنده و با کدام آموزش را باید نمایشنامه نویس خواند. دوم اینکه همین باعث می شود تا عده ای که تخصص کافی ندارند مطرح شوند و شاهد رشد قارچ گونه نمایش نامه نویسانی شویم که با مبانی آن آشنا نیستند در حالیکه نمایش نامه اساس یک نمایش است.