گزارش «وقایع استان» از ورود اپراتورهای مجازی به بازار تلفن همراه ایران/این رقبای قدَر

یکشنبه ۱۵ بهمن ۹۵ شماره ۵۴۴
وقایع استان- فرشته غلامی:
قریب به دو سال است که بحث روی کار آمدن اپراتورهای جدیدی در کشور مطرح شده که گویا قرار است طعم جدیدی از کیفیت و البته سرعت را با خود به همراه داشته باشند. اپراتورهایی که نام مجازی را با خود یدک می کشند و به نام mvno شناخته می شوند.
بحث اپراتورهای مجازی تلفن همراه اگرچه در ایران یک موضوع جدید است اما در جهان به سال ۱۹۹۹ بر می گردد. نخستین MVNO هم که توسط اپراتور دانمارکی ۲TELE راه‌اندازی شد و پس از آن موج این پدیده اروپا را فراگرفت اما اپراتور موفق مجازی در انگلیس بود که به سال ۱۹۹۹ میلادی بر می گردد که با برند Nextel به فروش خدمات مخابراتی اپراتور UK پرداخت. موفقیت این اپراتور فاقد شبکه و تجهیزات به شکل گیری اپراتور مجازی «ویرجین موبایل» در ایالات متحده آمریکا منجر شد. اپراتوری که توانست از ابتدای کار خود تاکنون رقمی بالغ بر ۴۸۰ میلیون درآمد داشته باشد. امروزه بالغ بز ۹۵۰ اپراتور مجازی در جهان وجود دارند. این در حالی است که تعداد اپراتورهای موبایل در دنیا به حدود ۲۶۰ شرکت می‌رسد.
چند سالی است که با رواج بیش از پیش زندگی موبایلی در کشور در کنار سرعت و بهبود در فعالیت ها و کارهای روزمره مشکلاتی نیز به وجود آمده از جمله بازماندن اپراتورهای موبایل از بازاریابی و البته هزینه بر بودن این گونه اپراتورها که همین امر باعث شد برای حل این مشکل اپراتورهای مجازی موبایل شکل بگیرد.
در میان شرکت‌هایی که برای دریافت مجوز اپراتور مجازی به صورت مجزا یا در قالب کنسرسیوم اقدام کرده‌اند نام شرکت‌های معروف و مشهور فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران همچون: آسیاتک، شاتل، فناپ، های‌وب و پارس آنلاین به چشم می‌خورد.
علاوه بر این شرکت های معروف داخلی، شرکت‌های اروپایی و فراملیتی نیز برای فعالیت در اپراتورهای مجازی ایران نیز اقدام کرده‌اند. تاکنون نام شرکت انگلیسی Lebara از سوی مدیران فناپ برای اپراتور مجازی این شرکت تأیید شده است.
اسفندماه سال گذشته بود که اصول حاکم بر پروانه های مجازی تلفن همراه صادر شده و براساس آن اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی دریافت پروانه MVNO می توانستند با مراجعه به پورتال سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و مطالعه دقیق این مصوبه و فراخوان صدور پروانه MVNO از شرایط دریافت پروانه و مدارک و مستندات لازم آگاه شده و از پانزدهم اردیبهشت تا پانزدهم مرداد سال جاری درخواست خود را همراه با مدارک و مستندات لازم به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارسال کنند وبراساس آنچه اعلام شده تاکنون شانزده شرکت برای همکاری اعلام آمادگی کرده اند.
اما روز سه شنبه دهم اسفندماه بود که پروانه ای از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صادر شد که براساس آن شرکت شاتل به عنوان اپراتور خدمات سیار گروه شرکت ‌های‌ شاتل، خدمات مبتنی بر نسل‌ های جدید شبکه تلفن همراه خود را در قالب سیم‌کارت ‌هایی با نام تجاری «شاتل موبایل» به مشتریان خود در سراسر کشور عرضه می‌کند.
ارتباطات همراه شاتل که در ایام دهه فجر قراردادش را با رایتل امضا کرده بود و با ارسال آن به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی توانست روز ۱۰ اسفند ۹۵ مجوز اپراتور مجازی تلفن همراه بگیرد و نام خود را به‌عنوان دومین اپراتور مجازی در کشور ثبت کند.
پیش از این در شهریور سال جاری اپراتور کیش سل پارس قراردادش را با رایتل به عنوان اولین اپراتور مجازی امضا کرده بود. شرکت شاتل که نزدیک به ۱۵ سال از فعالیتش می گذرد و در ابتدا با بیست نفر شروع به کار کرده بود در زمینه اینترنت از طریق تلفن و کارت تلفن بین المللی به فعالیت می پرداخت و در دهه ۹۰ برند برتر را در زمینه اینترنت پرسرعت به خود اختصاص داده است و امروزه سهم بزرگی از مشتریان اینترنت پرسرعت و خدمات تکمیلی آن را چه در میان کاربران خانگی و چه در میان شرکت‌ها و سازمان‌ها به خود اختصاص داده است. اما اینـکه اپراتور مجازی چیست و چــه می کند و بـا اپراتور های اصلی چــه تفاوتی دارد سوالی است که شاید در ذهن بسیاری از افـراد شکل بگیرد در واقع می توان گفت اپـراتور مجازی موبایل
(Mobile Virtual Network Operator) در اصل اجازه راه‌اندازی شبکه جدید موبایل و نصب تجهیزات شبکه تلفن همراه ندارد و باید با عقد قرارداد همکاری از شبکـــه و تجهیزات اپــراتور تلفن همراه (Mobile Network Operator) (یا همان اپراتور اصلی) استفاده کند. بدین ترتیب اپراتور مجازی می‌تواند مشتری، سرویس پشتیبانی، مرکز تماس، بسته‌ها و تعرفه‌ها، برند تجاری و همچنین دفاتر فروش خاص خود را داشته باشد.
به عبارت دیگر MVNO ها سرویس ویژه‌ای متفاوت از خدمات تلفن همراه ارائه نمی‌دهند، بلکه شرکت‌های اپراتور مجازی می‌تواند با استفاده از بستر تلفن‌های همراه محتوا و اپلیکیشن‌های داخلی را ارائه دهند و برای رسیدن به این نقطه لازم است میزان تولید محتوا افزایش پیدا کند.
اگرچه در حال حاضر بخش زیادی از محتوای اینترنتی تولید داخلی است اما لازم است که از تولید‌کنندگان اپلیکیشن‌های داخلی حمایت بیشتری صورت گرفته و به نوعی نهضتی در تولید محتوا شکل گیرد. سیاست های دولت و وزارت ارتباطات نیز بر این مبنا استوار است که تولید محتوای داخلی تا مرز ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کند اما با توجه به این‌که خود دولت نمی‌تواند تامین‌کننده محتوا باشد، برای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز آن تلاش می شود که اپراتور مجازی نیز یکی از این زیرساخت‌هاست.
مدیر بررسی‌های اقتصادی سازمان تنظیم مقررات رادیویی نیز درخصوص کارکرد و تعریف اپراتورهای مجازی تلفن همراه بیان کرده بود که سرویس‌های اپراتور چهارم که به عنوان اپراتور مجازی در کشور فعالیت خواهند کرد همان سرویس‌های مشابه اپراتورهای موجود را ارائه می‌دهند و عمده تفاوتی که خواهند داشت این است که شبکه دسترسی یا همان طیف رادیویی را ندارند.
حسین فلاح گفته بود با توجه به این‌که کشور از نظر پوشش تلفن همراه به درجه اشباع رسیده است و مشترکان می‌توانند علاوه بر خدمات تلفنی از خدمات اینترنتی نیز با استفاده از سیم‌کارت‌هایشان استفاده کنند لازم است روی این بستر موجود خدمات محتوایی و ارزش افزوده جدید ارائه شود.
شاید این فکر در ذهن متبادر شود که اپراتورهای فعلی مگر نمی توانند با وجود تسلط بر قسمتی از بازار به کار خود به تنهایی ادامه دهند و دیگر نیازی به در اختیار گذاشتن شبکه خود به دیگر اپراتورهای مجازی نیست. اما باید در پاسخ گفت اپراتورهای مجازی تلفن همراه، با ایجاد فرصت‌ های جدید در بازارهای کوچک و خاص و با ارائه سرویس‌ های متنوع و جذاب، سبب افزایش ترافیک اپراتور های میزبان و سود آوری برای آنها می‌ شوند. این اپراتورها تمرکزشان بر بازارهای کوچک و خاص با مشتریان ویژه است.
با ورود اپراتورهای مختلف تلفن همراه و افزایش شدید رقابت این سه اپراتور تلفن همراه باافزایش شدید و البته اشباع بازار مصرف کنندگان در سال‌های اخیر، سبب شده صاحبان صنعت مخابرات به دنبال جایگزینی مناسب برای جذب بیشتر مشتریان و ارائه خدمات متنوع به آنها باشند که منجر به افزایش سهم بازار برای آنها و کسب درآمد شود.
به همین منظور اغلب کشورهای دنیا به ویژه کشورهای صنعتی و پیشرفته، اپراتورهای مجازی تلفن همراه (MVNOs) را به عنوان روشی مناسب برای بهبود خدمات ارتباطی و همچنین یک استراتژی عمده فروشی خدمات مخابراتی در نظر گرفته‌اند. این رویکرد سهم قابل توجهی از صنعت مخابرات را در برگرفته است.
اپراتورهای مجازی می‌توانند با هر سه شبکه‌ی تلفن همراه ایران یعنی رایتل، ایرانسل و همراه اول قرارداد امضاء کنند. این احتمال وجود دارد که در صورت موافقت نهایی شاتل موبایل با همراه اول و ایرانسل، قرارداد این اپراتور مجازی با این دو اپراتور قدیمی نیز به امضا برسد.
شماره‌ تلفن‌های اپراتورهای مجازی با پیش‌شماره ۰۹۹۹ آغاز می‌شوند که هنوز اطلاعاتی از کد مخصوص شاتل موبایل یعنی پس از ۰۹۹۹ ارائه نشده است.
محمد میرطاووسی روابط عمومی شرکت شاتل نیز از اپراتورهای تلفن همراه کشور خواسته بود که تا به MVNO ها به چشم یک رقیب نگاه نکنند چرا که اگر یک اپراتور مجازی خوب روی شبکه اپراتورهای موبایل هاست شود، به ورود اپراتور به بازارهای جدید و کسب درآمد خالص و بدون دردسر کمک خواهد کرد.
اپراتورهای مجازی تلفن همراه این روزها به عنوان دغدغه ای بزرگ برای مسئولان بدل شده است تا بدین طریق شاید خدمات در زمینه تلفن همراه در ایران رنگ و بوی بهتری بگیرد و از نظر دقت و سرعت اگرچه نه در حد کشورهای پیشرفته که در حد معمول برسد و مانند آنچه که در سراسر دنیاست و به عنوان بخشی جدانشدنی از حوزه فن‌آوری اطلاعات شناخته شده است مطرح شود.