گزارش «وقایع استان» از تجمع سپرده گذاران یکی از موسسات اعتباری در اراک/پایان «مژده به مشتریان ارجمند»

یکشنبه ۷ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۷
***
وقایع استان
عباس لعل بار
***
صبح روز گذشته برای چندمین روز پیاپی جمعی از سپرده گذاران موسسه توسعه یا همان آرمان سابق در مقابل یکی از شعب این موسسه در اراک تجمع کردند. این تجمعات در روزهای گذشته در مقابل شعبات دیگر این موسسه در شهرهای مختلف کشور برپا شده و حتی خبر رسیده که برخی شعب موسسه توسعه از جمله در گچساران تعطیل شده است. البته از مدتها قبل برخی دیگر از موسسات از جمله کاسپین هم با این مشکل مواجه شده است.
این سپرده گذاران با تجمع مقابل موسسه خواستار دریافت سپرده های خود شده اند، این در حالی است که شایعه ورشکستگی موسسه توسعه مدتی است منتشر شده هرچند برخی می گویند صحت ندارد و تنها مشکل آن کمبود نقدینگی می باشد.
در گفتگوی خبرنگار وقایع استان با سپرده گذران مشخص می شود که مسئولین بانک وعده داده اند که در هفته جاری امکان برداشت سپرده ها وجود خواهد داشت و آنها می توانند به شعب موسسه مراجعه نمایند. برخی از حاضرین با ناامیدی می گویند مشخص نیست وضعیت چه خواهد شد چرا که این وعده را قبل تر هم داده بودند.
موسسه توسعه از ادغام دو تعاونی وحدت و البرز ایرانیان که باقیمانده طرح ساماندهی ۱۰ تعاونی اعتباری در سال ۹۵ بودند ایجاد شده است، موسسه ای که تا مدتی پیش هر دو با یک نام و یک لوگو (موسسه آرمان) در بازار پولی کشور فعالیت می کردند. پس از آنکه خبری مبنی بر بلوکه کردن سپرده های مردم توسط البرز ایرانیان در موسسه آرمان منتشر شد، هر دو تعاونی نسبت به انتشار این خبر اعتراض کردند. تعاونی البرز ایرانیان در آن زمان اعلام کرد که روال عادی روند پرداخت پول به سپرده گذاران موسسه اعتباری آرمان بر قرار است.
به گزارش وقایع استان به نقل از بازار نیوز، این تعاونی همچنین اواخر اسفند ماه سال گذشته، در وب سایت خود با درج خبری با عنوان «مژده به مشتریان ارجمند » اعلام کرد که «ریاست محترم بانک مرکزی در مورخ بیست و یکم اسفند ماه سال ۱۳۹۵ در پی نوشت نامه سرپـرست محتــرم مـوسسه اعتباری آرمان به ایشان، ضمن تایید و تاکید مجدد بر ادغام دو مـوسسه اعتبــاری آرمـــان و توسعه دستور ارجاع موضوع برای تصویب ادغام به شورای پول و اعتبار را صادر کردند.»
اما مسوولان تعاونی وحدت نیز که پیش تر از ادغام با موسسه اعتباری توسعه سخن می گفتند اخیرا و در فروردین ماه سال جاری در اقدامی غیر قانونی اقدام به تغییر تابلوهای موسسه و همچنین وب سایت خود کرده و با نام موسسه اعتباری توسعه فعالیت می کند. این در حالی است که بانک مرکزی اعلام می کند که این اقدام نیاز به مجوز شورای پول و اعتبار دارد که در سال جاری هنوز جلسه ای نداشته است، در سال گذشته هم چنین مجوزی در جلسات شورای پول و اعتبار صادر نشده است.
این اقدام تعاونی اعتباری وحدت که تا چندی پیش با عنوان آرمان فعالیت می کرد، پس از مشکلات ایجاد شده برای تعاونی البرز ایرانیان یا همان موسسه آرمان، فرار رو به جلو و دور زدن قانون است که بتواند فارغ از مشکلات ایجاد شده برای نام موسسه آرمان از نام موسسه مجاز توسعه سو استفاده کند.
لازم به ذکر است؛ اواخر سال ۹۴، ۱۰ تعاونی اعتباری به نام های فرشتگان، بدرتوس مشهد، پیوند، الزهراء مشهد، حسنات اصفهان، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، امید جلین گرگان، عام کشاورزان مازندران، وحدت و البرز ایرانیان با عنوان موسسه ای با عنوان آرمان ایرانیان فعالیت می کردند که فاقد مجوز بانک مرکزی بود.
سال ۹۵ و در راستای ساماندهی بازار غیر متشکل پولی تعاونی های فرشتگان، الزهراء مشهد، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، حسنات اصفهان، بدرتوس مشهد، پیوند، امید جلین گرگان و عام کشاورزان مازندران با دریافت مجوز از بانک مرکزی ادغام شده و با نام موسسه کاسپین به فعالیت خود ادامه دادند. دو تعاونی وحدت و البرز ایرانیان اما در موسسه اعتباری کاسپین ادغام نشدند و تا کمتر از دو ماه پیش هر دو بدون ارتباط با یکدیگر با عنوان موسسه اعتباری آرمان فعالیت می کردند.
بانک مرکزی چه می گوید؟
رییس کل بانک مرکزی چندی پیش درباره برنامه این بانک برای ادغام بانک‌های مجاز توضیحاتی ارائه کرد و البته به سپرده‌گذاران و مشتریان بانک‌ها اطمینان داد که هیچ جای نگرانی برای آنها نیست و از این سیاست متاثر نخواهند شد. ادغام تعاونی‌های اعتباری و یا موسسات مالی غیر مجاز در موسسات و بانک‌های مجاز سیاستی‌ است که طی سال‌های گذشته و در جریان ساماندهی بازار غیر متشکل پولی و کنترل فعالیت موسسات غیر مجاز در دستور کار بانک مرکزی قرار داشته و به دنبال آن موسساتی موفق به دریافت مجوز شده‌اند که مجموعه‌ای از تعاونی‌های غیر مجاز تحت فعالیت‌ آنها قرار گرفته‌اند و این روند نیز همچنان ادامه دارد.
در حالی اکنون حدود ۳۵ بانک و موسسه اعتباری مجاز در حال فعالیت هستند که چندی پیش در اظهارات مقامات بانکی اشاره‌ای به این شده بود که امکان ادغام بانک‌ها و موسسات مجاز وجود خواهد داشت این موضوع گرچه تاکنون عملیاتی نشده اما چندی است که مخاطبان شبکه بانکی با اخباری درباره ادغام بانک‌های بزرگ و کوچک مواجه شدند که به طور طبیعی آنها را درباره سرانجام منابع و سپرده‌هایشان نگران کرده است. این در حالی است که ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی احتمال ادغام بانک‌ها را تایید کرده و تاکید دارد که این یکی از روش‌های نزدیک شدن صورت‌های مالی بانک‌های ایرانی به استانداردهای روز دنیاست.
آنطور که سیف عنوان کرده تصمیم برای ادغام در درجه اول بر عهده سهامداران خود بانک‌ها قرار دارد ولی در مسیری که بانک مرکزی برای استاندارد سازی صورت‌های مالی بانکها در پیش گرفته، این موضوع وجود داشته و خود سهامداران نیز ممکن است از آن استقبال کنند.
وی توضیح داد: هدف ما این است که بتوانیم نسبت‌های مالی در صورت‌های مالی بانک‌های ایرانی را به نسبت‌های روز بانکداری دنیا نزدیک کنیم که در این حالت مهم‌ترین موضوع نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها است و برای تامین آن چند راه وجود دارد؛ اینکه سرمایه آورده خود را افزایش دهند، سهام جدید در بورس عرضه کنند و یا اینکه تصمیم بگیرند با یکدیگر ادغام شوند.
رییس شورای پول و اعتبار گفت: وقتی بانک‌ها با یکدیگر ادغام می‌شوند، صرفه‌جویی قابل توجهی برای آنها به همراه خواهد داشت، چراکه قیمت‌ تمام شده و هزینه خدمات آنها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر برخی از هزینه‌های دیگر از جمله هزینه‌های مربوط به شعب کاهش می‌یابد چرا که وقتی دو بانک با یکدیگر ادغام می‌شوند، دیگر دلیلی برای وجود دو شعبه از آن در یک خیابان وجود ندارد. در این حالت می‌توانند یکی از شعب را تعطیل و آن را در جای دیگری توسعه دهند.
سیف، در عین حال به سپرده‌گذاران بانک‌ها و موسسات مجازی که ممکن است در آینده با یکدیگر ادغام شوند اطمینان داد که به هیچ وجه از این تصمیم آنها متاثر نخواهند شد، حتی اگر دو بانک و شعبه‌های آنها با یکدیگر ادغام شود.
وی یادآور شد: سپرده گذاران، سرمایه گذاران بانک‌ها هستند و بانک مرکزی هرگز اجازه‌ نخواهد داد که منافع سپرده‌گذاران دچار مشکل شود، از سوی دیگر بانک‌ها در فضای رقابتی به هیچ عنوان اقدامی نخواهند کرد که مشتریان خود را از دست بدهند؛ از این رو جای نگرانی برای آنها وجود ندارد.
چرا سپرده گذاری؟
وقتی حقوق ماهیانه خود را در مؤسسات اعتباری مجاز و بانک‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم کاملاً به فرآیند بانک‌ها مطمئن هستیم و می‌دانیم هرگاه وارد شعبه‌ شویم می‌توانیم پول خود را برداریم. اما چرا ما پول‌های خود را زیر بالش‌هایمان نمی‌گذاریم و ترجیح می‌دهیم آن را به بانک‌ منتقل کنیم؟ این اعتماد صددرصدی ما از بانک از کجا می‌آید؟ تابه‌حال شده فکر کنید اگر بانک‌ها ورشکسته شوند چه اتفاقی برای پول‌های ما می‌افتد؟
روند کاری بانک‌ها و نظارت‌های بر روی آن نباید بگذارد کار به ورشکستگی برسد. بانک‌ها پول‌های ما را جمع می‌کنند و آن‌ها را یا به دیگران وام می‌دهند یا در جایی دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. ولی اگر کسانی که وام گرفته‌اند به هر دلیلی نتوانستند بازپرداخت کنند چه اتفاقی می‌افتد؟ معوقات بانکی ما در کشور به یک معضل بزرگ تبدیل شده کسانی که پول‌ها را جمع کردند و به فکر بازپرداخت آن هم نیستند. بانک‌ها تنها وام نمی‌دهند بلکه درجاهای گوناگون هم سرمایه‌گذاری می‌کنند که اگر این سرمایه‌گذاری با ریسک فراوانی همراه باشد آنگاه امکان دارد بازده مناسبی به آن‌ها نرسد و درنتیجه شرایط خوبی را تجربه نکنند.
یکی از وظایف بانک مرکزی این است که بر روی مؤسسات مالی و بانک‌ها نظارت داشته باشد تا ورشکسته نشوند. برای این موضوع شاخص‌های متعددی برای سطح عملکرد آن‌ها تعریف شده است و اگر بانک‌ها در سطحی زیر عملکرد خود فعالیت کنند بانک مرکزی می‌توانند با استفاده از ذخایری که از آن‌ها می‌گیرد به آن‌ها کمک کنند. با تمام این شرایط بازهم ممکن است بانک‌ها ورشکسته شوند. برای دیدن نمونه تاریخی آن کافی است بحران ۲۰۰۸ که از آمریکا شروع شد و به کل جهان سرایت کرد را در نظر بگیرید. در آن دوره به دلیل عدم توانایی پرداخت مشتریان در وام‌های گرفته شده بسیاری از بانک‌ها با مشکلات بسیاری مواجه شدند. دولت آمریکا دخالت کرد و به آن‌ها وام‌های بسیاری داد. اما بازهم تعدادی از آن‌ها ورشکسته شدند.
اگر بانک‌ها ورشکسته شوند چه اتفاقی برای حساب‌های ما می‌افتد؟ آیا به پولی که در بانک گذاشته بودیم خواهیم رسید؟ برای این موضوع بانک‌های مرکزی در دنیا و جهان صندوق‌های را به وجود آورده‌اند تا حساب‌های مردم توسط آن‌ها بیمه شوند. این صندوق‌ها هیچ هزینه اضافی بر روی دست سپرده‌گذار نمی‌گذارند و بانک‌های خصوصی و دولتی باید با پرداخت مبلغی به‌طور سالیانه در آن عضو شوند.
مسئول برخورد با موسسات غیر مجاز کیست؟
برخی مسئولین از جمله عباس کمرئی، مدیرکل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری، در یک برنامه تلویزیونی در مورد مشکل سپرده‌گذاران موسسه آرمان گفته بود: موسسه ای که تحت عنوان آرمان فعالیت می‌کند، غیرمجاز است و آن دست موسساتی است که از هم‌وطنان خواهش می‌کنم در این موسسه و این‌گونه موسسات که مجوز ندارند سپرده‌گذاری نکنند . ریسک بالای سپرده گذاری در بانک ها و موسسات مالی و اعتباری موضوعی است که این روزها مسئولان بانک مرکزی نسبت بدان هشدار می دهند. رییس بانک مرکزی گفته است: پرداخت سود بالاتر نشانه موقعیت بهتر یک بانک نیست و باید در این حوزه مراقبت های لازم صورت گیرد. سیف به صراحت گفت: مردم فریب سود بالای بانک‌ها و موسسات را نخورند. پیش از این نیز مقامات بانک مرکزی نسبت به سپرده گذاری در موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز هشدار داده بودند، اما این روزها که اعتراض هایی از سویی سهامداران موسسه کاسپین و آرمان مطرح می شود، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا کرده است .
آن چه مشخص است عدم آگاهی مردم از وضعیت بانکها و موسسات غیر مجاز و تمایل به دریافت سور بیشتر که در آگهی های این موسسات تحت عنوان مژده به مشتریان ارجمند، همه روزه در جای جای شهر دیده می شود، مهمترین دلیل بوجود آمدن این مشکلات است و البته باید گفت نقش بانک مرکزی و سایر نهادها در برخورد با این موسسات چیست و چه کسی مسئول برخورد قاطع با آنان است؟