گزارش «وقایع استان» از افزایش مصرف سیگار در میان دختران به بهانه روز جهانی مبارزه با دخانیات/ته سیگارهای ماتیکی

چهارشنبه ۱۰ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۰
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
گوشی را بر می دارد: «مریمی داری میای برام یه پاکت سیگار بخر؟»… « آره دیگه… لایت باشه ها؟»
دختری که در تخت بالایی دراز کشیده سرش را از زیر پتو بیرون می آورد: هی بنفشه اینجا نکشی ها؟ لباسامون بو گند میگیره…
-:«اوهو یه جوری حرف می زنی انگار خودت تا حالا رنگشم ندیدی؟ بابا سناتورکِش، سوسول»
-:«من نگفتم چرا میکشی گفتم تو اتاق نکش، اصلا لباسامون به جهنم… آرزو می دونی که تنگی نفس داری»
بنفشه کتاب جلویش را جمع می کند: «والا خونه اجاره کرده بودم راحت تر بود» و با غر غر از اتاق بیرون می رود. دختر دیگری در را باز می کند، ابروهایش را در هم می کشد و می گوید: «چش بود این؟»
-:« هیچی راستی آرزو جزوه ها رو کپی گرفتم.»
***
دنیا عوض می شود سبک زندگی هم و به تدریج برخی خط قرمزها و تابوها نیز از بین می رود. شاید یک زمانی سیگار کشیدن آن هم برای زنان و دختران نه تنها غیرممکن بود بلکه معنای اجتماعی بدی را نیز متبادر می کرد؛ ولی حالا دیگر اینطور نیست. زنان وخصوصا دختران جوان خیلی راحت در ملاعام سیگار می کشند در پارک ها، پشت فرمان ماشین و حتی بالکن خانه شان. البته هنوز هم کشیدن سیگار در خانواده ها امری ناپسند و مذموم است و هنوز پسران و خصوصا دختران نمی خواهند که خانواده شان به این موضوع پی ببرد. شاید برای همین است که آمار مصرف سیگار در فرزندانی که در محیط های دور از خانواده زندگی می کنند بیشتر است مخصوصا در میان دانشجویان که اغلب در خوابگاه ها و خانه های دانشجویی روزگار می گذرانند.
برای کشیدن سیگار در میان افراد سیگاری دلایل متعددی وجود دارد حتی این علل در میان دختران و پسران نیز متفاوت است اغلب پسران از روی کنجکاوی و در سنین پایین سیگار را تجربه می کنند و سیگار برایشان مفهومی چون مرد بودن و بزرگی دارد و الگوهای رفتاری نزدیکان درخانواده مانند پدر یا برادر بزرگتر عمو و دایی در این میل تاثیر دارد؛ ولی در دختران شروع مصرف سیگار در سن های بالاتر اغلب سال های آخر دبیرستان و دوران دانشجویی است و بیشتر شروع آن در جمع های دوستی به منظور کلاس گذاشتن و تاکید بر متفاوت بودنشان است.
بهرحال آنچه از آمار بر می آید این است که با وجود تمام قبح سیگار کشیدن در میان دختران و زنان و البته تاثیرات منفی بیشتر بر بهداشت جسمی شان هم اکنون مصرف سیگار در میان زنان کشور ما رو به رشد است به طوریکه در یکی از آخرین آمارها در سال های اخیر محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات اعلام کرد: «۳ و نیم تا ۴ درصد زنان در کشور سیگار می‌کشند. همچنین هر چه سطح سواد در قشر جوان افزایش می‌یابد، مصرف سیگار بویژه در زنان تحصیلکرده افزایش می‌یابد.» بدین ترتیب باید گفت هم اکنون مصرف سیگار در دختران دانشجو در حال افزایش است. به طوریکه مسئولین و کارشناسان در مورد آن هشدار داده اند. به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا مدیر کل مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت علوم با اشاره به شیوع مصرف سیگار در بین دانشجویان دختر گفت: متاسفانه کشیدن سیگار در حال تبدیل شدن به یک اپوزیسیون اجتماعی و گاه یک ارزش در بین برخی گروه‌های دانشجویی است و باید اقدامات اساسی برای پیشگیری از استعمال دخانیات در دانشگاه‌ها بکار گرفت.
دکتر حمید یعقوبی با اعلام این مطلب مصرف مواد دخانی را یکی از عوامل مهم تهدیدکننده سلامتی افراد دانست و اظهار کرد: استعمال سیگار و قلیان که یکی از موضوعات حساس و از معضلات بشری در سال‌های اخیر است که انسان را به چالش جدی کشیده و برای اولین بار در تاریخ، بشر با اپیدمی مواجه شده که پایه‌ها و بنیان‌ها جامعه انسانی را تهدید می‌کند.
وی در ادامه تصریح کرد: استعمال سیگار یکی از عوامل مهم تهدیدکننده سلامتی افراد خصوصا جوانان بوده و یکی از اولویت‌های بهداشت عمومی برای کاهش شیوع مصرف سیگار، پیشگیری از سیگاری شدن جوانان است، با این وجود افزایش شیوع مصرف دخاینات در میان دانشجویان به ویژه گرایش اخیر دانشجویان دختر به مصرف دخانیات نشان می‌دهد که قاعده هنجاری برای این مهم از سوی محیط‌های آموزشی طراحی نشده است و متاسفانه کشیدن سیگار در حال تبدیل شدن به یک اپوزیسیون اجتماعی و گاه یک ارزش در بین برخی گروه‌های دانشجویی است.
مدیر کل مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت علوم تاکید کرد: هر ساله ۳۱ مه مصادف با دهم خردادماه ۱۳۹۶، از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) روز جهانی مبارزه با دخانیات در نظر گرفته شده و شعار امسال سازمان بهداشت جهانی به مناسبت این روز، «دخانیات، تهدیدی برای توسعه» می‌باشد.
دکتر یعقوبی همچنین به اهداف سازمان جهانی بهداشت به مناسبت روز جهانی مبارزه با دخانیات اشاره کرد و افزود: برجسته‌سازی ارتباط بین استفاده از دخانیات، کنترل دخانیات و رشد پایدار، تشویق کشورهای مختلف در جهت قرار دادن کنترل دخانیات در سند توسعه پایدار ۲۰۳۰، پشتیبانی از کشورهای عضو و جامعه مدنی برای مبارزه با دخالت صنعت دخانیات در فرآیندهای سیاسی که به نوبه خود منجر به کنترل قوی‌تر دخانیات می‌شود، تشویق مشارکت عمومی و گسترده‌تر در برنامه‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی با هدف توسعه و اجرای استراتژی‌های توسعه در کنترل دخانیات که نشان بدهد چگونه افراد می‌توانند از طریق عدم استفاده از دخانیات و یا ترک مصرف آن در ساخت یک جهان پایدار و بدون دخانیات مشارکت داشته باشند از جمله این اهداف است.
مدیر کل مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت علوم تاکید کرد: در راستای اهداف روز جهانی مبارزه با دخانیات باید برنامه‌هایی در دانشگاه‌های سراسر کشور اجرا شود تا دانشجویان مصرف‌کننده دخانیات با خطرات آتی مصرف آشنا شده و برای دریافت کمک بیشتر اقدام کنند. همچنین عموم مردم اطلاعات بیشتر و بهتری در مورد دخانیات، علل و پیامدهای احتمالی آن و آنچه کمک‌کننده است و یا می‌تواند برای پیشگیری و درمان در دسترس باشد، آگاه شوند.
به گفته دکتر یعقوبی،‌ آگاه‌سازی دانشجویان درخصوص روز جهانی مبارزه با دخانیات، افزایش اطلاعات و توانمندی دانشجویان برای تشخیص شرایط بحرانی و انتخاب راهکارهای بهینه برای مقابله با آن و تشویق دانشجویان جهت دریافت کمک جهت ترک سیگار برای خود، خانواده و دوستانشان از جمله اهداف برگزاری برنامه‌های روز جهانی مبارزه با دخانیات در دانشگاه‌ها است. بطوریکه دانشجویان، کارکنان و اساتید دانشگاه جامعه هدف این برنامه است.
وی خاطر نشان کرد: اجرای برنامه‌های روز جهانی مبارزه با دخانیات ۳۱ مه‌ مصادف با دهم خردادماه ۱۳۹۶ است و با توجه به اینکه تاریخ مذکور با ایام آمادگی برای امتحانات پایان ترم دانشجویان مصادف است، پیشنهاد می‌شود کلیه مراکز و شعبات مربوطه در اجرای این طرح شرایط خاص خود را در نظر گرفته و با توجه به آن سازگاری و انعطاف لازم را در تحقق اهداف «روز جهانی بدون دخانیات» به گونه‌ای به عمل آورند که علاوه بر داشتن ابتکار و نوآوری مقتضی، اهداف کلی و جزئی اشاره شده در این راهنما محقق شود و این برنامه‌ها باید توسط مرکز مشاوره دانشگاه‌ها و همکاری معاونت دانشجویی برگزار گردد.
امروز ۳۱ می مصادف با دهم خرداد روز جهانی مبارزه با دخانیات است. فراگیری مصرف دخانیات، یک مشکل جهانی است و همه بر مضرات و زیان های جسمی و روحی آن تاکید دارند. علاوه بر آن دخانیات از لحاظ اقتصادی نیز زیان هایی را به همراه دارد و شاید همین موضع اهمیت نامگذاری چنین روزی را در محافل جهانی بیشتر کرد.
اینکه چرا با وجود تمام تبلیغات و اشاره به مضرات آن باز سیگار یک کالای محبوب خصوصا در میان جوانان است، هنوز جای سوال است؟
هم اکنون سیگار و تنباکو بعنوان دومین علل مرگ و میر در دنیا شناخته شده است. آمار نشان می دهد نصف افراد معتاد به سیگار که رقمی در حدود ۶۵۰ میلیون نفر را تشکیل می دهند؛ در اثر کشیدن سیگار جان خود را از دست می دهند. ولی آمار وحشتناک تر حاکی از آن است که سالانه؛ صدها هزار انسان غیر سیگاری در اثر استنشاق دود سیگار جان خود را از دست می دهند. محیط آلوده به دود سیگار در کودکان و افراد بالغ باعث بیماری هایی چون سرطان و دیگر بیماری های تنفسی بدخیم می شود که در نهایت منجر به مرگ آنان می شود. با توجه به صحبت های مدیر کل مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت علوم هم اکنون سیگار کشیدن در میان دختران به یک رفتار و عادت تبدیل شده است؛ اما چرا زنان سیگار می کشند و آیا از مضرات آن خبر دارند.
بنفشه دانشجوی نقاشی است، او سیگار کشیدن را در دوران پیش دانشگاهی آغاز کرده است، می گوید: سیگار کشیدن مانند خوردن غذای چرب و زیاد است. مانند در معرض هوای آلوده قرار گرفتن پس این همه تبلیغ که ضرر دارد را خیلی نباید جدی گرفت.
وی ادامه می دهد: برای من سیگار کشیدن یعنی رها شدن از همه چیز، اعتیاد به سیگار مثل اعتیاد به قهوه است یا فضای مجازی البته هر اعتیادی در دراز مدت ضرر دارد و باید برای علاقمندی ها خود سقف تعیین کرد.
این دانشجوی ۲۲ ساله می گوید: اینکه می گویند سیگار کشیدن یک ادای روشنفکری است نمی دانم چقدر درست است یا نه؟ من خیلی از دختران هنرمند و اهل نوشتن را می شناسم که لب به سیگار نمی زنند و در عوض دخترانی را می شناسم که بدون هیچ اندیشه ای در سفره خانه ها نشسته و دود قلیان حلقه می کنند.
فاطیما که هم اکنون باردار است نیز می گوید: من تا قبل از اینکه بخواهم بچه دار شوم سیگار می کشیدم و گاهی نیز قلیان، همسرم هم مخالفتی نداشت؛ ولی اغلب خودم در تنهایی یا در جمع دوستان سیگار می کشیدم.
وی ادامه داد: قبل ترها خیلی می شنیدم که سیگار برای زنان و در دوران بارداری برای جنین مضر است ولی دیدگاهم این بود که من نمی خواهم بچه دار شوم.
فاطیما گفت: وقتی که تصمیم گرفتم که صاحب بچه شوم تمام دغدغه ام سیگاری بود که می کشیدم بود ابتدا آن را کم کردم و بعد با ورزش و جایگزین هایی کم کم به طور کلی کنار گذاشتم، پس از آن اقدام به بارداری کردم.
وی ادامه می دهد: هم اکنــون تمام دغدغه و نگرانی ام سلامتی بچه ام هست هر چند دکتر به من اطمینان داده که جای نگرانی نیست؛ ولی می دانم که دخترم ممکن است بیشتر از دیگر کودکانی که مادرانشان هرگز سیگار نکشیده اند در معرض بیماری باشد.
وی می گوید: هر چیزی علت اعتیاد به سیگار است برای من بیشتر آرام شدن بود شاید یک تلقین بود بهرحال وقتی سیگار می کشیدم احساس خوشایند و برتری داشتم که نمی دانم از کجا می آمد.
صبا که دانشجوی سال اول کشاورزی است می گوید: من یکی دوباری در جمع های دوستانه سیگار کشیده ام؛ ولی احساسم این است که دوستانم واقعا نمی دانند چرا سیگار می کشند یعنی برایشان بیشتر شبیه پر کردن یک خلا است.
وی می گوید: شاید ما زن ها می خواهیم با این کار اعتراض کنیم بر تساوی که در حقوق خود دنبالش هستیم و به اینکه سیگار کشیدن را مردانه نکنید. به نظرم اینقدر که در جامعه نگاه به زنان سیگاری بد است و یک قبح که بیشتر جنبه لجبازی دارد.
محققان می گویند تاثیر استعمال یک نخ سیگار در زنان معادل استفاده از پنج نخ سیگار در مردان است چرا که بدن زنان به مواد دخانی حساس‌تر است و خطر سکته در زنان ۳۵ تا ۶۴ساله سیگاری، ۵ برابر بیشتر از زنان غیرسیگاری است. دختران و زنان سیگاری در مقایسه با مردان وابستگی بیشتری به سیگار پیدا می کنند و هنگام ترک مشکلات بیشتری دارند. میل به تجردگرایى، تغییر رژیم غذایى و استعمال سیگار سه مشخصه زندگى مدرن و امروزى زن ها است که آخرى سهم بسزایى در به خطر انداختن سلامت آنها خواهد داشت. شاید یکی از علل اصلی مصرف سیگار در زنان ایرانی همان تمایل به مدرن بودن و میل به خروج از تعریف ها و چارچوب های معمول گذشته باشد. بهرحال اگر این روزها دختری را دیدیم که فندکی از کیفش بیرون می آورد و یا بگوید: ببخشید آتیش دارید خیلی نباید تعجب کرد.