یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۹   شماره ۱۳۰۵

وقایع استان به بررسی چالش ها و مشکلات پیش روی اجرای طرح پیاده راه در شهر اراک می پردازد

کورسوی امید

کورش دیباج

در دهه های اخیر به دنبال گسترش بی رویه شهرها و اهمیت و نقش روزافزون اتومبیل در شهر، به تدریج نقش عابر پیاده در فضاهای شهری کم رنگ شده است. این امر موجب کاهش سرزندگی فضاهای عمومی و کاهش فضایی مناسب برای تعاملات اجتماعی در شهر شده است. به دنبال ایجاد سرزندگی بیشتر و تبدیل سکونتگاه های شهری به شهرهای انسان محور، بسیاری از شهرها فضاهای بدون وسیله نقلیه ای به نام «پیاده راه» ساختند. بدون شک یکی از محورهای اساسی توسعه در حوزه مدیریت شهری کشور که طی سال های گذشته نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته احداث پیاده راه، به خصوص در مناطق هسته ای و مراکز شهرها بوده تا جایی که این مساله را امروز می توان در بسیاری از شهرهای تاریخی کشور مشاهده کرد.رعایت الگوی معماری و سبک تاریخی بناهای موجود شهری، دسترسی آسان به شبکه های حمل و نقل، مراکز خرید، بازار، رستوران ها و اماکن تفریحی را بسیار با اهمیت ساخته تا جایی که در هر نوع طراحی شهری، سعی شده تا این موارد به شکل صحیح و اصولی در آن دیده شود.
امروزه عزم جزم شده مدیران شهری با توجه به هجمه روز افزون خودروها به درون شهرها که باعث اختلال زندگی شهروندان نیز شده، بر آن شده تا شهرها از خودرو محور بودن به سمت انسان محور بودن حرکت کنند.مفهوم گردشگری شهری که از آن به مسافرت در شهر با اهداف مختلف یاد می شود پیشتر مورد توجه بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی آسیای جنوب شرقی نیز قرار داشته و در برخی از کلان شهرها و شهرهای تاریخی کشور ما نیز طی یک دهه اخیر بدان اهمیت داده شده است. با توجه به اینکه مساله گردشگری یک عامل مهم اقتصادی برای بسیاری از کشورها به شمار می رود تا جایی که عمده درآمد پایدار برخی از کشورها نیز از این محل برای آنان تامین می شود، ایجاد برخی جاذبه ها می تواند در این راستا راهگشا باشد.ایجاد پیاده راه به عنوان یکی از شاخصه های مهم تعاملات اجتماعی که می تواند حتی زمینه ساز کاهش موضوع خودرو محوری هم باشد همواره در سال های گذشته مورد توجه مدیران حوزه شهری کشور قرار داشته و اجرای آن نیز موفقیت های نسبتا قابل توجهی را نیز در بسیاری از شهرها از جمله تبریز، اهواز، مشهد، اصفهان، همدان و حتی تهران به دنبال داشته است. از این رو وقایع استان با توجه به اینکه طرح پیاده راه بعد از سال ها تصویب در شهر اراک در حال اجرا است، گفت و گویی را با وهاب حمزه لو، مدیر اداره ارتباطات و امور بین الملل شهرداری اراک انجام داده و از وی در مورد چالش ها و مشکلات پیش رو اجرای این طرح پرسیده شده است که در ذیل از نظر می گذرانید.

چرا بعد از مدت ها اجرای این طرح در دستور کار قرار گرفت و قرار است در این طرح کدام منطقه از شهر اراک تبدیل به پیاده راه شود؟
ضرورت اجرای پیاده راه ها در دوره های مدیریت شهری شهر اراک مطرح و حتی تصویب شد ولی بنا به دلایلی این طرح تا کنون به تعویق افتاد ولی با توجه به عزم شهردار اراک و مشارکت و همراهمی اعضای شورای شهر اراک اجرای این طرح در دستور کار قرار گرفت. باید بپذیریم هسته اصلی شهر خودرو محور شده بود و این خودرو محور بودن کم کم داشت هویت شهری و فرهنگی اراک را به خطر انداخته و حتی تهدیدی برای ثبت جهانی بازار اراک قلمداد می شد.
هر چند نیازهای مردم در مرکز شهر تامین می شد ولی شهروندان این شهر این حق را دارند که همچون سایر شهرهای کشور در محیط و بافت تاریخی شهر خود که منشا هویت شهری این شهر است شاهد اتفاقات و رویدادهای فرهنگی و هنری باشند که این امر قطعا با خودور محور بودن مرکز شهر و مسیر باز محقق نمی شد. طرح پیاده راه شهر اراک در سه فاز قابل اجرا است که در فاز اول از خیابان امیرکبیر آغاز شده است و پس از این خیابان، ضلع شمالی میدان شهدا پیاده‌راه‌ می‌شود و سپس خیابان محسنی، میدان ارگ، خیابان حصار، خیابان مخابرات، کل میدان شهدا تا میدان هفت‌تیر پیاده می‌شود.

چه تمهدیداتی اندیشده شده است که طرح پیاده راه اراک همچون برخی از شهرهای کشور با شکست مواجه نشده و هویت فرهنگی و شهری شهروندان را تقویت کند؟
پیاده راه ها نقش و کارکرد بسیار مهمی در حفظ و ارتقا هویت شهری و فرهنگی شهروندان دارد به همین خاطر است که در بسیاری از کلانشهری کشورمان که آن پیاده راه اجرا شده است سعی شده است از ظرفیت این پیاده راه ها برای ارتقا هویت شهری و فرهنگی شهروندان استفاده شود.
با توجه به اینکه در گذشته در مسیر ورودی بازار تا ورودی میدان شهدا دو سنگر وجود داشته است، وپس از جنگ این سنگرها پوشیده شد قرار است از این دو سنگر در مسیر پیاده راه کاربری دیگری پیدا کند که یکی از این کاربری ها ایجاد موزه شهری و فرهنگی در این مسیر است.
این موزه صرفا شهرداری متولی آن نیست و قرار است با مشارکت خود شهروندان وسایل و اسناد این موزه آماده و در معرض بازید شهروندان قرار گیرد ضمن اینکه این موزه می تواند به تقویت هویت شهری و فرهنگی شهروندان کمک کرده و باعث شود که گردشگری در مسیر پیاده راه و شهر اراک رونق پیدا کند.

یکی از کارکردهای مهم پیاده راه ها برگردان زیست شبانه به شهرها است، چه تدیبری اندیشده شده که این زیست شبانه در قالب اجرای طرح پیاده راه به شهروندان برگردد؟
پیاده راه صرفا مکانی نیست که در آن خودور و وسایل نقلیه عبور نکند، بلکه کارکرد اصلی پیاده راه توسعه گردشگری، تقویت هویت فرهنگی و مهمتر از همه بازگردندان نشاط اجتماعی و زیست شبانه به طرح است که این نیاز است زیر ساخت های لازم آن فراهم شود به عنوان مثال در مسیرذ پیاده راه که قرار است اجرا شود و در کنار آن طرح جدید میدان شهدا اجرا شود، شهرداری اراک در نظر دارد که مبلمان ها، مجسمه ها، المان ها، تابلوهای اطلاع رسانی و… همه بر اساس هویت و معماری شهر اراک باشد و متناسب با هویت و فرهنگ فولکور شهر اراک به این زیر ساخت ها پرداخته شود.
هر چند مجوز بازگشایی مغازه ها تا پاسی از شب به عهده نهادهای امنیتی و نیروی انتظامی است ولی قطعا در جایی که امکان جرم بالا بود دستگاهی همچون نیروی انتظامی اجازه بازگشایی مغازه ها را تا ساعت معینی از شب نخواهد داد، ولی با توجه به اینکه در مباحث شهرسازی پیاده راه ها یکی از مکان های امن شهر تلقی می گردد قطعا دستگاه های امنیتی و انتظامی استان اجازه خواهند داد مغازه ها در مسیر پیاده راه باز بوده و به شهروندان خدمت رسانی انجام دهند که این امر قطعا باعث بازگشت زیست شبانه به شهر اراک خواهد شد.

اگر به شهرهایی که پیاده راه در آن انجام شده نگاهی بیاندازیم درخواهیم یافت که مشاغل و کسبه ایی که در طول این مسیر قرار دارد مرتبط با کارکرد فرهنگی و هویتی پیاده راه ها هستند، ولی مسیری که به عنوان طرح پیاده راه در شهر اراک انتخاب شده مشاغلی غیر مرتبط با کارکرد پیاده راه ها هستند، برای این مشاغل غیر مرتبط دراجرای طرح پیاده راه چه راهکاری در نظر گرفته شده است؟
این موضوع را قبول دارم که اصناف در مسیر پیاده راه، اصنافی نبوده که بتوانیم با اجرای پیاده راه شاهد توسعه گردشگری و فعالیت های فرهنگی و هنری باشیم ولی باید قبول کرد بسیاری از این اصناف در این مسیر سابقه حضور بیش از ده سال دارد به همین خاطر نمی توان در عرض مدت کوتاهی خواست این اصناف برچیده شده و صنف های با کاربری فرهنگی، گردشگری و خدمت رسانی در طول این مسیر مستقر شوند.
ضمن اینکه باید این نکته را در نظر داشت بسیاری از این اصناف که هم اکنون در طول مسیر این پیاده راه قرار دارد در طول سال های اخیر با توجه به نیاز شهروندان و حضور آنان در این منطقه شغل خود را تغییر داده اند، قطعا وقتی مسیری تبدیل به پیاده راه شود و همچون گذشته ماشین رو نباشد شهروندان دیگر تمایل به خرید میوه و سبزی در مسیر پیاده راه نکرده و همین امر باعث می شود که خود کسبه به فکر تغییر شغل و یا انتقال مکان کسب خود به مکان دیگر باشند.
با این حال شهرداری با اتاق اصناف استان در این خصوص وارد تعامل شده است و اتاق اصناف به جد به دنبال این است که بسیاری از مشاغل و کسب هایی که مرتبط با توسعه گردشگری، فرهنگی و هنری و .. نیستند را به مکان دیگر انتقال دهد زیرا باید بپذیریم اگر به دنبال این هستیم بازار اراک ثبت جهانی شود و طرح پیاده راه در اراک شکست نخورد باید مشاغلی در مسیر پیاده راه قرار گیرند که مرتبط با هویت فرهنگی و شهری شهر بوده و توسعه گردشگری و نشاط اجتماعی را برای شهروندان به همراه داشته باشد.

یکی از بحث های مهمی که در پیاده راه ها دنبال می شود بحث سهولت استفاده تمامی شهروندان از این مسیر است، با توجه به اینکه اراک به عنوان شهر دوست دار سالمند در اجرای طرح پیاده راه، سالمند و سهولت استفاده از مسیر پیاده راه دیده شده است؟
شهرداری اراک در بحث دیپلماسی شهر بطور جد به دنبال شهر دوست دار سالمند است و شاید یکی از دلایلی که در این دوره نسبت به دوره های قبل اجرای طرح پیاده راه مسر است بخاطر همین امر است، زیرا هم اکنون شاهد هستیم سالمندان کمتر استفاده از فضای کاسه مرکزی میدان شهدا و … را دارند و حتی مبلمانی وجود ندارد که بتوانند این افراد وقت خود را در طول روز در میدان شهدا و یا مسیر منتهی به بازار بگذارانند.
به همین خاطر در اجرای طرح پیاده راه بحث سالمندان و استفاده آنان از پیاده راه ها به خوبی دیده شده است و سالمندان می توانند بدون هیچ زحمت و مشکلی از مسیر پیاده راه و فضای کاسه مرکزی میدان شهدا استفاده کنند.

در پایان خیلی معتقدند اجرای طرح پیاده راه نارضایتی شهروندان را به همراه دارد و باعث کاهش حس تعلق شهری شهروندان خواهد شد، برای پیشگیری از این امر چه سیاستی اتخاذ شده است؟
هر طرحی در شروع قطعا با یک سری و نارضایتی ها روبرو است، ولی نباید این مشکلات و نارضایتی ها باعث شود که از اجرای طرح که در آینده شهر و شهروندان آن نقش به سزایی دارد ممانعت کرد، قبول دارم اجرای این طرح شاید در وهله اول باعث نارضایتی ها برخی رانندگان تاکسی شده است ولی شهرداری اراک چه قبل از اجرای طرح و چه در حین اجرا روزانه از شهروندان، کسبه مسیر پیاده راه و … نظر سنجی انجام داده است و نتایج نظر سنجی حاکی از آن است که درصد بالایی از شهروندان اراک و کسبه مسیر پیاده راه تمایل و علاقه فراوانی برای اجرای پیاده راه دارند.
این طور نیست که فکر شود با اجرای پیاده راه هیچ خودرویی حق عبور و مرور ندارد بلکه قرار است فقط خودروهای شخصی حق عبور از این مسیر را نداشته باشند و شهرداری اراک در نظر دارد در این مسیر ناوگان حمل و نقل عمومی و مسیر دوچرخه سواری را فراهم کرده تا شهروندان بیشتری بتوانند از مسیر پیاده راه استفاده کنند و با کمترین مشکل روبرو باشند.