کلنگ ها برای چه به زمین می خورند؟/وقتی طرح های نیمه تمام ، بدون هزینه تمام می شوند

پنجشنبه ۲۱   مرداد  ۹۵   شماره ۳۸۹

وقایع استان:
“ایران، جامعه‌ی کوتاه مدت” نظریه ای است از کاتوزیان که شرح حال این روزهای ماست او در این نظریه ایران را در قیاس با جامعه‌ی اروپا قرار می‌دهد و آن را جامعه‌ای کوتاه‌مدت معرفی می‌کند، او برای توصیف این کوتاه‌مدت بودن از اصطلاح “خانه کلنگی” استفاده می‌کند و جامعه‌ی ایران را نیز مانند یک خانه‌ی کلنگی در شرایطی قرار می‌دهد که هر فردی سراغ این خانه‌ی کلنگی می‌آید، هدفی جز کوبیدن و تخریب آن و ساخت بنایی جدید و متفاوت در سر ندارد، او جامعه‌ی ایران را نیز به همین منوال “جامعه‌ی کلنگی” می‌نامد و می‌نویسد: “بنابراین با روی کار آمدن هرکسی در این جا به جای نوسازی آن خانه یا هر بنای دیگر و افزون بر سرمایه‌ی مادی موجود، کل آن ساختمان به دست مالک یا خریدار ویران می‌شود و بنایی جدید بر زمین آن بالا می‌رود. از این‌روست که صاحب این قلم گاه برای توصیف جامعه‌ی کوتاه‌مدت ایران آن را “جامعه‌ی کلنگی” نامیده، یعنی جامعه‌ای که بسیاری از جنبه‌های آن – سیاسی، اجتماعی، آموزشی، ادبی – پیوسته در معرض این خطر است که هوی‌و‌هوس کوتاه‌مدت جامعه با کلنگ به جانش افتد”. ظاهرا یکی از دلایل این کار آن است که دولت ها از این می ترسند که اگر یک طرح نیمه تمام که دولت قبلی آن را شروع کرده، را پایان برسانند ، طرح به نام دولت قبل ثبت می شود و در اینجا منفعت عمومی و ملی به طور جدی مطرح نیست.
اما تا جایی که به استان مرکزی مربوط است طرح های نیمه تمام از بیمارستانها گرفته تا راهها و پل هایی که دیگر از بس نیمه تمام مانده اند، کارشان به طور طبیعی تمام شده و مدرسه ها و هزاران طرح دیگر وجود دارد که نام بردنشان از حوصله این بحث خارج است ولی با این حال هر روز ما شاهد مطرح شدن پروژه ها و طرح های جدیدی هستیم واقعا ما که سرگیجه گرفتیم مگر پشت این طرح ها عقلانیتی نیست؟ چرا باید این گونه باشد که صدها طرح نیمه تمام روی زمین بماند و صدها طرح جدید هم به آنها افزوده شود؟ مگر روز اول کسی به فکر توجیه اقتصادی و مالی این نبوده است؟
محمود زمانی قمی استاندار مرکزی در نخستین شورای اداری سال ۹۵ گفته بود که تعداد ۳۸۸ طرح نیمه تمام در سطح استان مرکزی وجود دارد که مبلغ ۳۰هزار میلیارد ریال بودجه برای آنها سرمایه گذاری شده است. اما مدتی بعد رقیه یادگاری رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی در گفت وگو با ایرنا تعداد این طرح ها را دو هزار و ۲۹۶ واحد در نقاط مختلف شهری و روستایی عنوان کرده و گفته بود که در سال جاری حدود دو هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال از محل درآمدهای عمومی برای این بخش در نظر گرفته شده است و حتی گفته بود که شماری از این طرح ها مربوط به ۲۰ سال پیش است که به دلیل پیگیری ضعیف مدیران مربوطه و حمایت نشدن مسئولان در گره گشایی از مشکلات همچنان بلاتکلیف مانده است.
از مهمترین طرح های نیمه کاره شهر اراک می توان به طراحی و اجرای زیرساخت های دره گردو، توسعه و تکمیل بیمارستان آیت ا… خوانساری، ساخت دبستان ۱۲ کلاسه شهرک امین، ساخت دبستان مسکن پارس مهر الوند، تکمیل دبستان شهر داودآباد، آبخیزداری، پیشگیری، مهار سیل، پخش و بهره برداری از سیلاب زیر حوضه فرعی گردو، بازسازی و اصلاح شبکه آب آشامیدنی و ایجاد تاسیسات فاضلاب شهر اراک اشاره کرد.
از طرح های نیمه تمام مربوط به الزامات زیست محیطی شهرستان نیز جنگل کاری دو هزار هکتاری در منطقه چپقلی، ساخت تقاطع غیر همسطح کوی علم الهدی به شهرصنعتی، ایجاد فضای سبز دره گردو و تکمیل درختکاری منطقه چقا از مهمترین طرح های زیست محیطی شهر اراک است. می گویند بودجه نیست و این طرح ها باید بماند تا شاید معجزه ای شد.
در آذر ۱۳۹۰ بر طبق عملیات سنجش آلاینده‌های مراکز صنعتی شهر اراک، کارخانه آلومینیوم جزء صنایع شدیداً آلاینده اعلام شد و مصوب شد که دیگ‌های این کارخانه به واحدی در شهرک صنعتی خیرآباد منتقل شود که تا زمستان ۱۳۹۲ تعداد ۴۰۰ دیگ از مجموع حدود ۷۲۰ دیگ این کارخانه منتقل شده‌است. همچنین واحد آنُدسازی این کارخانه نیز می‌بایست به همان شهرک صنعتی منتقل شود. اما با گذشت ۶ سال از تصویب این طرح، این کارخانه هنوز هیچ اقدامی جهت انتقال واحد آندسازی خود به شهرک صنعتی خیرآباد انجام نداده است.
سوال اینجاست که آیا در این پروژه که بازی با جان مردم است باز هم مسئولین مشکل کاغذ بازی و کمبود بودجه دارند ؟ جان حداقل ۶۰۰ هزار نفر مهمتر است یا نهایتا ۴ هزار دست اندر کار این شرکت ؟ چرا باید با وجود مطالعات دانشگاهی و اثبات آلاینده بودن پتروشمی، پالایشگاه، نیروگاه و آلومینیوم دولت باید هچنان به وعده ها خودش دلخوش کند؟
یکی دیگر از خواسته های مردم استان اجرای طرح تحول نظام سلامت است که نقش مهمی در افزایش کیفیت خدمات بهداشتی درمانی و نیز کاهش هزینه‌های درمان در سایر استانها داشته است که شاهد رضایت مندی مردم نیز در این مناطق هستیم. و انتظار داریم در سال جاری نیز با حمایت ویژه دانشگاه علوم پزشکی استان، شاهد ارتقای سطح خدمات بهداشتی و درمانی به مردم باشیم.
اما آنچه که در طرح‌های نیمه‌تمام اهمیت دارد بررسی مجدد توجیه فنی- اقتصادی و مالی پروژه‌ها است. اما جانمایی برخی از این پروژه‌ها درست صورت نگرفته است و تکمیل آنها توجیه ندارد. در حال حاضر بخش خصوصی با توان مالی که بتواند از پس تامین منابع مالی پروژه‌های صنعتی برآید کم است. به نظر می‌رسد که در این میان دولت باید مانند تجربه سایر کشورها برای هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری رسیدن طرح‌ها از بودجه صرف شده در این طرح‌ها صرف نظر کند و آنها را به قیمت صفر در اختیار بخش خصوصی قرار دهد؛ اقدامی که درخصوص صنایع آلمان شرقی انجام شد و کارخانه‌های آن با شرایطی خاص ولی قیمت بسیار نازل واگذار شد. از طرفی به نظر می رسد که با توجه به محدودیت منابع مالی در بخش خصوصی دولت صرفا در انتخاب کارآفرین و مجری پروژه کارآمد حساسیت داشته باشد بهتر می تواند کار کند.
با صرف هزینه مادی و معنوی این کشور و بعد نیمه تمام گذاشتن طرح ها چه دردی از این مردم دوا می شود به قول معروف “مبارک خیلی خوشکل بود آبله هم در آورد “. اقتصاد دولتی ما همین جوری هم پاسخ گو نبودن مسئولان در برابر مردم، غیرشفاف شدن عرصه ها، از هم گسیختگی اقتصاد، غیر قابل برنامه ریزی و غیر قابل پیش بینی بودن و موضع انفعالی داشتن در عرصه های مختلف ، همچنین غیر رسمی شدن بخش مهمی از اقتصاد و ایجاد فساد و رانت ، محدودیتهای شدید در مبادلات بانکی را داشت حالا اگر نصف بودجه کشور را هم هر دولتی که روی کار آمد با کلنگ زنی صدها بیمارستان و پل و جاده و غیره در طرح های بدون توجیه اقتصادی تلف کند تا مردم دلخوش باشند و دوره بعدی هم با خوشحالی به او رای بدهند که دیگر بهشت برین را رد کرده ایم.
اما به هر حال انجام مذاکرات و شرایط بوجود آمده در پسابرجام آثار مثبتی را به همراه داشته که زمینه سازی برای ارتقای وضعیت بخش صنعت ،معدن و تجارت از طریق سرمایه گذاری شرکتها ی معتبر خارجی در صنایع مهم استان ،‌ امکان سرمایه گذاری برای نوسازی و به روز کردن صنایع استان ، سرمایه گذاری مشترک به منظور صادرات با استفاده از نام و نشان معتبر خارجی ، رفع موانع حضور شرکتهای خدمات فنی و مهندسی دربازارهای خارجی،تعامل با مراکز پژوهشی و صنعتی معتبر خارجی جهت ارتقا سطح فناویهای صنعتی کشور و… را به همراه خواهد داشت و ما امیدوارم دولت تدبیرو امید در همان کوزه ای نیفتد که دولت مهرورز افتاد و از این شرایط و سرمایه گذاران خارجی و داخلی و شرایط پسا برجام برای تکمیل این طرح های که در آنها منفعت ملی و مردم است حتی اگر کلنگ احداث آنها را چنگیز خان مغول زده باشد، استفاده کند.