پیرامون اهمیت آگاهی معلمان از فن آوری و دنیای اطلاعات در آموزش دانش آموزان/گام های رو به جلو

پنجشنبه ۲۰ مهر ۹۶   شماره ۷۰۰

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

دنیای امروز دنیای اطلاعات است با یک کلیک می شود به دنیایی از اطلاعات دست یافت و در مورد یک موضوع جزئیات بیشتری دانست. مثلا اگر معنی یک کلمه را بخواهیم دیگر لازم نیست به دیکشنری ها یا فرهنگ های لغت مراجعه کنیم این را دنیای امروز و اینترنت برایمان آسان کرده است. یا نه اگر بخواهیم از یک شاعر اطلاعاتی داشته باشیم کافی است نام آن را در گوگل سرچ کنیم تا زندگی نامه، آثار و بخشی از شعرهایش یا همه اش را بدست آوریم. در دنیایی که اینطور همه چیز رو به جلو است و اطلاعات در دسترس، کم کم اعتبار چیزی به اسم آموزش کم می شود و سرفصل های قدیمی بتدریج از بین خواهند رفت. کافی است نگاهی به دانش آموزان کم سن و سال اطراف خود بیندازیم. آن هایی که حالا هر کدام یک تبلت و یا گوشی در دست دارند و دنیای IT و فن آوری را به خوبی می شناسند و گزافه نیست که بگوییم آن ها حتی در این حوزه از معلمان و مربیان خود نیز جلوترند قطعا این موضوع یک چالش جدی در راه آموزش و در حوزه یادگیری برای دانش آموزان و معلمان خواهد بود و همین باعث شده که بسیاری از معلمان در پاسخ به سوال های دانش آموزان جا بمانند و از طرفی نتوانند از این ظرفیت در ارتقا آموزش خود بهره ببرند. بدون شک ایجاد تغییرات متناسب با تحولات در عرصه فن آوری اطلاعات و ارتباطات یکی از محورهای جدی تغییر در قرن بیست و یکم است. بنابراین باید با به کارگیری ابــزارهای اطلاعاتی روزآمد و قابلیت متناسب با نوآوری ها توانایی حرفه ای معلمان در آموزش را بالا برد. زیرا استفاده موثر دانش آموزان از فن آوری مستلزم آن است که معلمان برای استفاده از فن آوری اطلاعـات و ارتباطات آمـوزش دیـده باشند. اما آنچه از شواد بر می آید این است که نه تنها این بازار در آموزش و شیوه های ادیگری تاثیری ندارند بلکه بسیاری از معلمان نیز نسبت به آن کم اطلاع هستند و همین باعث شده گاه دانش آموزان معلمان خود را افرادی کم سواد بدانند.
نازگل دختری ۱۲ ساله است، او به نقاشی علاقه دارد. مادرش می گوید: مرا به مدرسه فرا خواندند و پرسیدند آیا نظارتی بر آنچه کودکتان در فضای مجازی می بیند دارید؟ من گفتم تا آنجاییکه بتوانم بله. ولی آن ها گفتند اینطور نیست اگر داشتید دخترتان از معلمش نمی پرسید تاثیر دوره رنسانس بر نقاشی و معماری چیست؟
وی ادامه می دهد: من دقیقا نمی دانم مشکل این سوال چیست. الان نظارت نکردن من به اطلاعاتی است که دخترم از کتاب ها و فضای مجازی می گیرد و یا نه مشکل بی اطلاعی معلمش از این مسئله بوده است؟ این مادر جوان تشریح می کند: این یک واقعیت است بچه ها ما در داشتن برخی اطلاعات از ما جلوتر هستند و عدم آگاهی ما از برخی مسائل خصوصا در مقام معلم چنین دیدگاهی را ایجاد می کند که معلم کمتر می داند در حالیکه می تواند با یک تحقیق کوچک هم جواب را پیدا کند و هم بر اطلاعات خود بیفزاید.
آقای ابطحی نیز که دخترش در دوره دبستان تحصیل می کند، می گوید: معلمشان بارها به آن ها گفته به اینترنت نروید چون شما را به راه بد می کشاند. وی ادامه می دهد: این نگاه و تسری آن در بین دانش آموزان اتفاقا نتیجه عکس دارد شاید در برخی ایجاد وحشت کند ولی برخی واقعا کنجکاو می شوند تا بیشتر از آن سردربیاورند. به نظرم باید اجازه داد تا کودکان به شکل مناسب تری با این ابزار اشنا شوند زیرا زندگی ناگزیر آن را وارد زندگی می کند.
وی ادامه می دهد: کاش آمموزش و پرورش در حوزه آموزش IT برای معلمان کمی جدی تر بود و این نگاه که اینترنت رقیب معلم هاست کم کم از بین می رفت و یاد می گرفتند چطور از جنبه های مثبت آن در آموزش استفاده کنند.
سهیل ۱۶ ساله است و ریاضی می خواند. او می گوید: من فکر می کنم خیلی از معلم ها دلشان نمی خواهد به روز باشند مثلا درسی می دهند و وقتی می پرسی من در فلان سایت خواندم که این موضوع نقض شده است و الان بر روی این جنبه آن تاکید است می گویند: همین که کتاب گفته را اولویت قرار دهید توی امتحان از این کتاب سوال می آید نه از اینترنت.
وی ادامه می دهد: ما دبیرهایی داریم که حتی ایمیل ندارند. یا تلگرام که بتوانیم از آن ها سوال هایمان را بپرسیم؛ ولی بعضی معلم ها در مقابل از این ظرفیت استفاده می کنند و حتی ساعتی برای بحث می گذارند.او ادامه می دهد: با این وضعیت بد می خواهند مدرسه هایمان را هم هوشمند کنند. اگر می خواهند این کار را کنند اول باید به معلم ها یاد بدهند.
با وجود تمام این کمبودها ولی تاکید بر استفاده از فن آوری در مدارس و آموزش است و هم کشور ما به دنبال هوشمند سازی مدارس است و این طرح در حال بررسی است.
بهار امسال بود که عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران با اشاره به برنامه های در دست انجام برای حرکت به سمت ایجاد مدارس هوشمند در کشور، اظهار داشت: هوشمندسازی تنها به معنای بردن اینترنت، کامپیوتر و لپ تاپ به مدارس نیست بلکه هدف از هوشمندسازی مدارس این است که بتوان محتوای آموزشی را هوشمند کرد.
خسرو سلجوقی با اشاره به توافقات صورت گرفته میان وزارت ارتباطات و وزارت آموزش و پرورش برای هوشمندسازی مدارس کشور، ادامه داد: در راستای فرهنگسازی استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات در مدارس، سامانه نرم افزاری هوشمندسازی مدارس طراحی و آماده عرضه شده است.
وی با بیان اینکه این سامانه نرم افزاری را به زودی به صورت آزمایشی در تعدادی مدارس نصب و راه اندازی خواهیم کرد، گفت: هدف این است که این سامانه، به تولید محتوای آموزشی در مدارس کمک کند. به این معنی که از طریق این نرم افزار، امکان تولید محتوا توسط دانش آموزان، معلمان و به طور کل کادر آموزشی مدارس وجود خواهد داشت. پس از این مرحله، محتوای تولیدشده در میان دانش آموزان توزیع می شود و این محتوا می تواند ارزش افزوده ایجاد کند.
هرچند صحبت از استفاده از ظرفیت های فن آوری در مدارس وجود دارد ولی به نظر می رسد این مسئله در موازات این تاکیدها در تربیت معلمان جدی گرفته نشده است. زیرا درست دو روز بعد از صحبت های سلجوقی یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان به رادیو گفت و گو گفت: درسی به نام IT یا فناوری یا رسانه در مباحث درسی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان وجود دارد که با مقدمات فن آوری آشنا می شوند اما در رابطه با اصل مدرسه هوشمند هیچ اطلاعاتی ندارند.
سحرخیز معاون سابق وزیر آموزش و پرورش با اشاره به واژه مدرسه هوشمند بیان داشت: بر اساس سند چشم انداز، به کار گیری و بهره برداری هوشمندانه از فناوری های نوین آموزشی در سطح آموزش و پرورش کشور، مدرسه هوشمند عنوان می شود. عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح داشت: به کارگیری های فن آوری های نوین یک اختیار نیست بلکه یک اضطرار است اما مدارس هوشمندی که امروز در سطح کشور فعال شده اند، لزوما مدارس هوشمند و پیش رو نیستند.
معاون سابق وزیر آموزش و پرورش با تصریح بر این موضوع که دامنه نابرابری های آموزشی فراتر از مسائل جنسیتی و اقلیمی است، اظهار داشت: امروز فقط موضوع این نیست که روستایی با شهری و یا حاشیه شهر با متن شهر با هم اختلاف آموزشی دارند بلکه نابرخورداری از مسائل آموزشی در به کارگیری یا استفاده از فن آوری های نوینی که می توانند در فرصت های برابر آموزشی تاثیرگذار باشند، نابرابری آموزشی را شکل می دهد.
دکتر سحرخیز با اذعان به اینکه با وجود دوره های آموزشی برای معلم ها هنوز بخشی از آنان به توانمندی استفاده از فن آوری های نوین نرسیده اند، گفت: در دو دهه قبل مهارت های هفتگانه برای معلمین در استان ها با اجبار جزو برنامه های آموزش ضمن خدمت بود و حتی در قبال آن به معلمان پاداش پرداخت می کردیم، اما متاسفانه باید اقرار کنم هنوز بخشی از معلم های ما به آن توانمندی استفاده از فن آوری های نوینی که در IT انتظار داریم نرسیده اند.
اما این بدان معنا است که کل کار را تعطیل کنیم.
وی با تاکید بر اینکه طرح هوشمند سازی اجباری نیست، تصریح کرد: یعنی وظیفه آموزش و پرورش یا مدیرکل، مدرسه را ملزم نکرده که تابلوی هوشمندسازی را بالا ببرد بلکه این یک راه بدون بازگشت و اضطرار برای ما است و اختیار هم نیست اما یک نسبیتی تعریف شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: ما در بسته هوشمندسازی سطحی را تعریف کرده ایم که نسبیت دارد و از یک اتاق در حد استفاده از چند موبایل و فیلم اموزشی شروع می شود تا برسیم به حدی که آزمون و حضور و غیاب و صدور کارنامه و حتی ملاحظات با والدین و اشراف آنها به مدرسه هم از این طریق انجام می شود. وی با یادآوری اینکه مهارت های اجتماعی و آسیب ها در حوزه ارزش ها و یادگیری، فقط خاص هوشمندسازی نیست، بیان داشت: الان مگر آموزش و پرورش ما با وجود ۳۵ سال از گذشت انقلاب، به اهداف خودش رسیده است که ما به دنبال تحول هستیم. اگر می خواهید دانش آموز مهارت اجتماعی کسب کند و از بعضی از آسیب های ناشی از فنآوری ها مصون بماند، بروید و شیوه های ارزشیابی تان را اصلاح کنید. نظام ارزشیابی ما پژوهش محور نیست، فرآیند محور نیست و هنوز هم نمره محور و کنکور محور است و خیلی از بحث های دیگر که داریم امروز نسبت به آنها می نالیم برای این است که در اهداف آموزشی از جمله برنامه درسی مشکل داریم.