«پلاک ماندگار» دو تن از مفاخر استان بر سردرِ خانه آنها نصب ‌شد/به نام اساتید

یکشنبه ۱۲ شهریور شماره ۶۷۱

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

فرض کنید یک روز صبح از خانه خارج شوید و ببینید روی سر در خانه دیوار به دیوارتان نام مرد یا زنی بر پلاک یا کاشی ای حک شده که در کتاب درسی تان بعنوان یکی از مفاخر یا هنرمندان اسمش را شنیده اید … یا نه نامی که به تازگی یکی از کتاب هایش را پشت ویترین یک کتابفروشی دیده اید.. یک کاشی که نشان می دهد اینجا زمانی محل زندگی آن فرد بوده است. این نام حالا در ذهنتان ماندگار می شود ناخودآگاه تاریخی این مکان شما را مجاب می کند تا بروید و ببینید او که بود چرا پیشتر متوجه نشده بودید و نشناخته بودیدش… حالا هر جا نام او بیاید می گویید: او در همسایگی ما زندگی می کرده، انسان صبور و شریفی بوده است و یا نه می گویید: او همسایه مان است. همان پیرزنی که هر غروب پشت پنجره گلدان هایش را آب می دهد و یا نه آن مردی که موهای بلند سفیدی دارد و نویسنده فلان کتاب است و اینطور می شود که شما خودتان معرف او می شوید و میراث دار یک هویت.
در تمـــامی جوامع و کشورها پاســداشت چهره های بزرگ و تاثیرگذار مورد توجه بوده و هست. مفاخر و مشاهیری که علاوه بر نقش برجسته شان در فرهنگ و هنر، بخشی از هویت آن سرزمین نیز هستند؛ با وجود اهمیت مفاخر و مشاهیر در تاریخ فرهنگی، علمی، پژوهشی و هنری یک کشور همچنان این نام ها برای عامه مردم و خصوصا نسل های جدید نا آشنا هستند. برای معرفی شخصیت های مختلف اغلب گردهمایی، همایش و یــادمان هایی برگزار می شود؛ ولـــی بی شک اثر بخشی آن ها در تمام این سال ها آنقدر که انتظار می رفته، نبوده است. ایده معرفی بزرگان به صورت مستند و واقعی تر از دل همین کوچه ها و خیابان هایی که هر روز محل رفت و آمد همه اقشار مردم است، نو و تاثیر گــذارتر است.
ایده هایی همچون نصب پلاک و کاشی ماندگار بر سر در خانه مشاهیر و هنرمندان. شاید این اقدام در وهله اول فقط معرفی یک مکان به نظر بیاید محلی که فلان چهره زندگی کرده و یا در حال زندگی است؛ اما به بهانه شناساندن جغرافیای کوچکی به نام خانه، شناساندن این فرد ناخودآگاه به محله، شهر و کشور تعمیم پیدا می کند. نصب کاشی ماندگار بر سر در خانه مفاخر و هنرمندان طرحی است که از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با هدف حفظ میراث فرهنگی ناملموس و معنوی ایران و معرفی محل سکونت هنرمندان، اهالی فرهنگ، علم و دین در کشور اجرا می شود. شخصیت‌هایی که در این طرح قرار می‌گیرند شامل چهره‌های شاخص و تأثیرگذار در یک رسته فرهنگی هستند که توانسته‌اند در دوران فعالیت خود مرزهای جدیدی را بیافرینند یا در جهت حفظ و حراست یک یا چند حوزه میراث هنری، فرهنگی و معنوی ایران تلاش کرده باشند و به‌عنوان چهره‌ای ماندگار شناخته شوند.
از آنجاییکه استان مرکزی مهد مفاخر و مشاهیر است و به این ویژگی شناخته می شود بــی شک نام هایی بسیاری برای این طرح دارد. نام هایی در عرصه های ادبی، فرهنگی، هنری و … و خانه هایی که قرار است در دل شلوغی شهرهایش هویت بخش باشند. با نصب دو پلاک ماندگار بر سر در خانه استاد محمدرضا محتاط و استاد ابراهیم دهگان از چهره های ادبی و مهم استان این طرح در اراک آغاز شد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در خصوص اجرای این طرح در اراک گفت: طرح ملی پلاک ماندگار ادای دینی است به مشاهیر و مفاخر کشور و تلاشی است برای یاد آور شدن این بزرگان به شهروندان و همچنین شناساندن بزرگان فرهنگ و ادب و هنر کشور به نسل جدید است.
سید محمد حسینی ادامه داد: شناخت بزرگان هر استان می تواند باعث ایجاد روح امیدواری و تزریق روحیه تلاش در عرصه فرهنگی در استان شود و امیدواریم با اجرای این طرح و نصب پلاک ماندگار این اساتید فقید گامی کوچک در راستای شناساندن مفاخر استان مرکزی به مردم برداشته شود.
وی افزود: در این راستا و با ارزیابی های به عمل آمده ده تن از مفاخر رشته های مختلف در استان مرکزی به سازمان میراث فرهنگی کشور معرفی شدند که استاد ابراهیم دهگان و استاد محمدرضا محتاط دو تن از این بزرگان هستند.
حسینی در خصوص انتخاب این دو چهره ادبی برای این طرح گفت: انتخاب استاد محتاط به دلیل پژوهش و کتاب جامعه شناسی یا سیمای شهر اراک صورت گرفت. این کتاب اولین پژوهش در تاریخ و فرهنگ مردم، زبان، اصطلاحات عامیانه و گویش های اراک شامل واژه ها، اشعار محلی، مثل ها، کنایات و… و همچنین اکولوژی شهری، بوم شناسی و دموگرافی شهر اراک است و مهم ترین مرجع و ماخذ برای پژوهشگران در این زمینه به حساب می آید.
وی افزود: محتاط از مفاخر مهم استان است و آثار بیشماری در عمر ۷۴ ساله خود تالیف کرده و بغیر از سیمای اراک کتاب هایی چون نامداران اراک، نامــنامه استـــان مرکزی در ۱۱ جلد، جاذبه های ایرانگردی استان مرکزی و بررسی خط و الفبا در کارنامه تالیفی خود دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی ادامه داد: استاد ابراهیم دهــگان نیز یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ نگاری کشور است که در سال ۱۲۶۸ در مرزیجران اراک متولد شد. او در محضر اساتیدی چون آقا ضیاالدین عراقی و عبدالکریم حائری یزدی به تحصیل در علوم قدیمه مشغول شد و در نهایت پس از ۳۰ سال تدریس در سازمان فرهنگ اراک و در سن نود سالگی در سال ۱۳۶۳ دیده از جهان فرو بست.
حسینی افزود: ازتالیفات بی شمار ابراهیم دهگان می توان به تاریخ اراک در ۳ جلد، تصحیح عباسنامه، دیوان باباطاهر، تاریخ ارمنستان، تاریخ صفویان، تاریخ نو، نور مبین، تاریخ الدخانیه، سازمان فرهنگ اراک و شرح حال ده تن از مردان نامی اراک، گزارش نامه یا فقه اللغه اسامی امکنه و کارنامه یا دو بخش دیگر از تاریخ، در کنار تعدادی تالیف به چاپ نرسیده نام برد.
وی گفت: اقدامات و تالیفات دهگان که هم اکنون تمامی منابع قابل استناد شده اند مراجع مهمی در تاریخ نگاری کشور به حساب می آیند و این کارنامه پر ثمر و درخشان باعث انتخاب این استاد برجسته برای اجرای طرح پلاک ماندگار بود.
حسینی تصریح کرد: تجلیل از مقام این اساتید و مفاخر و اجرای طرح های اینچنینی را می توان گامی موثر در شناساندن چهره های مهم و شاخص کشور به نسل جدید و همچنین یادآوری برای دیگران دانست. اجرای طرح پلاک ماندگار راهی است برای پاسداشت فرهنگ و تاریخ معاصر و این بار خانه ها ثبت می شوند نه به بهانه قدمت و معماری بلکه به خاطر زیست متفاوت یک انسان در دل خود.