یکشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ شماره ۱۰۶۲

«وقایع استان» گزارش می دهد؛ نارضایتی از محدودیت زمان فعالیت کتابخانه های استان

وقت تنگ مطالعه

الهه فراهانی

این روزها جای سوزن انداختن ندارند؛ کیپ تا کیپ سالن‌های مطالعه کتابخانه‌ها پر است از بچه‌هایی که خودشان را برای مهم‌ترین امتحان زندگی‌شان آماده می‌کنند. چهره‌های شان شبیه شکارچیان مضطربی است که نمی‌دانند تیرشان به هدف خواهد خورد یا نه. کتابخانه‌های معروف‌تر، حتی در محوطه فضای سبز اطراف‌شان هم پذیرای کنکوری‌ها هستند. گاهی اضطراب و دلهره را مهمان اذهان مشوش‌شان می‌کنند. کنکوری‌ها خوب می دانند که کتابخانه‌ها و سالن‌های قرائت‌شان، بهترین جا برای درس خواندن در این روزهاست.
کتابخانه های عمومی یکی از اثربخش ترین ابزارها در راستای توسعه فرهنگـی و اعـتلای سـطح آگاهی های افراد جامعه هستند. چون این کتابخانه ها به تمام اقـشار جامعـه خـدمات مـی دهنـد، تنها وظیفه اصلی آنها، فراهم آوردن مواد و منابع اطلاعاتی مورد نیاز افـراد و گـروه هـای مختلـف جامعه در اشکال مختلف چاپی و الکترونیکی نیست بلکه فراهم آوردن محیطی مناسب برای مطالعه و تشویق افراد بـه سمت کتابخوانی از اهداف و وظایف اصلی این نهاد محسوب می شود.
حقیقت آن است که کارکرد اصلی کتابخانه‌ها، در حد یک سالن مطالعه شده است و بیشتر افراد برای مطالعه درس‌های مدرسه و کنکور و یا مطالعه روزانه و مورد علاقه به آنها مراجعه می‌کنند.
مراجعان آنها ممکن است از روی تفنن گاهی کتابی هم به امانت بگیرند، یا آن که به دلیل عجز در استفاده از نسخه‌های دیجیتالی روی وب، به این کار دست بزنند. شاید هم مراجعان، افراد با سن و سال، همچنان عشق به کتاب فیزیکی می‌ورزند و معتقدند که مطلب را تا از روی کتاب نخوانند، حال نمی‌کنند. در اینجا، باید تا این لحظه، کتابخانه‌های تخصصی را تا حدی استثناء کرد که سعی می‌کنند هر منبع و مأخذی که مربوط به موضوع آنها است، تهیه کنند و البته تهیه همه این موارد از طریق وب و موارد مشابه، قدری دشوار است.

رویای ۲۴ ساعته شدن در اراک
برای خیلی‌ها که سرسپرده کتاب هستند، ساعت کار کتابخانه محدودیت بزرگی به‌حساب می‌آید. کنکوری‌ها هم با این مشکل مواجهند. تا همین چند سال گذشته بیشتر کتابخانه‌های عمومی کشور بین ساعت ۱۷ تا ۱۹ تعطیل می‌شدند. اما، چند سالی است که کتابخانه‌های شبانه ‌روزی هم رونق گرفته ‌اند. این مراکز با هدف از میان برداشتن همین محدودیت زمانی به بهره‌برداری رسیده‌اند. فعالیت این کتابخانه‌ها در ساعات بعد از نیمه‌شب نیز ادامه دارد و البته بعضی از آنها در این ساعات فقط مخصوص آقایان است. با یک جست‌وجوی اینترنتی می‌توانید این کتابخانه‌ها را در سایر شهرهای بزرگ پیدا کنید اما چه خوب می شد که این موضوع در شهر اراک هم به واقعیت می پیوست و از حالت آرزو و رویا برای مراجعین خارج می شد.

کتابخانه‌های ۲۴ ساعته
گاه‌به‌گاه، جامعه‌شناسان شهری و اهالی فلسفه که سر به سودای شهر از منظر جامعه‌شناسی دارند، از لزوم احیای حیات شبانه سخن به میان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند استقرار حیات شبانه، مستلزم به‌راه‌افتادن مراکزی است که شب‌ها هم فعالیت کنند. مثل سینماها، کافه‌ها، رستوران‌ها، شهر بازی‌ها و البته کتابخانه‌ها. آن‌ها از طرح‌های موفقی چون افطار تا سحر برای اکران سینماها یاد می‌کنند و بر طبلِ فواید احیای شبانه از این رهگذر می‌کوبند. به این فراخور ما، در سال‌های گذشته چند باری، حیات شبانه را نسبتا تجربه کرده‌ایم؛ وقتی که چند کتابخانه، به صورت شبانه‌روزی فعالیت کرده‌اند. اما جالب است بدانید آن هم صرفا در روزهای منتهی به برگزاری آزمون‌های ورودی به دانشگاه‌ها بوده است.اما چنین واقعه ای در کتابخانه های استان مرکزی رخ نداده است.

نارضایتی مردم از محدودیت زمانی
یکی از شهروندان اراکی در این خصوص ابراز نارضایتی کرده و می گوید: لطفا به گوش هرکسی که می‌تواند کاری کند برسانید که چرا کتابخانه ها روزهای بین تعطیلی را تعطیل می کنند. بیشتر کتابخانه های اراک در روز بیشتر از ۵نفر مراجعه کننده هم ندارند و بیشتر رجوع کننده ها احتیاج به سالن مطالعه دارند. در استان نه کتابخانه مرکزی داریم و نه شبانه روزی. مگر دوتا لامپ بالای سرمان روشن گذاشتن تا این اندازه برایشان سخت است که مدام با تعطیلی ها سالن های مطالعه را تعطیل می کنند؟ متاسفانه ساعت کاری کتابخانه هاتا ۶:۳۰ عصر هست و هر وقت هم اعتراضی کرده ایم گوش شنوایی ندارند.

بن بستی از سوی دولت
مدیر کل کتابخانه های عمومی استان مرکزی در گفتگو با وقایع استان در این باره اظهار داشت: در استان مرکزی تعداد کتابخانه های زیادی به نسبت جمعیت استان داریم و پرسنل ما در کتابخانه ها و برابر ساعت کار موظف در همین حدی که تنظیم کرده ایم جوابگو است.
حجت الاسلام عباس دانشی افزود: توسعه و افزایش ساعات کار کتابخانه ها با جذب نیرو محقق می شود ولی اکنون افق روشنی برای جذب نیرو در سیاست های دولت با توجه به شرایط فعلی دیده نمی شود. اما تلاش می کنیم کتابخانه های تک شیفت را به صورت دوشیفت راه اندازی کنیم.
وی تصریح کرد: امیدواریم تنگناهای بودجه ای در دولت برطرف شود تا مجوز برای جذب نیرو که افزایش ساعات کار سالن مطالعات را به دنبال خواهد داشت، پیدا کنیم.
دانشی عنوان کرد: هچ کتابخانه شبانه روزی در کشور وجود ندارد و تنها برخی پانسیون های مطالعاتی به افراد این امکان را فراهم می کنند .در اراک نیز پانسیون مطالعاتی وجود دارد اما هیچ گاه شبانه روزی فعالیت نکرده و ساعات کاریشان از ۷ صبح تا ۱۰ شب بوده است.
وی ادامه داد: در ایام عید نوروز به جز روز اول، کتابخانه های عمومی استان دایر و به فعالیت خود در این ایام ادامه می دادند.

***

یکی از روش های ارزیابی خدمات کتابخانه، بررسی میزان رضایت مراجعین و نظرخـواهی از آنان می باشد. از آنجاکه هدف از ایجاد این کتابخانـه هـا جوابگـویی بـه نیازهـای اطلاعـاتی، پژوهشی و تفریحی استفاده کنندگان می باشد، بررسی میزان رضایت آنها از خدمات کتابخانه، به کتابداران و مدیران کمک می کند تا به نقاط قو ت و ضعف موجود پی ببرنـد. بـا انجـام ایـن بررسی ها می توان خدماتی را که رضایت بالایی کسب کرده انـد، تقویـت و خـدماتی را کـه از آنها احساس نارضایتی شده است، تغییر داد و با این کار امکان ارتقای سطح خدمات کتابخانه را فراهم آورد. افزایش سطح خدمات مراکز فرهنگی مانند کتابخانه قطعا به توسعه آن جامعه کمک خواهد کرد و از آنجایی که ارتقای سطح هر جامعه ای وابسته به دانش و میزان مطالعات افراد آن است این مساله بایستی به صورت فوری بررسی گردد.