«وقایع استان» قانون جدید فرزندخواندگی کودکان بدسرپرست را بررسی می کند/من و دخترم یک خانواده هستیم/در قانون جدید به دختران مجرد بالای ۵۳ سال، مشروط بر دختر بودن کودک، امکان گرفتن فرزند داده شده است

دوشنبه ۲۳ اسفند ۹۵ شماره ۵۵۱
وقایع استان- فرشته غلامی:
برای دیدنشان نیاز به سختی کشیدن نیست، همین که پا را بیرون از خانه بگذاری در گوشه و کنار کوچه و خیابان تعدادی از آنها را می بینی که غالبا سنشان کمتر از ۱۰ سال است، کودکانی که معصومیت چشمانشان دیگر دل کسی را به رحم نمی آورد و با لباس های مندرس و کهنه از دست و لباس رهگذران آویزان می شوند تا فالی بفروشند یا حتی آدامسی. گونه ای دیگر از آنها در سر چهارراه ها شیشه اتومبیل ها را می شویند و به شیشه می زنند تا گلی را بفروشند و اسپندی دود کنند.
معضل کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست واقعیت تلخی است که ریشه های آن به نهاد خانواده و جامعه باز میگردد. کودکانی که بی هیچ گناه، طعم تلخ زندگی را می چشند و موجبات آزار و اذیت برایشان فراهم می شود. کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست به کودکانی گفته می شود که والدین خود را بر اثر حوادثی چون تصادف رانندگی یا مرگ از دست داده اند و یا دارای والدینی هستند که رفتار مناسبی با آنها ندارد.
این کودکان که از نداشتن خانواده یا خانواده بد رنج می برند بدون شک در آینده نیز از زندگی باز می مانند و دچار بحران شخصیت و عدم توانایی ارتباط با اطرافیان خود می شوند. بحران‌ هایی که برای کودکان بدسرپرست احتمال می رود شامل افسردگی، وابستگی دلهره آمیز، ترس، گریه‌های شبانه، شب ادراری، عدم اعتماد به نفس، وابستگی‌های پی درپی به افراد مختلف و توانایی ضعیف برای برقراری با محیط اجتماعی است.
ناسازگاری والدین و به دنبال آن از هم گسیختگی خانواده آسیب های زیادی را به فرزندان می زند، از دست دادن والدین یا یکی از آنها خانواده را دچار تزلزل می کند و تاثیرات منفی بر کودکان می گذارد و زمینه را برای بروز آسیب های اجتماعی فراهم می کند.
از جمله راهکارها برای کاهش علائم روانشناختی فقدان والدین، اصلاح سیستم مراکز و موسسات خیریه، پرهیز از واگذاری کودک به سرپرستان و مربیان مختلف، واگذاری آنها به والدین جدید که صلاحیت سرپرستی کودکان را دارند؛ به بهبود نسبی این کودکان کمک کند.
چندی پیش مدیر عامل خانه سازمان‌ های مردم نهاد استان مرکزی در خصوص کودکان بدسرپرست در اراک از موسسه سیکا در اراک درخصوص محل نگهداری کودکان بدسرپرست سخن گفته بود و اینکه این نهاد می تواند به اقدامات موثر در حوزه کودکان کمک کند.
حال براساس آخرین آمار از معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی بالای ۸۵ درصد کودکان زیرپوشش بهزیستی کودکان بدسرپرست هستند که حداقل یک والد شناخته‌شده دارند. این سخنان در حالی از سمت حبیب الله مسعودی فرید مطرح شد که مدت ها است از شیوه های متفاوت فرزندخواندگی صحبت به میــان می آید.
حال اگر بگوییم کودکان بدسرپرست، بلاتکلیف ترین کودکان هستند ، اغراق نکرده ایم. از یک طرف بهزیستی بچه‌هایی را که مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند، از خانواده‌ ها جدا می‌کند و خانواده‌ ها هم طبق قانون قادر هستند دوباره آنها را از بهزیستی تحویل بگیرند و باز هم روز از نو و روزی از نو؛ از سوی دیگر قوانین موجود هم به این بلاتکلیفی دامن زده و بر همین اساس کودکان بدسرپرست با معضل نحوه حضانت روبه رو هستند و اگر بعد از مدتی خانواده اصلی رجوع کند، هیچ قانونی نمی تواند مانع آنها شود.
از سوی دیگر مرز تشخیص بدسرپرستی کاملا روشن نیست و ضرورتا هر کودکی که در خانه نگهداری می شود و سر کار فرستاده نمی‌شود، نمی تواند از دایره کودکان بدسرپرست خارج شود. از سوی دیگر امروزه با گسترش آمار اعتیاد و آسیب های اجتماعی آمار کودکان بدسرپرست هم بیشتر می شود که باید راه حل منطقی تری در این زمینه ارائه شود.
به گزارش وقایع استان به نقل از خبرگزاری تسنیم معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: فرایند کار نسبت به کودکان بدسرپرست یا دارای سرپرست غیرموثر مناسب است و این در حالی است که در گذشته مراکز اردوگاهی داشتیم و در آنها تعداد کودکان زیادی تحت پوشش بودند، در حال حاضر به جز شیرخوارگاه‌ها که ممکن است تعداد کودکان زیاد باشد، در مراکز دیگر به آن تعداد کودکان حضور ندارند، هدفمان اجرای مفهوم “شبه خانواده” است به همین سبب در ۵۹۲ مرکزی که در سراسر کشور فعال است حدود ۱۰ هزار کودک صفر تا ۱۸ سال حضور دارند که اگر شیرخوارگاه را کم کنیم متوجه می‌شویم که تعداد کودکان در این مراکز نسبت به گذشته کاهش داشته و ۵۴۰ مورد آنها توسط خیران اداره می‌شود.
۴۲ سال از زمانی که قانون قبلی فرزندخواندگی تصویب شده، گذشته است و با وجود این قانون خانواده هایی که تمایل به قبول سرپرستی یک کودک را دارند، باید از هفت خوان رستم بگذرند. متاهل بودن و بچه دار نشدن در صورت گذشتن ۵ سال از زندگی مشترک، تنها بخشی از شروطی است که به تمام داوطلبان اجازه فرزنددار شدن را نمی دهد. این قانون سال ۱۳۵۳ به تصویب مجلس رسیده و مدتی است مسئولان برای کم کردن تنش های واگذاری فرزند به خانواده های متقاضی، طرح جدیدی را برای حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست تحت حمایت بهزیستی مطرح کردند.
مسعودی فرید در خصوص این قانون جدید گفته است: این قانون به نسبت قانون قبلی دارای چند نکته مثبت است ،یک اینکه در قانون قبل کودکان بدسرپرست را نمی ‌توانستیم به فرزندخواندگی بگیریم و تنها کودکان بی‌سرپرست مشمول این قانون بودند اما امروز بالای ۸۵ درصد کودکان تحت پوشش بهزیستی کودکان بدسرپرست هستند که حداقل یک والد شناخته‌ شده دارند.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی عنوان کرد: نکته مثبت دیگر این قانون ارائه خدمات به بچه‌های تا سن ۱۶ سال است که در گذشته این سن تا ۱۲ سال بود، همچنین در این قانون ظرفیت‌ های فرزندخواندگی هم افزایش یافته، در گذشته تنها به خانواده ‌هایی که فرزندی نداشتند مسئولیت سرپرستی این کودکان سپرده می‌شد اما امروز به خانواده‌ هایی که فرزند دارد و حتی به دختران مجرد بالای ۳۵ سال مشروط بر دختر بودن کودک بدسرپرست یا بی‌سرپرست هم امکان سپردن وجود دارد.
مسعودی فرید ادامه داد: در گذشته باید ثلث مال به ‌نام کودک زده می ‌شد اما دیگر این‌ طور نیست و برای خانواده ‌هایی که از نظر فرهنگی، اخلاقی، رفتاری و سلامت تایید شده هستند ولی مالی به آن صورت ندارند این امکان وجود دارد و نظر دادن در این زمینه به قاضی سپرده شده که با مشارکت با بهزیستی تصمیم لازم گرفته می ‌شود و طبق بررسی‌های لازم باید یک ضمانتی در نظر گرفته شود.
دختران مجرد بالای۳۵ سال در ایران کم نیستند، مطابق آنچه که آمارها می گوید حداقل بیش از یک میلیون دختر مجرد بالای ۳۵ سال در کشور وجود دارد.
در بین این جمعیت میلیونی نیز دختران مجرد زیادی پیدا می‌شود که به دلایل مختلف دوست دارند کودکی را به فرزندخواندگی قبول کنند اما این سوال پیش می آید که چرا این قانون شامل پسران مجرد بالای ۳۵ سال نمی شود گفته شده است که پسر مجرد بالای ۳۵ سال می‌تواند ازدواج کند و بچه‌دار شود، اما دختر مجرد بالای ۳۵ سال، برخی اوقات شرایط ازدواج برایش فراهم نمی‌شود و مطابق عرف جامعه، نمی‌تواند از مرد دیگری خواستگاری کند.
باتوجه به اینکه این قانون چندان در جامعه فراگیر نشده و به یقین نمی توان درخصوص آن چیزی گفت اما به نظر می رسد مزایای آن بیش از معایب برای آن باشد و شرایط فرزندخواندگی را به مراتب راحت تر از قبل کرده اما در اینجا دو نکته مطرح است اینکه چه زوج های جوان و چه دختران مجرد ترجیح می دهند که کودکان بی سرپرست را به فرزندخواندگی قبول کنند که دارای آسیب های اجتماعی کمتری است و از سوی دیگر آنها تمایل دارند که حضانت کودکان زیر دو سال را بر عهده بگیرند. اما در هر صورت احتمال می‌رود که در آینده نیز این قانون در عمل با برخی نارسایی‌ ها و کاستی ‌ها مواجه باشد، به همین دلیل بهتر است تا مسئولین ابهامات موجود در این آیین نامه را رفع کنند تا کودک، مادرخوانده و والدین در آینده با بن ‌بست‌های حقوقی و اجتماعی مواجه نشوند.