چهارشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱  شماره ۱۵۴۹

مصلا بدون ما

فاطمه چاپاری

پس از ۳ سال، سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران برگزار خواهد شد، در حالی که عواملی چون گرانی کاغذ و کاهش عناوین چاپ شده در سه سال گذشته، بی نظمی در برگزاری نمایشگاه، شیوع کرونا و… از عدم استقبال ناشران استان مرکزی برای حضور در این نمایشگاه حکایت دارد. گفته شده با توجه به شیوع اپیدمی کرونا «سی‌ و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» به دو شکل فیزیکی در محل مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه نمایشگاه به آدرس ketab.ir در تاریخ ۲۱ تا ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد و ثبت‌نام ناشران داخلی برای حضور در این دوره از نمایشگاه از پانزدهم فروردین تا هجدهم فروردین ماه انجام گرفته است. اما چندی پیش با دخالت شورای ترافیک شهر تهران حرف برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب به میان آمد و سپس گفته شد که به دلیل پایین بودن ظرفیت این مکان امکان برگزاری نمایشگاه در آن نیست و مصلی مجددا به عنوان محل قطعی برگزاری نمایشگاه اعلام شد. تحت تاثیر همین امر در زمانی که کمتر از بیست روز تا برگزاری نمایشگاه باقی مانده ناشران استان همچنان از حضور یا عدم حضور در نمایشگاه می گویند و متولیان برگزاری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز آمار مشخصی از حضور ناشران در نمایشگاه ندارند. اما به گفته معاون فرهنگی تا کنون هیچ یک از ناشران متقاضی حضور فیزیکی در نمایشگاه نبوده است و ناشران استان تنها به صورت تجمیعی با دیگر انتشاراتی ها و یا در بخش مجازی این نمایشگاه حضور یافته اند.

هیچ یک از ناشران استان مرکزی در بخش فیزیکی نمایشگاه کتاب تهران حضور نخواهند یافت
ابوالفضل بیرقی مدیرعامل تعاونی ناشران استان مرکزی دراینباره به خبرنگار وقایع استان می گوید: تا جایی که من اطلاع دارم هیچ یک از ناشران استان مرکزی به طور فیزیکی در نمایشگاه شرکت نکرده است، ناشران به شکل تجمیعی و یا مجازی در نمایشگاه حضور خواهند یافت. ما قصد داشتیم از طرف شرکت تعاونی ناشران در نمایشگاه شرکت داشته باشیم اما از آن جا که بیست روز دیگر تا نمایشگاه مانده و هنوز هم به طور قطعی مشخص نیست که مکان نمایشگاه شهرک آفتاب خواهد بود یا مصلی از همین رو تا این لحظه قصد شرکت در نمایشگاه را نداریم.
وی اضافه می کند: سال های گذشته که از سه ماه قبل برنامه ریزی ها به طور قطعی انجام شده بود، روز نمایشگاه با مشکلات بسیاری مواجه می شدیم امسال که این بی برنامگی در بیست روز مانده به برگزاری نمایشگاه وجود دارد قطعا این نمایشگاه مشکلات بسیاری خواهد داشت. ثبت نام خیلی زود انجام شد و مشخص نیست به هر یک از شرکت کنندگان چند متر غرفه تعلق خواهد گرفت.
مدیرعامل تعاونی ناشران استان مرکزی در خصوص مشکلات جامعه ناشران استان هم اظهار می کند: اولین مشکل ناشران استان این است که یک سوم کاغذی که به ناشران تهران و قم داده می شود به ناشران دیگر استان ها تعلق نمی گیرد. میزان خرید کتاب از ناشران تهرانی هم قابل مقایسه با میزان خرید از ناشران استانی نیست این از عمده مشکلاتی است که ناشران استانی با آن روبرو هستند، نداشتن ویترین فروش از دیگر مشکلات است، کتاب چاپ می شود و آماده عرضه به بازار است اما شرایطی برای فروش و توزیع مهیا نیست و تمام ناشران استان در فروش و توزیع با مشکل مواجه هستند.
بیرقی ادامه می دهد: عملکرد برخی از ناشران تهرانی خیلی پایین تر از ناشران شهرستانی است اما به دلایلی میزان کاغذی که دریافت می کنند بیشتر است. ناشری بوده که در سال گذشته در تهران ۲۰ هزار بند کاغذ گرفته است در حالی که تمام ناشران استان مرکزی ۱۰۰ بند کاغذ هم نگرفته اند.

حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در بخش خرید کتاب از ناشران بومی ضعیف است
امید خسروی مدیر مسئول نشر پرپروک که در بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران حضور خواهد یافت در گفت و گو با خبرنگار وقایع استان می گوید: این دوره از نمایشگاه پس از سه سال درگیری با بحران کرونا به صورت فیزیکی برگزاری می شود، طی این مدت کتاب های بسیار کمی چاپ شده است و ناشران از نظر اقتصادی ضربه های بسیاری را متحمل شدند قیمت کاغذ هم در این دوران به ده برابر افزایش یافته است مجموعه این عوامل با عدم حمایت کافی از طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان انگیزه برای حضور در نمایشگاه را کمرنگ کرده است ما که قبلا در نمایشگاه به طور فیزیکی شرکت می کردیم امسال ترجیح دادیم تنها در بخش مجازی شرکت داشته باشیم.
وی اضافه می کند: به صورت مجازی هر کتابی را می توانید خرید کنید، به خصوص اگر عنوانش را بدانید اما امکان چرخیدن در نمایشگاه و حضور فیزیکی وجود ندارد مثلا در نمایشگاه های سال گذشته می توانستیم مخاطبان را بر اساس علایق و سن و سالشان مشاوره دهیم و افراد محتوای کتاب را می دیدند اما در نمایشگاه مجازی چنین امکانی وجود ندارد.
مدیرمسئول نشر پرپروک اظهار می کند: مسئولین در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی وظیفه دارند برای حمایت از مولفان و ناشران بومی کتاب های چاپ شده را خریداری کنند در حالی که در سال گذشته از بیست عنوان کتاب چاپ شده تنها یکی از آن ها از طرف استان خریداری شده است به نظرم باید بودجه خرید کتاب افزایش یابد و این کتاب ها در کتابفروشی ها و کتابخانه ها توزیع شود تا علاقمندان با مولفان بومی استان نیز آشنا شوند که این برای مولفان هم ایجاد انگیزه خواهد کرد.
خسروی اشاره می کند: در سال گذشته حدود ۲۰ عنوان کتاب در حوزه های شعر، داستان، علمی و تاریخی در نشر پرپروک به چاپ رسیده است که برای یک نشر رقم به صرفه ای نیست. یک ناشر باید حداقل ماهی دوازده کتاب را به چاپ برساند تا اقتصاد نشر بچرخد هر چند خیلی از ناشران در استان عناوین کمتری را نیز به چاپ رسانده اند.

مردم باید کتاب بخوانند تا بازار نشر رونق بگیرد
صادقی مدیرمسئول نشر یوحنا نیز در گفت و گو با خبرنگار وقایع استان گفت: ما به صورت تجمیعی در نمایشگاه شرکت کرده ایم. عناوین خود را به مجمع ناشران دفاع مقدس خواهیم داد تا در غرفه بزرگی که به این منظور گرفته شده به فروش گذاشته شود. فکر نمی کنیم به دلیل شرایط کرونایی و گرانی کتاب، استقبال خیلی زیادی از نمایشگاه شود از همین رو عناوین ادبیات خود را هم با انتشارات آوای منجی در نمایشگاه به عرضه خواهیم رساند.
وی ادامه می دهد: با توجه به گرانی، بازار کتاب رکود دارد ولی به دلیل حضور تمامی ناشران در یک مرکز حدود ۵۰ یا ۶۰ درصد استقبال از نمایشگاه را شاهد خواهیم بود اما این رویداد جهش خاصی در بازار کتاب ایجاد نخواهد کرد، برای این کار باید مردم کتاب خوان شوند. امیدواریم در دولت جدید همتی برای رسیدگی به امور ناشران شود تا با اندیشیدن تمهیداتی در این زمینه شرایط کاری ناشران تسهیل شود.

حمایت جدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از حوزه چاپ و نشر در سال جاری
سینا دلشادی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به خبرنگار وقایع استان می گوید: بازار نشر و کتاب خیلی کلان تر از آن است که بتوان به یک رویداد مقطعی چون نمایشگاه کتاب تهران محدودش کرد. وضعیت چاپ و نشر خود معلول مسائل مختلفی چون گرانی کاغذ و .. است که باعث شده امروز دچار چنین وضعیتی باشیم، این موضوعی نیست که فعالان حوزه چاپ و نشر از آن بی اطلاع باشند. نمایشگاه تمــــام می شود و مشکلات ناشران باقی خواهد ماند و باید فکری اساسی کرد و من خوشبین هستم با تدبیراتی که در وزارت خانه در حال انجام است اتفاقات خوبی رقم بخورد.
وی ادامه می دهد: برنامه وزارت خانه حمایت جدی از حوزه چاپ و نشر است و به دنبال راهکارهایی هستیم تا این وضعیت بهبود یابد حمایت های خوبی در حال تدوین است چرا که حوزه چاپ، نشر و کتاب از حوزه های زیرساختی و زیربنایی محسوب می شود و طبیعی است که باید مورد حمایت جدی تری قرار بگیرد، اما اصلاح وضعیت کار زمان بری است و باید با دقت نظر به آن ورود کرد.
دلشادی تاکید می کند: اما قطعا سال ۱۴۰۱ وضعیت بهتری نسبت به گذشته رقم خواهد خورد. یک بخشی از آن چه الان با آن مواجه هستیم معلول سیاست های حمایتی دولت وقت بوده و بخشی از آن نیز معلول شرایط اجتناب ناپذیر کلی کشور و منطقه بوده است.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان با اشاره به وضعیت نشر در استان مرکزی اظهار می کند: وضعیت نشر استان را نمی توان با نشر قم و تهران قیاس کرد. ما اگر می خواهیم قدمی برداریم باید در وضعیت خود استان تحولاتی را ایجاد کنیم چرا که ناشر زمانی به این حوزه ورود می کند که بستر کار آماده باش. ما باید در استان فضای کسب و کار برای ناشران را تسهیل کنیم تا برای سرمایه گذاری ترغیب شوند که این هم یک عزم عمومی در یک برنامه جامع را می طلبد، باید زیرساخت ها تامین شود و به یقین این موضوع مد نظر ما هست.

ایجاد تشکل ناشران استان مرکزی در سال جاری
علیرضا حاجی علی بیگی معاون امور فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی نیز با بیان اینکه تا کنون هیچ یک از ناشران استان برای حضور فیزیکی در نمایشگاه متقاضی نشده به خبرنگار وقایع استان می گوید: ۹تن از ناشرانی که معمولا در نمایشگاه شرکت می کردند، امسال به صورت مجازی در نمایشگاه حضور خواهند داشت اما تا این لحظه آمار دقیقی در دست نیست و حتی موسسه برگزاری نمایشگاه های فرهنگی وزارت ارشاد هم هنوز آمار خروجی را ندارد.
وی با اشاره به مشکلات ناشران استان خبر می دهد: اخیرا جلسه ای با تعدادی از ناشران استان تشکیل شده که در آن مقرر شد تشکلی برای ناشران استان تحت عنوان انجمن یا اتحادیه شکل بگیرد. تا در ان به پیگیری منافع صنفی، مشاوره در تصمیمات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه نشر و صدور مجوز برگزاری نمایشگاه های کتاب در استان، برگزاری دوره های آموزشی، برگزاری نشست های صنفی و طرح مشکلات با مسئولات امر چون اداره مالیات، اداره کار ، سازمان صمت و.. پرداخت.
حاج علی بیگی خاطرنشان می شود: ناشران داخل و خارج از استان هر از گاهی درخواست برگزاری نمایشگاه انفرادی را دارند و با ایجاد این تشکل، صدور مجوز برگزاری نمایشگاه های انفرادی با مشاوره این جمع انجام می شود. زیرا نمایشگاه های برگزار شده نواقص بسیاری داشتند. برای نمونه کتاب های نه چندان فاخر در این نمایشگاه ها عرضه می شود و تخفیف های سوری به مشتریان داده می شود. مشاهده شده نمایشگاهی با ۵۰ تا۸۰ درصد تخفیف برگزار می شود. در کتاب هایی که ارزش توجه دارند با توجه به قیمت فعلی کاغذ و کتاب حداکثر ۱۰ الی ۱۵ درصد تخفیف برای ناشر امکان پذیر است و تخفیف های بیشتر واقعی نیست یا قیمت پشت جلد واقعی نیست یا کتاب از رده خارج شده که می خواهند آن را با قیمت پایین در شهرستان ها به فروش برسانند.
وی در ادامه عدم استقبال مولفان و ادارات دولتی از ناشران داخل استان را از مهم ترین مشکلات عنوان کرده و می گوید: البته این مشکل را نباید یک طرفه دید زیرا هم ناشران باید سطح کیفی کار خود را ارتقا دهند و هم سازمان ها، دستگاه ها و مولفان باید بدانند ناشران خوبی در استان هستند که در این مدت کارهای فاخری را تولید کرده اند و سفارش کتاب به این ناشران باعث خواهد شد این میزان اعتبار از استان خارج نشود.