وقایع استان بررسی می کند؛ سرانجام نبرد قالیباف با جهانگیری- روحانی چه خواهد شد ؟/عاقبت روحـگیری

یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۶ شماره ۵۷۴
****
علی امیدی
وقایع استان
****
با برگزاری نخستین مناظره زنده تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری تبلیغات انتخابات وارد فاز جدیدی شد. پس از پایان مناظره نخست که بر پایه موضوعات اجتماعی بود، همانطور که پیش تر قابل حدس بود سخنان و عکس العملهای ۴ چهره از شش کاندیدای انتخابات به شدت مورد توجه رسانه ها و مردم قرار گرفت. بی شک همانطور که اکثریت قریب به اتفاق بینندگان مناظره معتقدند نفر اول این مناظره، اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور بود که توانست در قامت کاندیدای اصلاح طلبان بخوبی ظاهر شود.
اما در این میان دو چهره نتوانستند آنچنان که باید ظاهر شوند. حسن روحانی و ابراهیم رییسی در برابر جدلی که میان جهانگیری و قالیباف درگرفته بود گم شدند و باید پذیرفت که قالیباف علی رغم اینکه سعی کرد چهره ماکت گونه از احمدی نژاد را به نمایش بگذارد دست بالاتر را از آن دو داشت. بسیاری از کارشناسان و مردم که بیننده ای مناظره بودند در پایان، واکنش های خود را در فضای مجازی منتشر نمودند. بسیاری از اینکه اصلاح طلبان توانستند پتانسیل خود را به رخ رقبا بکشند خوشحال بودند و برخی دیگر این مناظره را به نفع قالیباف تعبیر کردند.
برخی از کاربران فضای مجازی با بیان اینکه قالیباف در پینگ پنگ سیاسی با روحانی و جهانگیری برنده شد بیان داشتند: هرچند وی با اتهاماتی مواجه شد که احتمالا باید در برابر افکار عمومی پاسخگوی آنها باشد، اما موفق شد آرامش روحانی را به هم بریزد. البته جهانگیری هم قالیباف را بخوبی در تله گذاشت، اما نتوانست در مقابل حملات یک منتقد زخم خورده به یک دولت مستقر، امتیاز زیادی بگیرد. از رییسی هم نباید غافل شد که به غیر از حمله ای مستقیم به روحانی در آخرین نطق خود، فرصت آن را یافت که در آرامشِ ناشی از درگیری سه جانبه روحانی- جهانگیری- قالیباف، میخِ حضورش در ساحت افکار عمومی را محکم تر بکوبد.
از سویی دیگر هادی خسروشاهین کارشناس ارشد علوم سیاسی و روزنامه نگار اما تحلیلی جالب توجه و نزدیک به واقعیت ارائه داده که جای تامل بسیار دارد. وی تحلیل خود را تحت عنوان «قالیباف هم سرباز و هم وزیر؟» در صفحه اینستاگرامش منتشر نمود. خسروشاهین می نویسد: « بازی همان بازی قدیمی و کلاسیک بود؛ نبرد حاکم و محکوم یا دوئل ظالم و مظلوم. فقط نمایندگان این دو جبهه‌ نبرد جابه جا شده بودند. اگر در انتخابات ۸۴ احمدی‌نژاد سخنگوی مظلومین و مستضعفین بود و هاشمی نماینده حاکمان و اشرافیت؛ این بار زوج هاشمی- جهانگیری در مقام حاکم قرار گرفتند و در مقابل قالیباف هم تلاش وافر کرد تا احمدی‌نژاد بلوند باشد. اما تاریخ بی‌گمان دو بار تکرار نمی‌شود. آنها که در صدد بازسازی رویدادهای گذشته‌اند، آب در هاون می‌کوبند. قالیباف یک تنه پای به میدانی گذاشت تا نقش‌ها را پس از ۱۲ سال بار دیگر بازسازی کند، اما احمدی‌نژاد کجا، قالیباف کجا؛ روحانی-جهانگیری کجا و هاشمی کجا. شهردار تهران آنقدر گاف مدیریتی دارد تا این گفته‌ مارکس دوباره شان نزول یابد که تاریخ دگربار تنها در چهره‌ کمیک خــود ظاهـر می‌شود. با همه‌ اینها، قالیباف به مراتب بهتر از مناظره‌ سال ۹۲ ظاهر شد و حتی هوشمندی و ذکاوت سیاسی‌اش را بر حریف تحمیل کرد. »
این کارشناس علوم سیاسی می افزاید: « صرف نظر از تلاش قالیباف برای بهره‌گیری از ادبیات نئومارکسیستی و پست‌مدرن و تقسیم‌بندی جامعه به ۹۶ درصدی‌ها (بخوانید مظلومان) و چهار درصدی‌ها (بخوانید ظالمان) و تقلا جهت ساخت گفتمان و ضدگفتمان آنچنان که در جنبش ۹۹ درصدی‌ها در ایالات‌متحده‌ی آمریکا شاهدش بودیم؛ شهردار تهران در مناظره‌ اول به‌خوبی توانست از نمایش نقشی که به او محول شده بود، برآید. قرائن و شواهد و انگاره‌ها در این جدال نشان می‌داد که اصولگرایان سه نامزد خود را در قالب یک برنامه‌ ازپیش‌تعیین‌شده وارد مناظره کرده بودند. قالیباف نقش سرباز-وزیر را توامان ایفا می‌کرد. او وظیفه داشت در مقام وزیر موضوع جدال را تعریف کند، مهره‌ها را برای ساختن گفتمان عدالت‌طلبی و ضدگفتمان اشرافیت در جای خودشان قرار دهد و مهره‌ شاه جریان مقابل را وارد گود زورآزمایی کند و بالاخره در حکم یک سرباز جان‌برکف خود در را در سیبل حملات رقیب قرار دهد تا جان شاه مصون بماند و مهره‌ اصلی اصولگرایان با ژست فراحزبی و دور ماندن از دوئل سخت و تند سیاسی توان جلب آرای خاکستری‌ها- آنها که دل در گرو بازی‌های سیاسی ندارند- بیابد. انصاف باید داد که قالیباف با به راه انداختن یک جدال پینگ‌ پونگی تقریبا به هر سه هدف جبهه‌ اصولگرایان جامه عمل پوشاند. او از همان ابتدای کار روحانی را که تلاش داشت در پشت جهانگیری قرار گیرد تا از حواشی دوئل اول ایمن بماند، با عصبانیت وارد گود بازی کرد و هرچقدر زمان هم می‌گذشت، این ورود روحانی به دوئل دو نامزد پوششی اصولگرا و اعتدال‌گرا بیشتر و بیشتر می‌شد. البته ورودی که روحانی به هیچ عنوان برای آن آمادگی نداشت.»
خسروشاهین در ادامه آورده است: « اما ضلع سوم اصولــگرایان را بی‌گمان مصطفی میرسلیم تشکیل می‌داد. او گهگاهی در نقش مهره‌ اسب بازی شطرنج ظاهر می‌شد و با پرش از موضوعات جدال‌برانگیز در اوج مناظره‌ پینگ‌پونگی سرعت و حدت حملات اعتدالیون را می‌گرفت. اما بازی در جریان اعتدالی آنچنان که مورد انتظار مشاوران تیم روحانی-جهانگیری بود، پیش نرفت. اگرچه جهانگیری در مقام مهره وزیر روحانی تا آنجا که ممکن بود وارد جدال با وزیر اصولگرایان شد، ولی او در نقش سرباز نتوانست از نقش‌اش جهت مصون ماندن روحانی از حواشی دوئل مرگ محافظت به عمل آورد. به همین دلیل هم، آن اتفاق شوم سرانجام رخ داد. روحانی در مقام شاه برای چند بار در موقعیت کیش و مات قرار گرفت و این مساله باعث شد که جهانگیری جهت دفاع از روحانی در چند موقعیت بی‌جهت تب مناظره را بالا ببرد. از طرف دیگر، شاه برای بازی در سطح وزیران از اساس آمادگی لازم را نداشت و به همین دلیل او به هیچ عنوان در قد و قواره مناظره‌های سال ۹۲ ظاهر نشد. او با گاف‌اش در همان دقایق اول مناظره (ورود به بازی وزیران) هم وزیرش را به زحمت انداخت و هم خود را در موقعیت خطر قرار داد؛ اگرچه مشاوران روحانی دست بازی‌سازان اصولگرا را به خوبی خوانده بودند و شاید یکی از دلایل حضور دقایق آخر جهانگیری در انتخابات همان بازی‌خوانی مشاوران روحانی باشد، اما در استراتژی مناظراتی خود به نقطه‌ ضعف و پاشنه آشیل مهره‌ شاه توجه نداشتند. »
این روزنامه نگار سیاسی در بخش پایانی تحلیلش نوشت: « اگر در اردوگاه اصولگرایان مهره‌ شاه فاقد مسوولیت اجرایی است، ولی در مقابل شاه اعتدالیون در مقام رییس‌جمهوری خودبه‌خود باید در جایگاه پاسخگویی به اشکالات و سوء‌مدیریت‌ها در دوره‌ ریاستش برآید. شاید به دلیل عدم‌برخورداری از همین نقطه‌ضعف است که شاه اصولگرایان در اولین مناظره توانست با ژست مدیر فراجناحی در موقعیت مطلوب‌تری جهت فتح قلوب خاکستری‌ها قرار گیرد. در این مناظره، هاشمی طبا ناخواسته به ضلع سوم اعتدالیون تبدیل شد تا در این سو، نیز از مهره اسب شطرنج برخوردار باشد.
از سوی دیگر، مناظره‌ی پینگ‌ پونگی از قابلیت لازم برای به هیجان درآوردن بدنه‌ اجتماعی اصولگرایان و اعتدال‌گرایان برخوردار است. از همین رو، باید خوشنودی هر دو گروه را در شبکه‌های اجتماعی پس از مناظره در یک روند طبیعی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؛ ولی این فراز و فرود هیجان‌ها مساله‌ و اولویت اصلی هر دو اردوگاه سیاسی نخواهد بود. نام کسی در فردای روز انتخابات از صندوق‌ها بیرون خواهد آمد که توان جذب مرددها و خاکستری‌ها را داشته باشد. اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، رییسی بیش از همه شانس بر باد دادن رویاهای زوج روحانی-جهانگیری را خواهد داشت. اگر چنین شود، او پیروزی‌اش را مدیون محمدباقر قالیباف خواهد بود؛ همان که برایش هم وزیری کرد و هم سربازی تا شاه اصولگرایان همچنان در هاله‌ای از نور باقی بماند و شانس‌اش را برای جذب آرای خاکستری در هفته‌های باقیمانده محفوظ نگه دارد.»
بی شک تحلیل های متعددی از مناظره نخست می توان ارائه داد که همگی نکات مهمی در خود نهان دارند، ولی آنچه مشخص است این است که تیم روحانی- جهانگیری(روحگیری) کار سختی در برابر قالیبافی دارند که تصمیم گرفته ماکتی از احمدی نژاد باشد و دست به انتحار بزند.