«وقایع استان» از امکانات محدود شهرک های مسکونی اراک گزارش می دهد/گوشه نشینی

چهارشنبه ۸ شهریور ۹۶   شماره ۶۶۸

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

چند سالی می شود که ازدواج کردند، از اجاره نشینی و غر زدن های صاحبخانه و اسباب کشی به ستوه آمده اند. اینکه در موعد مقرر صاحبخانه مبلغ ودیعه یا اجاره را بالا ببرد یا اینکه عذرشان را بخواهند کلافه شده اند. تقویم را علامت می زنند و مبلغ پس انداز را در آن می نویسند. با خود می گویند پول هایشان را که جمع کنند با پول پیش خانه شان به زحمت هشتاد میلیون تومان هم نمی رسد، قرار بود ماشین شان هم بفروشند و اگر خوب بخرند… حالا روی هم نزدیک صد تومانی می شود که دارند. به وام بانکی هم فکر کرده اند تا بلکه بتوانند سرپناه دائمی برای خود دست و پا کنند. اما فکر خرید خانه همانا و مشکلات پیش پای آنها هم همانا…
پولشان با یک حساب و کتاب ساده به حدود ۱۷۰-۸۰ تومانی می رسد. مسلم است که با این مبلغ نمی توانند خانه ای در مرکز شهر بخرند، تازه اگرهم بتوانند با کیفیت ساخت پایین و کج و کوله و اتاق خواب ها هم که اندازه کف دست است و بیشتر از آنکه به درد زندگی بخورد توی ذوقشان می خورد.
به مشاوران املاک زیادی سر می زنند، خانه های زیادی می بینند و خوششان نمی آید، دلسرد و افسرده می شوند. هر روز چند خانه را می بینند و هرچه بیشتر می گردند، کمتر پیدا می کنند و دست آخر تصمیم می گیرند، از خیر خرید خانه در شهر بگذرند و در یکی از شهرک های مسکونی اطراف اراک که قیمت خانه ها به نسبت مرکز شهر پایین تر است خانه ای برای خود دست و پا کنند و در نهایت یک واحد حدود ۸۵ متری از آپارتمانی چهار طبقه را می خرند.
روز اولی که وارد خانه خالی‌ می شوند، به قدر خوشحالند و هیجان زده که دوست دارند کف آن بدون هیچ تُشکی بخوابند و از ته دل، به مشکلاتی که پشت سر گذاشتند، بخندند و خدا را شکر کنند، اما پس از گذشت مدتی که در این محله ساکن شدند تازه مشکلاتشان شروع می شود و شیرینی خانه دار شدن را به مذاقشان تلخ می کند.
انسان احتیاج به مکان هایی آرامش بخش برای اسکان دارد تا بتواند نیازهایش را برآورده کند. در گذشته زندگی در ساختمان های کم ارتفاع جریان داشت و اکنـــون با رشد جمعیت، ساختمان ها از یک یـــا دو طبقه به چندین طبقه تبدیل شدند و آپارتمان نشینی رونق پیدا کرد. به دنبال آپارتمان نشینی و افزایش جمعیت دیگر مراکز شهرها پاسخ گــوی نیازهای انسانی نبوده و به همین منظور شهرک های مسکونی در اطراف شهرها پدید آمدند تا فارغ از دود و دم و شلوغی خیابان های شهر مشکل مسکن را برای این افزایش جمعیت برطرف کنند. اما مشکل دقیقا از آنجا شروع می شود که بسیاری از این شهرک ها هم توان برآوردن نیازهای انسانی را ندارند و در چارچوب معماری پایدار و فاکتورهای آن از جمله فرهنگی، اقلیمی، صرفه جویی انرژی، زیست محیطی و عوامل متعدد دیگری نمی باشند.
اگر بخواهیم تاریخچه شهرک‌سازی را در کشور مورد بررسی قرار دهیم، متوجه می‌شویم پیش از انقلاب شهرک‌سازی‌ها معمولا در مناطقی صورت می‌گرفت که مناسب قشر متوسط رو به بالای جامعه بود. اما پس از انقلاب رویه دیگری مرسوم شد مبنی بر اینکه قشر متوسط رو به پایین جذب این شهرک‌ سازی‌ها شوند. اما اکنون قریب به ده سال است که وزارت مسکن دستورالعمل ساخت شهرک مسکونی در کشور و نحوه صدور پروانه تاسیس و بهره‌برداری از آن را منتشر کرده است. این اقدام وزارت مسکن در راستای ابلاغ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و ماده ۱۴ این قانون انجام شده است.
مطابق این دستور العمل وزارت مسکن علاوه بر آنکه متقاضیان احداث شهرک باید دلایل خود را از احداث چنین شهرک هایی بیان کنند موظف هستند تا پارک و فضای سبز و تاسیسات آموزشی و مسجد را با هزینه خود ایجاد کند و بقیه قطعات را در اختیار سازمان‌های ذیربط برای احداث تاسیسات لازم قرار دهد.
این در حالی است که اغلب شهرک های مسکونی کلانشهر اراک که طی چند سال اخیر هم رشد روز افزونی یافته و با ساختمان های بلند مرتبه خود جمعیت بسیاری آن هم از قشر متوسط جامعه را در دل خود گنجانده از مشکلاتی رنج می برد که صدای ساکنان آن مناطق را درآورده است. عدم وجود امکانات تفریحی و آموزشی، عدم توجه مسئولین به بحث زیباسازی فضای شهری، نبود فضای آموزشی ویژه دانش‌آموزان، کمبود وسایل نقلیه عمومی و نبود مراکز رفاهی از جمله مشکلات ساکنین این شهرک‌های مسکونی است.
ساکنین این مناطق به ناچار برای برآوردن بسیاری از نیازهای خود ناچار به مراجعه به مرکز شهر هستند چرا که اگر امکاناتی هم در نزدیکی محل سکونت آنها واقع باشد از نظر هزینه برایشان چندان مقرون به صرفه نیست و جــوابگوی این تعـــداد از جمعیت نمی باشد.
ساکنین این مناطق که از رفت و آمدهای مکرر خود برای برطرف کردن نیازهای خود به مرکز شهر رنج می برند، از زیرساخت های نامناسب آپارتمان های خود و همچنین آب و گازهایی که هر از چند گاهی هم با قطعی مواجه می شوند به ستوه آمده اند و به نظر می رسد مشکلات آنها پایانی ندارد و به یکی دو مورد خلاصه نمی شود.
 تاثیر افزایش قیمت مسکن اراک بر بازار املاک شهرک های مسکونی
بازار مسکن اراک دیگر پاسخگوی نیاز متقاضیان خرید ملک نیست. در سال‌های اخیر شهر اراک به دلیل موقعیت مهاجرپذیری خود با رشد جمعیت روبه‌رو بوده و این رشد جمعیت، افزایش تقاضا برای مسکن را به همراه داشته است. باوجود ساخت‌وسازهای متعدد، به دلیل قیمت بالای مسکن توازن میان عرضه و تقاضا از میان‌رفته و خرید مسکن در اراک را با مشکلات و محدودیت روبه‌رو کرده است. از دلایل افزایش قیمت ملک می‌توان به بالارفتن قیمت مصالح، تمرکز سازندگان بر ساخت خانه با متراژ بالا و تورم اشاره کرد. قیمت بالای ملک باعث شده تا افراد خواهان خرید خانه‌های کوچک با قیمت مناسب‌تر باشند. افزایش تقاضا برای آپارتمان‌های کوچک، باعث بالا رفتن قیمت آن‌ها به نسبت قیمت متری محله شده است. این عوامل همگی در کاهش توان خرید مسکن ساکنین اراک موثر می باشد.
بـــــه همین دلیل هم بسیاری به ساخت آپارتمان هایی در اطراف شهر پرداخته و شهرک های مسکونی را ایجاد کرده اند و این بدیهی است که میانگین قیمت در حومه شهر پایین تر است و به همین دلیل قیمت تمام شده املاک مناسب تر است. همچنین در راستای حمایت از ساخت‌وساز در این شهرک ها و کمک به سازندگان، بانک‌ها وام‌ با سود مناسب و پایین را در اختیار سازندگان قرار می‌دهند؛ بنابراین در هنگام خرید آپارتمان در شهرک های مسکونی بیشتر آپارتمان‌ها دارای وام هستند، همین موضوع باعث می‌شود تا در هنگام عقد قرارداد پول کمتری نیاز داشته باشند و مقداری از قیمت ملک را در طی چند سال پرداخت کنند. با اینکه قیمت آپارتمان در نقاط مختلف این شهرک ها متفاوت است ولی بازهم گران‌ترین آپارتمان در این مناطق معادل ارزان‌ترین آپارتمان‌ها در اراک است. حتی در برخی از این مناطق قیمت خرید مسکن در حومه معادل رهن خانه‌ای کوچک در مرکز کلانشهر اراک است. این موضوع باعث شده تا توان خرید ملک افراد افزایش یابد و بسیاری از ساکنین ترجیح دهند به‌جای اجاره‌نشینی، در این شهرک های اطراف شهر خانه بخرند.
با توجه به رو به رشد بودن این مناطق، همچنان زیرساخت‌های شهری تکمیل ‌نشده‌اند و فاقد برخی امکانات رفاهی هستند. دوری از مرکز شهر و طولانی بودن مسیر رفت ‌و آمد برای افرادی که محل کارشان در مــرکز شهر است یکی از صدها مشکل این شهرک هاست اما قیمت پایین مسکن و فراهم بودن امکان خرید آپارتمان در این شهرک های مسکونی باعث شده تا با وجود تمامی کاستی‌ها افراد زیادی به این مناطق مهاجرت کنند. شهرک های مسکونی را در واقع می توان مرز میان برخورداری و محرومیت دانست، شهرک هایی که متناسب با رشد جمعیت در حــاشیه شهرها شکل گرفته و در شرایطی که اکنون ده ها شهرک مسکونی در شهر شکل گرفته تلاش برای ساماندهی آنها فقط در وعده ها خلاصه شده است.