نگاه وقایع استان به وضعیت سرویس های بهداشتی عمومی شهر اراک/شهر بی توالت

سه شنبه ۲ آذر ۹۵ شماره ۴۶۸

فرشته غلامی
وقایع استان

خانمی دست پسر بچه اش چهار، پنج ساله اش را گرفته و سراسیمه راه می روند. وارد مغازه ای در یکی از پاساژهای شهر شده و از فروشنده با عجله می پرسد سرویس بهداشتی داخل پاساژ کجاست و فروشنده احساس شرمندگی می کند و می گوید در قفل است. آن زن دست پسرش را محکم تر می گیرد و غرولندکنان به راهش ادامه می دهد. این داستان برای شما آشناست زمانی که به شدت نیاز به سرویس بهداشتی داشته باشید اما هیچ جا را نمی یابید. به گوشه و اطراف چشم می اندازید و از چند نفر می پرسید اما هر چه بیشتر می گردید کمتر پیدا می کنید. شاید موضوعی را که درباره آن به تهیه گزارش پرداختیم برایتان خنده دار یا کمی عجیب به نظر برسد اما بدون شک برای یکبار هم که شده با این مشکل مواجه شده اید. در واقع وجود سرویس بهداشتی یک نیاز اصلی برای هر شهر و برای هرکسی می باشد. کمبود یا بهتر است گفته شود نبود سرویس بهداشتی در شهر اراک اگرچه برای بسیاری از شهروندان و مسافران اراکی مهم و ضروری است اما برای کودکان و سالمندان ضروری تر است. چرا که کودکان قشری از جامعه هستند که در مواقع نیاز باید به سرویس بهداشتی سریعا دسترسی داشته باشند که در صورت پیدا نکردن سرویس بهداشتی عمومی والدین او مجبورند در گوشه خیابان یا کنار درختی قضای حاجات او را تامین کنند. اگر در هنگام عصر و به خصوص در روزهای سرد پاییز برای گشت و گذار به مرکز شهر اراک مراجعه کنید و چند ساعتی را در خیابان های شهر بگذرانید به راحتی متوجه این موضوع خواهید شد.
اولین تصویری که از سرویس بهداشتی عمومی برای هرکس به وجود می آید مکانی تاریک و بد بو که معتادان چراغ های آن را به یغما برده اند. شیرهای کثیف و خراب و شلنگ هایی که پوسیده یا کنده شده و مکانی که فاقد مواد شوینده برای دست می باشد و دست آخر شخصی که جلوی در نشسته و برای این مکانی که از حداقل های بهداشتی برخوردار است پولی دریافت می کند. سرویس بهداشتی، توالت، مستراح،wc، خلاء و هر نام دیگری که برآن به کار رود مکانی است که افراد در طول شبانه روز با آن بسیارسرو کار دارند و گذرش بارها به آن می افتد. حال این نیاز در خانم ها، کودکان و سالمندان بیش از بقیه اقشار جامعه می باشد. درزمان قدیم سرویسهای بهداشتی تنها مکانی بود بر قضای حاجت خود به همین دلیل آن را در دورترین قسمت خانه و در انتهای حیاط می ساختند اما اکنون سرویس های بهداشتی منازل را به بهترین شکل ممکن تزیین می کنند. این مشکل یعنی عدم سرویس بهداشتی در شهر اراک برای رانندگان تاکسی که تمام ساعات روز خود را در بیرون از منزل می گذراند معضلی بزرگتر به حساب می آید.محمد آقا تاکسی خط بازار- هپکو است. او می گوید: نبودن سرویس بهداشتی در شهر یک مشکل بسیار بزرگ است. درمرکز شهر اراک تنها یک سرویس بهداشتی عمومی در خیابان محسنی است که آن هم در اکثر ساعات روز بسته است. او ادامه می دهد: در مرکز اراک هم که محل کار من است پارکی وجود ندارد البته اگر هم پارکی بود مثل اکثر پارک های داخل شهر یا کثیف بود یا در آن بسته بود.
مساجد با درهای بسته
در گذشته که چندان هم دور نیست، شاید همین ۱۰-۱۵ سال قبل مردم اگر در خیابان قدم می زدند یا در سفر بودند برای قضای حاجت خود به مساجد می رفتند. در آن زمان مساجد در تمام ساعات شبانه روز باز بودند بنابراین نیاز به سرویس بهداشتی عمومی کمتر احساس می شد اما اکنون وضع به گونه ای دیگر است و فقط در اوقات شرعی این مساجد باز هستند.
پارک و سرویس بهداشتی خراب
از سرویس های بهداشتی درون پارک اگر گفته نشود بهتر است چرا که یا درب این سرویسها قفل هستند یا خراب اند و یا آنقدر کثیف هستند که امکان رفتن به داخل شان ممکن نیست. سپیده خرمی یکی از شهروندان اراک است، می گوید: مادرم میانسال است و ۵۴ سال سن دارد یکبار که به بیرون از خانه رفته بودیم او نیاز به دستشویی پبدا کرد پس از کلی پرس و جو بالاخره به پارکی رسیدیم و در دستشویی را بسته دیدیم وقتی از اهالی پارک سوال می کنیم می گویند در دستشویی خیلی وقت است که بسته است.
محبوبه در خصوص سرویس بهداشتی پارکهای اراک می گوید: اکثر سرویس بهداشتی پارکهای اراک بسته است و اگر هم باز باشد، اوضاع بدی دارد. از تاریکی گرفته تا شلنگ های در رفته و نبود مایع دستشویی همه باعث می شود که این مکان ها به محیط نامناسبی تبدیل شوند.
علی خود را دانشجوی جامعه شناسی معرفی می کند، او درباره سرویس بهداشتی درون پارک ها می گوید: برخی از سرویس های بهداشتی درون پارکها پاتوقی می شوند برای افراد معتاد و در آن به مصرف انواع مواد مختلف می پردازند و مکان خوبی برای تزریق مواد آنها می باشد.
پاساژها و سرویس بهداشتی های مخصوص فروشنده ها
بسیاری از پاساژهای اراک که مربوط به سه یا چهار دهه قبل بوده اند و قدیمی ساز هستند دارای یک یا دو سرویس بهداشتی هستند که فقط مغازه داران می توانند از آن استفاده کنند. البته پاساژهای تازه ساز اراک نیز فاقد سرویس بهداشتی می باشند. آقای کاظمی صاحب یک مغازه بوتیک در پاساژ امیرکبیر اراک است، او درخصوص سرویس بهداشتی پاساژ می گوید: سرویس بهداشتی این پاساژ در انتهای راهرو است که فقط مغازه داران می توانند از آن استفاده کنند و افراد دیگر حق استفاده از آن را ندارند. او ادامه می دهد: در صورتی که افراد عادی از این سرویس ها استفاده کنند با هزینه های سنگین بهداشتی روبرو می شویم و مجبوریم هزینه های زیادی را نیز بابت نظافت سرویسهای بهداشتی پرداخت کنیم.
تاریخچه سرویس بهداشتی عمومی
مساله سرویس بهداشتی عمومی آن چنان بااهمیت است که روز ۱۹ نوامبر(۲۸ آبان) به عنوان روز جهانی توالت معرفی شده است و اولین سرویس بهداشتی عمومی در کشور انگلستان ساخته شده است. اما تاریخ دقیقی از ساخت و تاریخچه سرویس بهداشتی عمومی در ایران وجود ندارد. تنها موضوعی که به طور قطع می توان درباره آن نظر داد این مطلب است که آفتابه در ایران اختراع شده است. سبک سرویس بهداشتی در شرق در زیر زمین و در غرب به صورت صندلی و در روی زمین قرار دارد.
ایرانیان از دیرباز به توالت و سرویس بهداشتی اهمیت چندانی نمی دادند همانطور که گفته شد در گذشته توالتها را در دورترین نقطه خانه می ساختند و همیشه مورد بی مهری فراوان قرار گرفته است اکنون نیز که این سرویس ها را درون خانه می سازند اما همچنان نیز در داخل شهرهای کشور نیز بدان توجه زیادی نمی شود. امروزه با تمام پیشرفت ها هنوز هم بسیاری از شهرهای کشور با کمبود سرویس بهداشتی مواجه اند یا بهتر است گفته شود فاقد سرویس بهداشتی هستند. شهر اراک نیز از این قاعده مستثنی نیست و فقط دارای یک سرویس بهداشتی عمومی در مرکز شهر است که آن هم در اکثر ساعات روز با درهای بسته آن مواجه هستیم اما به راستی چه کسی مقصر این مساله است؟