نگاه «وقایع استان» به آمار بالای جرایم سایبری در کشور/کلیک مجرمین روی کلاه شما

یکشنبه ۳ اردیبهشت ۹۶ شماره ۵۶۸
****
فرشته غلامی
وقایع استان
****
زمان زیادی نیست که از دوران کودکی مان می گذرد همان موقع هایی که دغدغه هایمان در مشق های طولانی شب و گم شدن اسباب بازی هایمان بود. همان دورانی که همه چیزش واقعی بود و بیشتر اوقاتمان را با دوستان و هم محله ای هایمان در کوچه پس کوچه ها به بازی می گذشت و همه ارتباطمان واقعی بود و هر چه بیشتر بازی می کردیم کمتر خسته می شدیم تا زمانی که پای اولین رایانه های شخصی به خانه ها باز شد. بازی هایی که اجتماعی ترین آنها امکان مشارکت یک فرد دیگر و بازی دونفره را فراهم می کرد.
اما با ورود اینترنت کمتر کسی گمان می کرد که قرار است زندگی اجتماعی بشر تا این اندازه دست خوش تغییر شود و تمام جنبه های آن را در بر بگیرد. آن زمان ها اینترنت یک کالای لوکس به حساب می آمد اما رفته رفته مهمان تمامی خانواده ها شد و همه را تحت تاثیر خود قرار داد. این مهمان ناخوانده نفوذش تا حدی بالا بود که بالاخره در گوشی های تلفن همراه هم راه پیدا کرد تا نه تنها مهمان خانه ها و ادارات باشد بلکه در کوچه و خیابان هم کنارمان باشد.
این روزها دیگر فقط کامپیوترهای شخصی نیستند که می توانند این مهمان لوکس را پذیرا باشند بلکه تنها یک تلفن همراه کافی است تا به فضای مجازی ورود پیدا کنیم. دیگر از تجهیزات عجیب و غریب خبری نیست تا به اینترنت متصل شد. اکنون این گوشی های هوشمند امکان هر نوع زحمتی را برای اتصال به اینترنت کم کرده و تنها با یک گوشی هوشمند می توان به انبوهی از اطلاعات و تصاویر و فیلم های مختلف دسترسی داشت. تلفن های همراهی که شاید در ابتدا قرار بود ارتباط را با دوستان و آشنایان راحت تر کند، اکنون ارتباط نامحدودی را به تمام دنیا فراهم آورده است.
اما وقتی مبتکران بزرگ دنیا جدیدترین اختراعات خود را برای راحتی انسان بوجود آوردند شاید فکرش را هم نمی کردند که روزی انسان هزاره سوم از این وسایل سوءاستفاده کرده و به دنبال چاره ای برای رفع خطرات این اختراعات و وسایل نوین ارتباطی باشند، وسایلی که در وهله اول دنیای مجازی را برای انسان به ارمغان آورد.
این روزها سبک و سیاق زندگی مان هم تغییر کرده فرقی نمی کند کوچک یا بزرگ باشیم و یا حتی پیر یا جوان. در ظاهر این طور به نظر می رسد که به یمن دسترسی به فناوری های جدید و رسانه های اجتماعی، بیش از پیش از حال هم باخبریم و هر لحظه ‌ای که اراده کنیم و در هر مکانی که باشیم، می توانیم به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم یا از اطلاعات روز دنیا بهره ببریم، اما واقعیت نشان می ‌دهد که در بسیاری از موارد استفاده نادرست از ابزار جدید باعث شده تا نه تنها از قافله علم و دانش و پیشرفت بشری عقب بمانیم، بلکه سبب شده تا از ارزش‌های اجتماعی و مرزهای اعتقادی مان نیز دور شویم.
این فناوری های جدید ارتباطی به عنوان ابزار نوین اطلاع رسانی علاوه بر داشتن کاربردهای گسترده در حوزه های گوناگون اطلاع رسانی، ارتباط دهی، تداوم بخشی، مفرح سازی، برخی پیامــــــدهای نامناسب اجتماعی مانند اعتیاد روانی، تزلزل ارزش ها، کاهش تعاملات اجتماعی، زوال تدریجی ادبیات ملی، بلوغ زودرس، بلوتوث و اس ام اس های غیراخلاقی، به خطر افتادن امنیت شخصی را به دنبال دارد.
اما اینکه این ناامنی های حوزه فناوری چیست و از چه زمانی بوجود آمد بر می گردد به سال ۱۸۲۰ که در فرانسه به وقوع پیوست. اگر به این نکته توجه کنیم که «چرتکه» دستگاهی که به نظر حتی سریع‌تر از کامپیوتر نیز کار می‌کند از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد در هند، ژاپن و چین وجود داشته، درمی‌یابیم تاریخ مربوط به اولین جرم سایبری چندان هم دور نیست.
در دهه۱۹۷۰ هم واژه ای روی کار آمد که اطلاعات را به طور ماهرانه ای دستخوش تغییر می کرد. واژه هکر آن زمان به شخصی اطلاق می‌شد که در برنامه نویسی بسیار ماهر و باهوش باشد، بعدها دردهه ۱۹۸۰ این واژه به معنی شخصی بود که در نفوذ به سیستم‌های جدید به صورت ناشناس تبحر داشته باشد.
هکرهای کنجکاو می‌توانستند به طور سهوی باعث زیان‌های قابل توجهی شوند، اما جستجو برای یافتن اطلاعات و آموزش، نه انتقام گیری یا صدمه زدن به دیگران، عاملی بود که سبب می شد اکثر هکرها سرگرمی خود را به نحوی بیرحمانه دنبال کنند.
کرکرها از دیگر مجرمین سایبری بودند که برای خرابکاری به سیستم‌ها رخنه می کنند ویروس‌ها وکرمهای رایانه‌ای را منتشر و فایلها را پاک می‌کنند. اختلاس، کلاهبرداری یاجاسوسی صنعتی(سرقت اطلاعات محرمانه یک شرکت) تنها بخش کوچکی از اهداف احتمالی کرکرها می‌باشد.
در اواسط دهه۹۰ میلادی و با گسترش شبکه‌های بین‌المللی و ارتباطات ماهواره‌ای که در آن زمان نسل سوم جرایم کامپیوتری، تحت عنوان جرایم سایبری(مجازی) یا جرایم در محیط سایبر شکل گرفت. پس جرایم اینترنتی را می‌توان مکمل جرایم کامپیوتری دانست، به خصوص اینکه جرایم نسل سوم کامپیوتری که به جرایم در محیط مجازی معروف است، غالبا از طریق این شبکه جهانی به وقوع می‌پیوندد. جرایم سایبری در واقع، نوعی از جرایم اینترنتی است که در محیط سایبری که یک محیط مجازی است به وجود می‌آیند و کاربران می‌توانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی در سراسر دنیا دستیابی پیدا کنند.
به دنبال به وجود آمدن این هکرها و کرکرها و ناامنی در حوزه کامپیوتر و اینترنت، قوانینی برای جلوگیری از این ناامنی ها به وجود آمد و به موازات پیدایش ناامنی ها بعضی از افسران پلیس هم از دهه۱۹۷۰ در زمینه جرایم سایبر آموزش دیده‌اند و تخصص پیدا کرده‌اند.
از لحاظ حقوقی می توان این تعریف را برای جرایم سایبری ارائه داد: «هر اقدامی که از طریق فضای مجازی و با بهره گیری از ابزارهای اتصال به فضای مجازی صورت گرفته و حقوق شناسایی شده برای افراد را نقض می کند». به این ترتیب، تنها جرایمی در دامنه شمول این تعریف قرار می گیرند که از طریق فضای مجازی و با بهره گیری از ابزارهای اتصال به این فضا ارتکاب می یابند.
در مورد قوانین سایبری به تصویب درآمده در جهان در دسامبر سال دو هزار از ۵۲ کشور تحقیقی به عمل آمد که نشان می‌داد قوانین سایبری ۳۳ کشور از جمله ایران، ایتالیا، اردن، بلغارستان، باکو و…. به هیچ وجه به روز نشده است. قوانین ۹ کشور از جمله برزیل، شیلی، چین، چک، دانمارک نسبتا به روز و قوانین ۱۰ کشور از جمله استرالیا، کانادا، استونی، هند، ژاپن کاملاً به روز شده است.
در خصوص ایران بایدگفت که مقامات رسمی کشور تصویب قانون و انجام سایر اقدامات لازمه علیه جرایم سایبری را مقدمه‌ای برای مبارزه با این جرم چه در سطح داخلی و چه بین‌المللی می‌دانند.
معرفی جرایم سایبری به عنوان یکی از موضوعات کلیدی مطرح شونده در «کمیسیون سیاست‌گذاری جنایی و اصلاح قوانین کیفری» دلیل مستندی بر ادعای مذکور می‌باشد.
با وجود این ادعا که ایران درخصوص جرایم سایبری در کمیسیون مذکور این موضوع را مطرح کرده اما سرهنگ دوم علیرضا آذردرخش سرپرست اداره مبارزه با جرایم اقتصادی پلیس فتا ناجا گفته که جرایم اقتصادی و کلاهبرداری های مالی بالاترین جرایم فضای سایبری کشور است.
او بیان کرد که جرائم فضای مجازی به دلیل سوء استفاده از اعتماد و سهل انگاری شهروندان بوده که بیشترین شکل کلاهبرداری های اقتصادی به صورت اعلام پیامک و دریافت جایزه است. سرپرست اداره مبارزه با جرایم اقتصادی پلیس فتا ناجا جرایم اخلاقی، اجتماعی و سیاسی را به ترتیب پس از جرایم مالی و اقتصادی دانسته و از مردم خواست که در خریدهای خود به هیچ عنوان رمز دوم را به فروشنده ارائه ندهند.
براساس آمارهای منتشره، کشف جرایم سایبری در استان مرکزی ۳۵ درصد بیشتر از میانگین کشور است.
چندی پیش نیز رییس پلیس فتای فرماندهی انتظامی استان مرکزی گفته بود که برداشت غیر مجاز از حساب افراد ، نشر اکاذیب و هتک حیثیت در استان مرکزی فراوانی بیشتری را دارند. جرایمی که در حوزه برداشت غیر مجاز از حساب افراد انجام می شود با هدف انتفاع انجام می شود ولی جرایمی که در حوزه نشر اکاذیب و هتک حیثیت هستند بیشتر جنبه انتقام گیری شخصی دارد و این جرایم به گونه ای است که تمامی افراد را در بر میگیرد.
در پایان باید گفت که گسترش ابزارهای ارتباطی و به دنبال آن شکستن مرزهای جغرافیایی و امکان برقراری ارتباط با کمترین هزینه با سایر نقاط جهان اگرچه فرصتی بی نظیر به شمار می آید اما از سوی دیگر تهدیدهایی را برای امنیت اقتصادی، فرهنگی، سیاسی انسان ها موجب شده است. حال آنکه با رشد بی اندازه جرایم سایبری آن هم به گفته پلیس فتا در حوزه اقتصادی، بهترین روش برای جلوگیری از مشکلات و سواستفاده های مالی آگاهی شهروندان نسبت به وقوع این جرایم می باشد. بنابراین چنانچه تعداد بیشتری از مردم از اشکال و روش‌های فعلی جرایم سایبر آگاهی یابند، تعداد قربانیان این امر نیز کاهش خواهد یافت.