نگاهی به چالش های پیش روی شوراهای شهر به مناسبت روز شوراها/پارلمان تشریفاتی

دوشنبه ۱۰ اردی بهشت ۱۳۹۷   شماره ۸۳۰

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

رای و انتخاب مردم در جمهوری اسلامی ایران همیشه در طی چهار دهه گذشته به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی عنوان شده است. در سطح کلان انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان، مجلس شورای اسلامی و در سطح خردتر و محلی شوراهای اسلامی شهرها و ر ستاها از مظاهر این حضور مستقیم مردم است. اینکه چقدر مردم از انتخاب های خود خشنود هستند و چقدر افرادی که از سوی آن ها انتخاب شده اند خواست و مطالبات ان ها را دنبال می کنند و آن ها را ناامید نمی کنند بحثی همیشگی است؛ ولی بدون شک جدای از عملکرد منتخبین مردم گاه موانعی نیز بر سر راه آن ها برای پیگیری مطالبات مردم است.
به نظر می رسد در این میان شوراهای شهر و روستاها با چالش های بیشتری رو به رو هستند زیرا همچنان جایگاهشان بعد از دو دهه از راه اندازی شوراها به درستی تبیین نشده است.
شوراهای شهر و روستاها به دلیل وظایف و اختیارات و همچنین جغرافیای تحت پوشش در ارتباط بیشتر و مستقیم تر با مردم هستند و تبلور خواسته های مردم در آن بیشتر دیده می شود. در اصل یکصدم قانون اساسی آمده است: «برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می کنند.»
با توجه به این اصل شوراهای شهر بعنوان یک شورای محلی و پارلمان شهری با مشکلات بومی و روزمره مردم آشنا هستند و همچنین امکان ارتباط مردم با اعضای این شوراها بیشتر از ارتباط با دیگر مدیران و مسئولان است از طرفی شوراها حتی می توانند پلی میان مردم و مسئولان نیز باشند زیرا گاه چالش ها، مشکلات و پیشنهادهای مردم را به آن ها منتقل کنند.
البته آنچه تجربه بیست ساله شکل گیری شوراها نشان می دهد این نهاد به درستی در میان مردم نتوانسته جـایگاه خــود را پیدا کند و از طــرفی دستگاه های اجرایی و ارگان های دیگر نیز همچنان این نهاد را جدی نمی گیرند و به تصویبات و تصمیمات شوراها وقعی نمی نهند. شوراهای شهر به دلیل تاثیر مستقیم بر مدیریت شهری و انتخاب شهردار نقش مهمی در این راستا دارند؛ ولی به نظر می رسد بغیر از فعالیت های مربوط به شهرداری، خیلی نقش نظارتی خود را در دیگر امور نمی تواند ایفا کند که این هم به عدم همکاری سایر ارگان ها با این نهاد برمی گردد. یکی از چالش های دیگر شوراها که آن را از اهدافش دور کرده است گرفتار شدن در ورطه سیاسی بازی ها است که در سیاست گذاری ها و نظارتش تاثیر مستقیم دارد. نمونه هایی که در دوره های قبلی شوراهای شهرمان نیز به وضوح دیده شده است.
مسائلی چون عدم تبیین جایگاه واقعی شوراها در کشور همچنان مورد انتقاد اعضای شوراهای شهر است و در گفتگوهای مختلف خود در روزهای اخیر به این موضوع به طور جدی تاکید داشته اند.
محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران در گفتگوی ویژه خبری روز شنبه هشتم اردیبهشت گفت: تمام شوراها در سراسر کشور تشریفاتی هستند و نه فقط شورای تهران. شوراها به لحاظ نظارتی هم مشکل دارند. دولت و نظام هنوز به شوراها اطمینان کامل برای سپردن امر نظارت به آنها پیدا نکرده اند. البته تنها بیست سال از عمر شوراها می گذرد.
او افزود: دولت و نظام هنوز اطمینان کامل برای سپردن امر نظارت به شوراها را پیدا نکرده اند. این در حالی است که شوراها می توانند بار بسیاری از مشکلات را از دوش دولت بردارند.
هاشمی عدم واگذاری اختیارات قانونی شوراها را از سوی دولت به این نهاد یکی دیگر از مشکلات شوراها برشمرد و افزود: هنوز نظام و دولت های ما نخواسته اند اختیارات خود را به یک نهاد میانه مثل شورا و به عنوان پل ارتباطی با مردم بدهند. چراکه دولت و مجلس به این مسأله حساس نشده اند. دیگر اینکه هنوز ما به عنوان شورای عالی استان ها وارد مسئله نشده ایم. در حالی که شورای عالی استان ها مانند دولت می تواند در قالب ارائه لایحه به مجلس این مشکلات را پیگیری و رفع کند.
رئیس شورای شهر اراک نیز به ایسنا گفته است: قدرت هر شورایی به همدلی و یکدستی اعضای شوراست، اما متاسفانه با توجه به فضای سیاسی موجود در کشور همکاری لازم با شورا و توجه به اختیارات آن صورت نمی‌گیرد، حتی برخی سازمان‌ها شورای شهر را موازی با عملکرد خود می‌بینند و اگر در کنار این امر تفرق نیز در شورا وجود داشته باشد، قطعا اثربخشی لازم را نخواهیم داشت.
کاوه فلک الافلاکی اضافه کرد: اعضای شورای شهر به وظایف و اختیارات خود آشنا هستند، اما در نقطه مقابل، ادارات و دستگاه‌های اجرایی به حدود اختیارات شورا توجه نمی‌کنند، اعضای شورای شهر منتخبان مردم هستند، افرادی انتصابی نیستند که با مسائل با مماشات رفتار کنند و در انجام وظایف کوتاهی داشته باشند.
وی همچنین در مورد عملکرد شهرداری گفت: در مجموعه شهرداری یک خلاء بزرگ وجود دارد و آن این است که اگر تخلفی در دستگا‌ه‌های دیگر یا مجموعه‌ای دیگر بروز کند بلافاصله خاطی دستگیر و مجازات می‌شود، اما نمی‌دانم چه سیستمی در کار است که در شورا و شهرداری تحقیقات این چنین ضعیف است و به متخلفاتی درسی داده نمی‌شود که برای دیگر بازدارنده و سبب عبرت باشد، افراد راحت و خونسرد نسبت به برخی تخلفات اقدام می‌کنند و بی‌پروا جلو می‌روند در صورتی که باید به این موارد رسیدگی و حتی در صورت لزوم فرد خاطی زندانی شود.
فلک الافلکی با دفاع از انتخاب درست شهردار گفت: این انتخاب درست از میان گزینه های مطرح شده بود. شورای پنجم شهر اراک در ابتدای کار خود با شهرداری بسیار بدهکار و پروژه‌های نیمه‌تمام مواجه شد. بخش عظیمی از بودجه‌های شهرداری برای اجرای برنامه‌ها و مصوبات شورای شهر تخصیص نیافته بلکه جهت اتمام امور نیمه‌کاره شهر و پروژه‌هایی که شاید جانمایی آن درست انجام نگرفته و حتی با اولویت مناسب انجام نشده صرف شده است، با اینهمه شهرداری و شورای پنجم موظف به اجـــرا و نظارت بر روند اجرای این پروژه هاست و عملا می توان گفت که بر این اساس، شهرداری کار خود را از زیر صفر آغاز کرد.
علی محصولی عضو دیگر شوراها نیز به فارس گفته است: در زمینه مدیریت شهری مردم تمام توقعات خود را از شهرداری و شورای شهر دارند، ولی هر اداره‌ای ساز خودش را می‌زند و تا زمانی که مدیریت واحد شهری در اختیار نداشته باشیم، این چالش‌ها وجود دارد.
وی با بیان اینکه شورای اسلامی شهر بیش از وظایف قانونی خود در انجام امور محوله فعالیت می‌کند اظهار داشت: شوراها کارآمد هستند و در صورتی که حمایت دولت و تسهیل قانون در امر مدیریت واحد شهری پیش برود، قطعا شوراها بهتر عمل می‌کنند.
عضو شورای اسلامی شهر اراک در خصوص چالش‌های پیش روی شوراها گفت: متاسفانه آنچه در قانون در خصوص فعالیت شورای شهر بیان شده کامل نیست و در واقع شورای شهرداری باید تلقی شود نه شورای شهر.
محصولی ادامه داد: تمام ادارات و نهادها باید به شکلی تحت نظر شورا فعالیت کنند تا شورا بتواند با برنامه‌ریزی و ارائه برنامه سالیانه امور شهری را مدیریت کند، ولی چون در قانون نقص وجود دارد در حال حاضر فقط مدیریت شهرداری با شورا است که این یک ایراد محسوب می‌شود.
مسعود آبایی عضو سابق شورای شهر نیز در گفتگو با وقایع استان گفت: متاسفانه آن چیزی که در قانون برای شوراها پیش بینی شده است با آنچه هم اکنون اجرا می شود خیلی فاصله دارد و همین فعالیت ها و اقدامات شورا را تحت تاثیر قرار داده است.
وی با تاکید بر اینکه نقش کنونی شوراها بیشتر تشکیلاتی و فرمالیته است، افزود: شوراها بیشتر سپر مدیریت سیاسی و اجتماعی شهر و استان شده است و در مواردی که مدیران در برابر پاسخگویی به مردم کم می آورند مردم را به شوراها سوق می دهند در حالیکه برخی از آنها در اختیارات شوراها نیستند و به نظر من ادامه این روند شوراها را از مسیر و هدف اصلی تشکیلشان دور می کند.
آبایی ادامه داد: متاسفانه بازنگری قانون شوراها در سال های اخیر نقش نظارتی این نهاد را کم کرده است و بنابراین بسیاری از دستگاه های خدماتی و اجرایی خودشان کار خود را می کنند و همکاری با شورا ندارند و بیشتر این نقش نظارتی برای شهرداری مانده که شهرداری نیز عموما این نقش را دخالت می داند.
وی تاکید کرد: آفت اصلی که در شوراها وجود دارد ورود به سیاست است. با توجه به قوانین جدید و کمرنگ شدن نقش شوراها اگر این بخش دچار سیاست بازی نیز شود به طور کلی کــارآیی خــود را از دست می دهد.
عضو دور چهارم شورای شهر اراک در مورد عملکرد دور پنج شورای شهر اراک گفت: در حال حاضر قضاوت در این خصوص بسیار است زیرا شورا هم اکنون باید پروژه های دور چهارم را ادامه دهد. البته آنچه در این شورا با توجه به برخی اظهار نظرها و گفتگوهایشان دیده می شود این است که گویا همدلی و وفاق میان اعضا وجود ندارد.
آبایی گفت: بهرروی تمامی اعضای شورای شهر اراک افرادی هستند که با انگیزه وارد شورا شده اند و امیدوارم این انگیزه و روند ادامه داشته باشد.