روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۳۱ مرداد ۹۵ شماره ۳۹۷
آینه تمام نمای حقوق افراد در هر جامعه ای را باید در وضعیت رفاهی معلولان آن کشور جستجوکرد. در جامعه ای که افراد دارای معلولیت از فرصت های برابر برای بدست آوردن امکانات مالی و معنوی جامعه برخوردار نباشند و توزیع درآمدها و یارانه ها بین افراد معلول و غیر معلول همسان نباشد ، باید در نوع نگاه به شهروندان تغییر ایجاد کرد.
معلولان ایرانی، الگویی زنده از تبعیض جاری در پروسه تقسیم امکانات رفاهی بین شهروندان ایرانی محسوب می شوند .به طور مثال، با وجود این که دولت سالیانه میلیون ها دلار یارانه، صرف حمل ونقل همگانی می کند اما معلولان ایرانی از این یارانه های میلیاردی هیچ سهمی ندارند، زیرا اساسا ناوگان حمل و نقل عمومی کشور برای معلولان جسمی غیرقابل استفاده است.
گرچه ادعا می شود که قریب به سه میلیون معلول در ایران وجود دارد اما مطابق داده های سازمان ملل، حدود ده درصد از هر جامعه ای را افراد دارای معلولیت تشکیل می دهد. با این احتساب می توان تخمین زد که نزدیک به هفت میلیون معلول جسمی، حسی و ذهنی در کشور وجود داشته باشد که البته سازمان بهزیستی تنها کمتر از یک میلیون نفر از آنان را تحت پوشش قرار داده است. هنوز هم شمار فراوانی از معلولان در شهرها و روستاهای دور افتاده در ایران وجود دارند که تحت پوشش هیچ گونه نهاد حمایتی نیستند. درحقیقت، جمعیت معلولان فراموش شده از چتر حمایتی دولت، بسیار بیشتر از معلولان تحت پوشش هستند. البته سقف این حمایت ها نیز در حدی نیست که معلول بتواند به آن اتکا کند و یا گره ای از مشکلات رنگارنگ او را باز کند.
در حیطه تصویب و اجرای قوانین معلولان نیز با یک بحران جدی مواجه هستیم. در صورتی که مطابق قوانین جامع حمایت از معلولان که در سال ۱۳۸۳ شمسی به تصویب مجلس وقت رسید، دولت موظف است که خدمات بهداشتی، تحصیلی و شغلی را در حدقابل اتکایی برای معلولان مهیا سازد اما این قوانین به دلیل تخصیص ندادن بودجه کافی و در اولویت نبودن رفاه این قشر محروم نگه داشته شده، مسکوت و کم حاصل رها شده است.
حتی گاه نه تنها قوانین حمایت از معلولان اجرا نمی شود بلکه گاه حقوق شهروندی و طبیعی معلولان نیز زیر پا گذاشته می شود. به طور نمونه، با وجود آن که در قانون جامع حمایت از معلولان به صراحت ذکر شده است که معلولان باید سهمی معادل ۳درصد از استخدام های دولتی را دارا باشند اما شاهد بودیم که در آخرین آزمون استخدامی آموزش و پرورش، نه تنها این ۳ درصد رعایت نشد بلکه به طور کلی، معلولان از چرخه استخدام در وزارت خانه آموزش و پرورش حذف شدند. آن هم در شرایطی که جمعیت عظیمی از معلولان کشور با اپیدمی بیکاری دست و پنجه نرم می کنند و حتی شمار زیادی از اقشار تحصیلکرده دارای معلولیت نیز همچنان از نداشتن شغلی برای استقلال فردی و عدم وابستگی به خانواده هایشان رنج می برند.
به بیان دیگر، مجری قانون در این مورد نه تنها در جهت حمایت از اشتغال افراد دارای معلولیت حرکت نکرد بلکه حتی حقوق طبیعی و اولیه معلولان را هم زیر پا گذاشت.
اما سهیل معینی، رئیس هیات مدیره انجمن باور، یکی از تشکل های غیردولتی فعال درحوزه حقوق معلولان به وضعیت اشتغال معلولان ایرانی خوشبین نیست. وی برخلاف مقامات دولتی ذیربط در حوزه معلولان نسبت به وضعیت بیکاری معلولان ایرانی ابراز نگرانی کرده و عنوان می کند: مطلوب انجمن ها و فعالان حقوق معلولان این است که حداقل اعلام شود که در امر بیکاری معلولان ده درصد کاهش داشته ایم، اما اگر کاهش سه درصدی هم اعلام شود، خوشایند است در حالی که متاسفانه خبر خوش این چنینی هم وجود ندارد.
علاوه بر آن، نیم بها نبودن بلیط های هواپیما برای معلولان نیز یکی دیگر از تخلفات اجرایی و عدول از قانون تصویب شده در این حوزه به حساب می آید که اگر اجرا نشدن قانون نیم بها بودن خدمات تفریحی و فرهنگی برای معلولان، مناسب نبودن معابر و عدم اعطای مسکن استیجاری به معلولان را نیز بر آن بیفزاییم، آنگاه بی گمان نمره اجرای قوانین معلولان، نمره قابل قبولی نخواهد بود.
رفت وآمد معلولان و چالش های پیش رو
یکی از عمده مشکلات معلولان در تعامل با دنیای پیرامون، بحث رفت و آمد آنها می باشد. اگر اوضاع کوچه ها و خیابان ها برای تردد معلولان مناسب سازی نشود، یا این که ساختمان های اداری و شخصی همچنان برای رفت و آمد معلولان بهینه سازی نشود، انتظار حضور اجتماعی موفق و تاثیر گذار معلولان در جامعه، توقعی پوشالی و زیاده طلبانه خواهد بود. اگر معلول نتواند در محیط شهری به سهولت رفت و آمد کند، سایر فعالیت های او از قبیل شغل، تحصیل و … عقیم خواهد ماند و به ناچار معلول در کنج خانه به انزوا و فرسودگی کشیده خواهد شد.
شوربختانه در حال حاضر، اغلب ساختمان های دولتی و عمومی ، همچنین اغلب پیاده روها و خیابان ها در ایران برای معلولان مناسب سازی نشده است و علی رغم این که شهرداری و سازمان های ذیربط به رعایت استانداردهای حوزه راه و ساختمان برای تردد روان معلولان موظف هستند اماکماکان نشانی از حرکت روان و بی دغدغه معلولان در خیابان ها و ساختمان ها هویدا نیست.
فرزانه حبوطی، فرد دارای معلولیت جسمی حرکتی در گفت وگو با مردم سالاری در خصوص وضعیت اسفناک تردد معلولان هم نوعش و مشکلات سیستم بهزیست کار می گوید:
«کمبود سرویس های ویژه رفت وآمد معلولان، گاهی اوقات نامناسب بودن شرایط ماشین ها، محدود بودن زمان رزرو سرویس، محدود بودن روز و ساعت های سرویس دهی و مهم تر از همه سنگین و بالا بودن هزینه سرویس های آزاد ویژه معلولین، عرصه زندگی را بر افراد معلول تنگ تر می نماید و منجر به بوجود آمدن مشکلات روحی و روانی بسیار زیادی برای این افراد می شود.»
فرزانه حبوطی، عضو انجمن باور ،یکی از انجمن های فعال و پیگیر در حوزه حقوق معلولان نیز می باشد و برای رفع مشکلات رفت و آمد معلولان در فضاهای غیراستاندارد شهری، پیشنهادهایی هم ارائه می کند که بی شک این رهکارها، می تواند توجه مسئولان ذیربط را بطلبد:
«چندین راه حل مناسب برای برطرف کردن مشکل ایاب و ذهاب معلولین می توان ارائه داد. اولین و کارآمد ترین راه حل این است که به نسبت تعداد منطقه های شهرداری هر شهر، چندین دفتر سرویس دهی در مناطق مختلف آن شهر تاسیس شود. به نحوی که در هر منطقه شهرداری به عنوان مثال، سه الی چهار دفتر تاسیس شود تا بدین طریق آن دفاتر به معلولین همان منطقه سرویس دهی نمایند. استفاده از این روش مزیت های بسیاری خواهد داشت از جمله; مزیت اول اینکه مشکل ترافیک جهت ایاب ذهاب ها بسیار کمتر خواهد شد. مزیت بعدی اینکه تعداد مسیرهایی که هر راننده سرویس باید طی کند به نسبت کمتر می شود زیرا مبدا رفت و مقصد برگشت همه مشترکین هر دفتر سرویس دهی، همان منطقه مربوطه خواهد بود.»
مزیت دیگر این است که برای خود معلولین در دفاتر مربوطه که تعدادشان نیز بیشتر خواهد شد می توان شغل های اداری و اپراتوری رزرو سرویس ایجاد سرویس نمود. همچنین آمار معلولین هر منطقه شهرداری کاملا مشخص شده و امر سرویس دهی با برنامه ریزی دقیق تر و بهینه تری پیش خواهد رفت. علاوه بر آن، بین معلولین هر منطقه آشنایی و مشارکت بوجود خواهد آمد. لذا آدرس ها و مسیرهای نزدیک بهم شناسایی می شوند که این امر در تقسیم بندی مسیر سرویس ها تاثیر بسزایی خواهد داشت. مزیت مهم دیگر این است که بودجه ای که صرف سرویس ایاب ذهاب معلولین می شود به نسبت آمار و تعداد معلولین هر منطقه بین مناطق تقسیم خواهد شد و به طور حتم به نتایج بهتر و مفیدتری دست خواهیم یافت. البته دراین طرح می توان افراد معلول هر منطقه را نیز مشارکت داد.
همچنین در اداره و سرپرستی سیستم سرویس دهی نیز می توان از خود افراد معلول استفاده کرد. چرا که با دادن مسئولیت هماهنگی سرویس به افراد دارای معلولیت، حتی مشکلات جزئی معلولان نیز راحت ترتشخیص داده خواهد شد»
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان مرکزی از راه اندازی سه دستگاه اتوبوس مناسب سازی شده ویژه معلولان در اراک خبر داد.
به گزارش وقایع استان به نقل از خبرگزاری مهر، فرح بانو فرقانی گفت: این اتوبوس با هدف تسهیل در عبور و مرور معلولان در سطح شهر اراک فعال شده است . معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان مرکزی افزود: این اقدام مشکل رفت وآمد جمعیت قابل توجهی از معلولان جسمی و حرکتی را در شهر اراک رفع می کند و در حضور بیشتر معلولین در سطح شهر موثر است.
فرقانی خاطر نشان کرد: این طرح با همکاری اداره حمل و نقل سازمان ترافیک، شرکت اتوبوسرانی و مشاوران مناسب سازی محیط مورد مطالعه، بررسی و تصویب قرار گرفته و عملیاتی شد. معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان مرکزی ابراز امیدواری کرد با اجرا و توسعه این قبیل طرح ها بخش قابل توجهی از مشکلات معلولان و جانبازان در محیط های شهری برطرف شود.
