نگاهی به فیلم های تجاری درجه سه به بهانه اکران فیلم « دو عروس» در سینما فرهنگ اراک/فیلم های زن و شوهری

شنبه ۱۷ تیر ۹۶ شماره ۶۲۴
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
در سینمای بدنه، فیلم های تجاری از اهمیت خاصی برخوردارند، البته وجود فیلم های تجاری برای تداوم و حیات سینما ضروری است؛ در تمامی دنیا به این بخش سینما اهمیت زیادی داده می شود؛ ولی مساله ای که در این میان مهم به نظر می رسد سطح کیفی این گونه فیلم هاست. قطعا یک فیلم تجاری با المان های مشخصی که برای تسخیر گیشه دارد مانند داستان های مشخص و اغلب پایان خوش، استفاده از بازیگرانی که گیشه را تضمین می کنند و… نمی تواند عالی باشد ولی می توان در آن فیلم های خوب و متوسط هم پیدا کرد. اما به جرات می توان گفت اغلب فیلم های تجاری در سطح زیر متوسط و ضعیف قرار دارند زیرا کارگردانان و نویسندگان آن از همان ابتدا با این نگرش کار را آغاز می کنند.
بی شک این فیلم ها روندی جدا از سینمای مستقل و تجربی دارند؛ ولی بی شک فروش و اقبال بیشتری از آن چنین فیلم ها دارند. در مورد مضمون اغلب این فیلم ها باید گفت فیلم های کمدی و ماجراهای عاشقانه حجم بیشتر این فیلم ها را تشکیل می دهند که اتفاقا هر دو نیز مورد توجه اند، البته هم اکنون در سینمای ایران فیلم های کمدی گوی سبقت را از تمامی فیلم ها ربوده اند و به فروش های چند میلیاردی رسیده اند ولی عشق های دختر و پسری نیز همچنان برای مخاطب جذاب است. نمونه پرفروش اخیر این فیلم ها « سلام بمبئی» بود. فیلم های تجاری با تم عشق را باید همان فیلم فارسی ها و پایان هندی ها دانست که فقط روکش ان هربار تغییر می کند، عشق های آبکی و یهویی، جوانمردی های بدون پایه و اساس، تحولات ناگهانی و در واقع نبود هیچ پایه و بنیان شخصیتی و روایتی از ویژگی های اصلی این فیلم ها است. در واقع قواعد ملودرام البته اگر در این فیلم ها بتوان یافتشان از نوع درجه سه است.
همانطور که برخی از کارگردانان به ژانر کمدی علاقه دارند و حالا دیگر راه و روش آن ( شوخی های جنسی، تکه های سیاسی و رقصیدن و پخش آهنگ های قدیمی) را برای جذب مخاطب فهمیده اند، برخی کارگردانان نیز علاقه خاصی به عاشقانه های سطحی دارند و دیگر در ساخت آن ها استاد هستند. این روزها فیلمی از داوود موثقی بر پرده سینماهای کشور است که در ادامه همان روند فیلم های قبلی اش است. فیلم «دو عروس» آخرین ساخته این کارگردان بعد از فیلم قابل تامل «ویلایی ها» از منیر قیدی هم اکنون در حال اکران در سینما فرهنگ است. داوود موثقی تهیه کننده، فیلمنامه نویس و کارگردان سینما با ساخت فیلم های تجارتی سرگرم کننده می کوشد حضورش را در سینما حفظ کند. «دو عروس» تازه ترین فیلم بازاری او هم اکنون بر پرده سینماهای کشور است این فیلم هم مانند ساخته های پیشین این کارگردان سینما یک فیلم معمولی تجارتی است که به قصد توفیق در گیشه تولید شده است. نگاهی به کارنامه کاری موثقی نشان می دهد که او در تمامی این سال ها تلاشی برای تغییر مضمون فیلم هایش نداشته است برای او رسیدن به ازدواج و زندگی مشترک از اهمیت خاصی برخوردار است ولی از نوع موثقی اش. درست است که یک فیلم برای فروش و به قصد اقتصادی فقط ساخته می شود ولی آیا در میان هجمه فیلم های تجاری متوسط این روزها هنوز عاشقانه هایی آبکی از این دست طرفدار دارد؟ موثقی که در کارنامه کاری خود فیلم های خواستگار محترم، بله برون و کلید ازدواج را دارد در تمام سال های کاری خود نشان داده است که دلمشغولی او در سینما تکنیک، حرکت رو به جلو و ارتقای سلیقه مخاطب نیست. او در تمام این سال ها فیلم هایی در باب عشق های دختر پسری و یا درگیری های زن و شوهری ساخته که حتی در آن شعاری هم وجود ندارد که حداقل گفت هدف کارگردان پیام رسانی بوده است. لوکیشن های این فیلم ها، شخصیت ها و نوع دیالوگ ها اغلب تکراری اند. از شخصیت های فیلم موثقی نمی توان به طبقه خاصی و دلمشغولی هایشان رسید هرچند که در فیلم آخرش به طور مشخص به این مساله می خواهد اشاره کند؛ اما مساله این است که شخصیت و دغدغه اش باور پذیر نیست. افزون بر این کاستی ها در آثار موثقی از نوآوری و خلاقیت خبری نیست و در عوض تکرار و کپی سازی، خصوصیات بارز آن ها را تشکیل می دهد به عنوان نمونه فیلم «خواستگار محترم» او نسخه نازل یک شبه فیلم فارسی است و دیگر ساخته هایش هم داستان های خود را از سینمای فیلم فارسی وام گرفته اند.
داستان فیلم « دو عروس» روایت زندگی زن و مرد جوانی است که خواسته های نامعقول زن و مقایسه زندگی اش با دیگران زمینه اتفاق های دیگر می شود؛ یک فیلم با دغدغه های دم دستی، پرداختی سطحی بدون هیچ رابطه علت و معلولی مشخص؛ اما چرا دو عروس حتی فیلم تجاری موفقی نیست؟
قصه در یک فیلم مهم است؛ اما قصه ای که منطق را زیر سوال نبرد ( فیلم از نوع رئال است وگرنه در ژانرهای دیگر مساله متفاوت است) اینکه دغدغه زنی که می داند شوهرش پولی ندارد یک ماشین خارجی است کمی غیرمنطقی است. قطعا برای این زن اولویت های دیگری با توجه به نوع زندگی و کمبودهای موجود باید مطرح باشد. در ادامه جر و بحت ثه ها و پیشنهادهای زن برای رسیدن به این ماشین و در نهایت واکنش های مرد ادامه دهنده داستان است؛ از همان شروع فیلم شخصیت مرد برای این زن نوشته شده است یعنی فیلمنامه نویس زحمتی به خود نداده است تا چالشی در این فیلم ایجاد کند و از دل آن چالش به ماجراهای بعدی برسد یا اگر به ظن نویسنده این بوده خیلی سریع و بدون هیچ علیت صورت گرفته است. در اغلب این فیلم ها اینطور است زن ها خواسته ای دارند، مردها عاشقند و در عین عشق تن به کاری خلاف آنچه اعتقادشان است انجام می دهند در نهایت یکی از طرفین یا فداکاری می کند و یا پشیمان می شود اما زن می فهمد که باید قدر داشته های خود را می دانست و زیاده خواهی نمی کرد و فیلم با بازگشت دو زوج به زندگی شان با خوبی و خوشی تمام می شود. نگاهی به کارنامه کاری بازیگران فیلم هایی از این دست نیز نشان می دهد که تعدادی از بازیگران به طور خاص برای فیلم های این رده انتخاب می شوند و در واقع هم شرایط ظاهری و هم فرصت و تمایل بازی در چنین فیلم هایی را دارند. عاشقانه هایی که بیشتر به درد سینمای خانگی می خورند تا پرده سینما. در این فیلم دانیال عبادی، افسانه پاکرو و سولماز آقمقانی ایفای نقش می کنند. دانیال عبادی که با بازی در فیلم غیرمنتظره به شهرت رسید نتوانست مسیر خود را به درستی پیش برود و در نهایت هم اکنون بازیگر فیلم های تجاری است که البته هرگز نتوانسته است در فیلم های تجاری خوب نقشی برای خود دست و پا کند بنابراین به همین نقش های بدون زحمت اکتفا کرده است.
افسانه پاکرو، او هم رویای خیس پوران درخشنده خودش را معرفی کرد البته قبل از آن در محکومین بهشت ایفای نقش کرده بود؛ اما او نتوانست مانند بسیاری از دختران هم نسلش در سینما بدرخشد و هم اکنون بیشتر بازیگری برای فیلم های کمدی و اجتماعی درجه دو است، او در نقش هایی هم که قرار است کمی چالش برانگیز باشد باز همان نقش دختر مظلوم و ساده را ایفا می کند. سولماز آقمقانی هم مانند خیلی دیگر از بازیگران فقط کار راه انداز است و بیشتر در سریال های تلویزیونی ایفای نقش کرده است. در کنار فیلم های متفاوتی که این روزها در سینمای ایران بر روی پرده است می توان برای تمامی سلیقه ها فیلم پیدا کرد؛ ولی بی شک ساخت و اکران برخی فیلم ها چیزی جز توهین به شعور مخاطب نیست.