نقش مگاترندها در آینده

پنجشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۱  شماره ۱۵۸۵

حسن خدادادی

پژوهشگر پسا دکترا مدیریت تجارت و مشاور در کسب وکار

نیروها و امواج به عنوان متحول کننده جهان، آینده را تحت الشعاع قرار می دهند و اثراتی را بر پیکره اقتصاد، کسب وکارها، جوامع مختلف، فرهنگ ها و سبک های زندگی خواهند گذاشت. مگاترند، یک پیشگویی نیست، بلکه یــک پیش بینی است. ضمنـا اثرات آن را امروزه مشــاهده می کنیم. کسانی که در این حوزه علمی فعالیت می کنند به اعداد و رقم ها بسیارحساس هستند و به راحتی از کنار اعداد نمی گذرند و به تعبیری مگاترندها به دسته گسترده ای از تولیدات، اختراعات و خدمات وابسته به فناوری اطلاق می گردد که در آینده گسترده می شوند و بحث آینده پژوهی را درجهان مطرح می کنند.
درسیستم مگاترند (به نقل ازمقاله امیرحسین صبورطینت) دو نوع تفکر وجود دارد:
تفکراول؛ تسلیم شدن و اعتقاد بر این است که سرنوشت شان دست خودشان نیست و دیگران برای آنها تصمیم می گیرند و از یک اطاق فکر تولید می شود و بایستی تسلیم آن شوند.
تفکر دوم؛ ما نمی توانیم سرنوشت و آینده را تغییر دهیم و بر آن مسلط شویم. ولیکن بهترین شیوه ساختن آینده این است. اگر بخواهیم و البته چشم انداز داشته باشیم می توانیم باهوشمندی و دانش روز در مسیر مشخصی آن را هدایت کنیم.
انواع مگاترندها
۱-حوزه فرهنگی
در دنیا روی نسل های مختلف تقسیم بندی وجود دارد و از اینجا اختلافات بین نسل ها به وجود می آید. از سوی دیگر بعد از جنگ جهانی دوم به علت انفجار جمعیتی نسل هایی که بوجود آمد به آن بیبی بومرها (کودکان نسل انفجار) می گویند. درنتیجه این نسل ها به سه گروه تقسیم بندی می شوند.
الف – نسل X متولدین تا سال ۱۹۸۰ میلادی
ب – نسل Y متولدین سال ۱۹۸۰ میلادی تا۲۰۰۰ میلادی که درایران به آن ها دهه شصتی می گویند.
ج – نسل Z کسانی که بعداز سال ۲۰۰۰ میلادی بدنیا آمده اند.
دراینجا به دیدگاه های دانشمندان و متخصصان که مطالعه وتحقیق کرده اند و تفاوت های بین آن ها را مشخص کرده اند، اشاره کوتاهی می کنیم.
۱- مسئولیت پذیری نسل Z نسبت به سایر نسل ها کمتر است.
۲- در بخش فناوری نسل Z رابه نام متولدین نسل تکنولوژی وفناوری معرفی شده اند.
۳- دربخش استقلال و وابستگی به خانواده و بستگان نسل Z را کمتر از سایر نسل ها مطرح کرده اند.
۴- دربخش ایدلوژی و مذهب نسل Z کمتر پای بند هستند و هر موضوعی تا ثابت نشود باور و قبول ندارند.
۵- در بخش فردگرایی و جمع گرایی نسل Z را فردگرا و نسل X را جمع گرا می گویند.
۶- در بخش راحت طلبی نسل Z سرآمد هستند.
۷- به ساعت کاری نسل Z کمتر پایبند هستند.
۸- درسیستم سلسله مراتبی و اداری نسل Z زیاد پایبند نیستند.

۲-اقتصادزنانه
حضور پر رنگ زنان درعرصه های مختلف از جمله حوزه مدیریت سازمانی، فارغ التحصیلان دانشگاهی و اختلاف وکاهش بین زن ومرد در جامعه و سایر نظامات به مرور کمتر می شود.

۳-پیرشدن جمعیت
تا سال۱۹۵۰ هشت درصد جمعیت بالای ۶۰سال بود، ولی تا سال۲۰۰۰ ده الی پانزده درصد و در سال۲۰۲۰ بیست درصد و این نرخ ادامه دارد و علت آن، نرخ کم زاد ولد، همچنین متوسط امید به زندگی و سلامت با توجه به شاخص ها، بالاتر رفته است.

۴-توسعه شهرنشینی
کاهش جمعیت روستانشینی بدلیل توسعه زیرساخت ها و امکانات در رفاهیات شهرها و مدرنیزه شدن کشاورزی

۵- اقتصاد حلال
گردش مالی اقتصاد جهان سالانه حدودا۳۰۰۰ میلیارد دلار است و پیش بینی کرده اند تا ده سال آینده دو برابر می شود و علت بخشی از شاخص های آن، رشد جمعیت مسلمان در جهان است.

۶- فناوری
اتصال و همگرایی: در آینده ۳۰ درصد خانه ها به هم متصل می شوند، ۱۵درصد محیط کارها نیز به هم متصل شده و۵۴ درصد شهرها همچنین به همدیگر متصل می شوند.
توسعه فروش آنلاین: به علت مدل های کسب و کار مبنی برتجارت الکترونیکی که در آینده توسعه پیدا می کند.
همگرایی کسب وکار: تمام کسب وکارها IT محور می شوند و سهام شرکت های جهان توسط شرکت های IT محور خریداری می شود.
بیک دیتا: محتوای دیجیتال هر ۱۸ ماه دو برابر می شود و منجر به ایجاد کسب و کارهایی جدید شده و به نام کسب و کاردانش بنیان می باشد و اکثر بیزینس ها از محل تحلیل و تراکنش داده های کسب و کار فعالیت می کند.
از سوی دیگر دیدگاه دیکسون برای آینده به تعبیری دیگر، مگاترندها را به شش دسته شناسایی کرده است.
۱-همه چیز سریع ترمی شود fast
2-شکل گیری قبیله های جدید tribal
3-افراطی گری radical
4-توسعه شهرنشینی urban
5-جهانی شدن همه چیز universal
6-تغییرنگرش به اخلاق ethical
این امید و باوراست که در آینده با علم ژنتیک که نشات گرفته از مگاترندها می باشد، ژن انسان ها را به نحوه دلخواه مهندسی کرد. اما بعضی از متخصصین مگاترندها پیش بینی کرده اند درسال۲۰۵۰ که توسط بنگاه RAND طراحی شده است، بحث تحول و تغییر دربخش های زیر زیاد می شود.
۱-انتقال قدرت ازغرب به شرق power shift east ward
2-جهانی شدن globalization
3-نوسانات volatility
4-پایداری sustainability
5-تفرط گرایی ومتفرط شدن individualism
6-بدهی debt
7-کوته بینی localism
8-شهرنشینی وتوسعه شهرها urbanism
9-شخصی سازی personalization

10-تغییرات زیست محیطی environmental change
11 اضطراب anxiety
12-پیرشدن جمعیت ageing
13-دیجیتالی شدن digital communications
همانطوری که مشاهده می شود بعضی از دیدگاه های متخصصین این علم با همدیگر مشابهاتی دارند. این مطالب نشان دهنده این موضوع است کـه بعضی از پیش بینی ها امکان رخ داد آن محتمل است ولیکن بستگی به توانمندی اندیشمندان کشورهای جهان دارد.
این مگاترندها می تواند از یک بعد نا امید کننده باشند و نوید دهنده آینده نه چندان نامطلوب و از بعد دیگر چون انسان ها خود آینده را می سازند، درنتیجه تلاش است که به ساخت جامعه در آینده و پیش بینی نتایج عملکرد فعلی و تبدیل و توسعه آن به آینده را با کمک گرفتن از مگاترندها درشرایط مطلوب قرار داد.