غیرمجازها در عطاری ها

پنجشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۱  شماره ۱۵۸۵

نظارت بر عطاری ها بیشتر می شود؛ بررسی علل این اقدام در گفتگوی وقایع استان با معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اراک

زهرا مدنی

در سال های اخیر فعالیت عطاری‌ها به مشکلی مشترک در بیشتر شهرهای کشور تبدیل شده چرا که در بسیاری از عطاری ها افراد غیرآگاه بدون داشتن اطلاعات لازم در مورد بیماری‌ها و خواص گیاهان دارویی اقدام به تجویزهای نابه‌جا برای بیماران می کنند. و بعضا دیده شده که داروهای مواد مخدر و داروهای غیرمجاز برای لاغری و زیبایی در عطاری ها به فروش می رسد.
همان طور که شاهد هستیم در سال‌های اخیر گرایش مردم ایران به استفاده از گیاهان دارویی رو به افزایش رفته و به دلیل عوارض جانبی داروهای شیمیایی، مردم ترجیح می‌دهند به جای داروخانه‌ها راه عطاری‌ها و مراکز گیاهان دارویی را پیش بگیرند. حتی کسانی که بیماری خاص یا مشکلی هم ندارند مشتاق استفاده از داروهای گیاهی هستند.
علاوه بر آن باید توجه نمود که طبق قانون عطاری‌ها مجاز به عرضه داروهای گیاهی نیستند و تنها می‌توانند گیاهانی که خواص دارویی دارند و انواع عرقیات گیاهی به فروش برسانند ولی کسانی که در این زمینه اطلاعات لازم را ندارند سبب بروز مشکلات می‌شوند. گیاهان دارویی همانند زیره، رازیانه، هل یا دارچین گیاهانی هستند که برخی خواص درمانی آن ها که عمدتاً بی ضرر یا کم ضرر هستند اما داروهای گیاهی حاصل تبدیل برخی گیاهان به دارو در کارخانه های داروسازی و طی فرآیندی خاص و استریل هستند. با این توضیحات و ذکر تفاوت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی باید گفت که عطاری ها تنها حق فروش گیاهان دارویی را دارند و گیاهانی که تعدادشان مشخص است و در سالیان دراز فواید و بی عارضه یا کم عارضه بودن شان به اثبات رسیده است مسلم است که مصرف بی رویه و بیش از حد نیاز هر نوع خوراکی اعم از گیاهی یا شیمیایی می تواند برای بدن ضرر داشته باشد.
در ایران صنف عطار و سقط فروش (بقال، خرده فروش )، زیر مجموعه وزارت صنعت معدن و تجارت ایران به شمار می رود که در چند سال اخیر به دلیل استقبال مردم به استفاده از ظرفیت های طب سنتی، عطاری در کشور رشد بسیاری کرده است. به گفته معاون طب سنتی وزیر پروانه ای که برای عطاری ها صادر می شود پروانه فروش گیاهان دارویی است و تعهد محضری از آن ها گرفته می شود که دخالت در امور پزشکی نکنند و عطاری هایی که اقدام به فروش داروی گیاهی می کنند مرتکب تخلف می شوند. بر این اساس با وجود اینکه فعالیت عطاران به‌ صورت مستقیم با سلامت مردم سر و کار دارد، این صنف به‌شکل رسمی رابطه‌ای با نظام سلامت کشور ندارند و در حال حاضر برای اشتغال عطاران، داشتن شرایط خاصی به‌جز آنچه در تأسیس هر مغازه یا واحد تجاری دیگر مورد نیاز است، ضروری نیست. با توجه به اینکه عطاری ها نقش‌های چندگانه دارند؛ علاوه بر فروش مفردات و«داروهای ترکیبی»، گاهی با اقدام به تشخیص بیماری و تجویز دارو، در امور سلامتی دخالت می‌کنند همچنین باید توجه داشت آنچه رسیدگی به وضعیت عطاری ها را دشوارتر می‌کند، این است که برخی از عطاری ها زیرنظر صنف مربوطه فعالیت نمی‌کنند یعنی یا بدون پروانه کسب فعالیت می‌کنند یا پس از دریافت پروانه کسب از صنفی دیگر، به فعالیت عطاری پرداخته‌اند.
بنا بر گزارش گروه بین المللی حفاظت باغ های گیاه شناسی، بسیاری از گیاهان دارویی به دلیل بــرداشت بی رویه و نابودی جنگل ها در معرض خطر انقراض هستند. در سال‌های اخیر اقبال مردم به مصرف داروها و فرآورده‌های گیاهی نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده است و در این میان عطاران می‌توانند نقشی مفید و سازنده در عرضه گیاهان دارویی داشته باشند و از سوی دیگر در صورت مداخله در درمان و تجویز نادرست داروهای گیاهی می‌توانند زیان‌بخش نیز باشند. در شرایطی که مردم علاقه روز‌افزونی به استفاده از درمان‌های طبیعی و گیاهان دارویی دارند، سوء‌رفتار درمانی از سوی کسانی که آگاهی کافی در این زمینه ندارند, می‌تواند مشکلاتی را برای مراجعه‌کنندگان ایجاد کند.
عباس علیمرادیان، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اراک در گفت و گو با وقایع استـان گفت: عطاری ها از صنوفی به شمار می ورند که تنها مجاز به فروش محصولات خشک اند و گذشته از آن عطاری ها حق مداخله در تجویز یا فروش دارو را ندارند با این حال متاسفانه برخی از عطاری ها داروهای سقط جنین، داروهای شیمیایی و داروهای مخدر را بـــــه فروش می رسانند که علاوه برغیر قانونی بودن این اقدام، از آن جا که هیچ یکی از این داروها اصالت و کد تاییدیه بهداشت را ندارد مطمئنا برای سلامتی عموم خطرآفرین است و در صورتی که مردم از این محصولات استفاده کنند مسئولیت مشکلات ایجاد شده بر عهده خودشان خواهد بود چرا که هیچ یک از محصولات ارائه شده در عطاری ها مورد تایید وزارت بهداشت نمی باشد.
وی افزود: از آغاز سال جاری تا کنون حدود ۸ واحد عطاری در استان پلمپ شده و در سال گذشته نیز حدود ۶۰ واحد عطاری متخلف پلمپ شده بود که در بین آن ها ارائه و فروش داروهای مخدر بسیار مشهود بود.
علیمرادیان اظهار کرد: نظارت بر عطاری ها بر عهده اتاق اصناف استان مرکزی می باشد که متاسفانه در این راستا هیچ اقدامی از سوی این نهاد صورت نگرفته و ما در دانشگاه علوم پزشکی استان بر حسب یک وظیفه شرعی به نظارت بر عطاری ها پرداخته ایم و با هماهنگی اتاق اصناف و اماکن به صورت دوره های ماهیانه از عطاری های سطح شهر بازدید کرده و واحدهای متخلف را پلمپ می کنیم.
مریم خدایی رئیس اداره فرآوردهای طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و دارو اراک نیز از پلمپ یک واحد عطاری عرضه کننده قرص‌های غیر مجاز در شهرستان اراک خبر داد.
خدایی در این باره گفت: در تداوم برنامه طرح‌های ارتقاء امنیت سلامت و ساماندهی صنوف و عطاری ها، کارشناسان معاونت غذا و دارو به همراه ماموران اداره نظارت بر اماکن عمومی استان از یک واحد عطاری، مقادیری دارو‌های غیرمجاز را کشف کردند.
وی افزود: در این نظارت‌ها که با حضور کارشناسان سازمان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی و ماموران اداره نظارت بر اماکن عمومی صورت گرفت از ۴ واحد عطاری در شهرستان اراک بازدید و یک عطاری متخلف شناسایی شد.
رئیس اداره فرآوردهای طبیعی ، سنتی و مکمل معاونت غذا و دارو اراک اظهار کرد: در بازرسی از این واحد صنفی ۹۱۵ داروی غیر مجاز کشف و واحد متخلف با دستور مقام قضائی پلمب شد.
خدایی در پایان خاطرنشان کرد: صاحب این واحد صنفی متخلف با تشکیل پرونده به مراجع ذیصلاح معرفی شد.
عطاری‌ها به هیچ عنوان حق دخالت در امور پزشکی، دارویی و ارائه مشاوره به مراجعان حتی در حیطه طب سنتی و در موضوعاتی مانند لاغری، ترک اعتیاد یا هر مساله دیگری را ندارند.