مواجهه تاب آورانه با بحران کرونا

شنبه ۳۰ فروردین ۱۳۹۹ شماره ۱۲۵۲

مواجهه تاب آورانه با بحران کرونا

مریم خانمحمدی / دانشجوی دکتری جامعه شناسی

تاب آوری به معنای آن است که توانایی افراد و جوامع به گونه ای باشد کــه نه تنها در مقابل بحران ها مقاوم و برگشت پذیر هستند، بلکه در این راه به کارکرد و توانمندی بیشتری دست می یابند. جوامع تاب آور می توانند در مقابل بحران ها به دور از تخریب زیاد، کاهش تولیدات یا کاهش کیفیت زندگی و همچنین بدون حمایت چندانی از سایر جوامع به حیات خود ادامه دهند و پس از تحمل فشارها همچنان انسجام و کارکرد خود را حفظ کرده و حتی مقاوم تر شوند و بتوانند به توانایی بالاتری دست یابند. در تاب آوری هم پایداری و هم تغییر برای آینده مهم می باشد و جوامع نیاز به ظرفیت هایی دارند تا بتوانند مشارکت داشته باشند. اخیرا محققان سه ظرفیت را برای تاب آوری تعریف کرده اند: مقاومت، سازگاری، تغییر پذیری.

مقاومت یا توانایی غلبه بر بحران:

انسان ها در جوامع تاب آور، هنگامی که با بحران ها مواجه می شوند کمتر آسیب می بینند.مثبت اندیشی در افراد تاب آور بیشتر است و این ویژگی تاثیر بسزایی در شادکامی آنها ایفا می کند. شادکامی و لذت از زندگی باعث افزایش مقاومت و کارایی سیستم ایمنی بدن در مقابل انواع بیماری ها می شود. افرادی که از بحران های اجتماعی به سلامت عبور می کنند ضمن بازیابی خودشان به رشد بالاتری از میانگین جامعه دست پیدا می کنند یعنی افراد جامعه می توانند با توسل به قدرت تاب آوری دارای قدرت بـــالاتری از حــد متوسط جامعه شوند. تاب آوری مقدم بر رشد است و لازمه رشد بالابردن توانایی افراد جامعه در عرصه های گوناگون زندگی می باشد.

ظرفیت سازگاری:
اقداماتی است که افراد جوامع درگیر بحران با بکارگیری تجارب دیگر جوامع برای کاهش اثـرات پیش بینی شــده شوک ها و بحران ها انجام می دهند. ظرفیت سازگاری بیشتر بر روی مهارت و توانایی های لازم برای سازگاری با بحران تاکید دارد. افراد باید پذیرش خود را نسبت به شرایط موجود افزایش دهند و بپذیرند که بعضی متغیرها در کنترل ما نیستند. بنابراین بهتر است زمان، انرژی و تمرکز خود را بر مواردی که بر روی آنها تسلط دارند بگذارند.
احساس مسئولیت می تواند تمام توانمندی ها و هیجانات افراد را تا هنگام رسیدن به یک هدف مشخص، هدایت کند. در این شرایط احساس مسئولیت هر یک از افراد جامعه برای حفظ سلامت خود، به معنای احساس مسئولیت افراد در برابر جامعه جهانی می باشد.
بنابراین بسیار مهم است که همه افراد تلاش کنند تا حجم آگاهی ها و توانمندی های خود را در این زمینه گسترش دهند و رفتارهای خود مراقبتی، توصیه های پزشکی و بهداشتی از قبیل قرنطینه خانگی، استفاده از مـاسک و دستکش و ضدعفونی کننده و… را بسیار جدی بگیرند و اجازه ندهند که قرار گرفتن در شرایط دشوار موجب شود تا از تغذیه سالم، خواب کافی و ورزش غفلت کنند.
همچنین می توانند از روش های آرام بخش مانند مدیتیشن برای تقویت روح و روان خود استفاده کنند.

تغییر پذیری:
توانایی افراد جامعه برای تغییر خود،ساختارها و سیستم های وسیع تر می باشد. افـراد جـــامعه در شرایط بحــرانی مثل همه گیری بیماری کرونا به سه گروه تقسیم می شوند:
الف-افرادی که از قبل دچار اختلالات روان شناختی بودند در زمان همه گیری کرونا اختلال آنها افزایش می یابد.
ب- دسته دوم افرادی هستند که در مواجهه با بحران دچار اختلال می شوند. همچون بی کاری، وسواس فکری، نگرانی شدید از ابتلا به بیماری و ترس از مرگ و….
به عقیده مازلو در حالت عدم امنیت، افراد طوری واکنش نشان می دهند که گویا همواره در یک موقعیت تهدید آمیز قرار داشته اند. مازلو عنوان کرد روان رنجورهای وسواسی بی اختیار، رفتاری نشان می دهند که به واسطه عدم ارضای نیاز به امنیت در آنها به وجود می آید.
همانند افرادی که در مواجه با همه گیری کرونا به دلیل عدم ارضای حس امنیت دچار اختلال می شوند و شرایط بسیار دشواری را تجربه می کنند.
ج- دسته سوم افرادی هستند که قبل از وقوع بحران کرونا، بیماری و یا اختلال روان شناختی نداشته اند و در شرایط بحران بیماری هم دچار مشکل خاصی نشده اند. به اعتقاد آبراهام مازلو کناره گیری و نیاز به تنهایی از ویژگی های افراد سالم و خودشکوفا می باشد و تمایلات ضد اجتماعی محسوب نمی شود. اما زمانی که تنهایی و خلوت اجبارأ و به مدت طولانی به افراد تحمیل شود، شرایط را برای آنها آزار دهنده می کند. در این حالت بهتر است افرادی که در شرایط عادی به دلیل مشغله های کاری فراوان ، فرصت تعامل و همـراهی با خانواده خود را نداشته اند، از این فرصت برای برقراری ارتباط موثر با اعضای خانواده خویش نهایت استفاده را ببرند.
علاوه بر این می توانند پویش کمک های مالی نوع دوستانه راه اندازی کنند به عنوان نمونه در کشور ما، میلیون ها کودک کار وجود دارد که در این شرایط بحرانی قادر به تامین مایحتاج اولیه زندگی و تهیه لوازم بهداشتی خود نیستند.کمک به این افراد رسالت اجتماعی همه افراد توانمند جامعه می باشد.
همچنین تمرکز بر روی فاکتورهای اخلاقی مانند شرافت، انسانیت، نوع دوستی و… بسیار مهم می باشد که به بالا بردن قدرت تاب آوری افراد جامعه کمک شایانی می کند. در انتهـا می توان گفت آنچه در این شرایط بحرانی مهم است مواجهه تاب آورانه افراد جامعه با کرونا می باشد تا شرایط موجود را پذیرفته و از اضطراب و سردرگمی بپرهیزند و تلاش نمایند دچار روزمرگی و فرسایش نشوند و در نهایت بتوانند از دل این بحران تهدید آمیز، فرصت هایی تازه برای خود و جامعه خلق نمایند.