سه شنبه ۸ مرداد ۱۳۹۸   شماره ۱۱۲۴

منهای طلای سیاه

استان مرکزی در افزایش سرانه تولیدات غیرنفتی رتبه چهارم را کسب کرده است

الهه فراهانی

استان مرکزی یکی از قطب های مهم اقتصادی و تولیدی کشور است که علاوه بر آن در تولیدات حوزه کشاورزی و معدن نیز جایگاه ویژه ای دارد. آنچه این روزها بسیار حائز اهمیت است افزایش بهره وری از تولیدات غیر نفتی در راستای افزایش سرانه و توسعه اقتصادی استان است؛ در شرایط تحریم و کاهش نرخ خرید محصولات نفتی از کشور بهترین راهکار توسعه تولیدات غیر نفتی است. عبور از اقتصاد نفتی، هدفی است که همواره به عنوان یکی از ضـرورت ها و استراتژی های اقتصادی مطرح بوده است، اما دست یابی به آن نیازمند تغییراتی است که وقوع شان آسان نیست.
مصرف کالاهای تولیدی از سوی مصرف کنندگان، نکته مهم دیگری است که باید در راه رسیدن به یک اقتصاد غیر نفتی مورد تأکید قرار گیرد. بدین منظور باید تلاش شود تا در سطح جامعه فرهنگ عمومی حاکم بر مصرف، از مصرف کالاهای خارجی به سمت کالاهای ساخت داخل تغییر کند. تحقق این امر نیازمند جلب اعتماد مصرف کنندگان داخلی توسط تولید کنندگان است.
درواقع باید کالاهای غیر نفتی تولید کنندگان داخلی بتوانند از نظر کیفیت و قیمت، نظر مصرف کننده را جلب کنند. در غیر این صورت مصرف کنندگان را نمی توان صرفا با توسل به عرق ملی و مسائل عاطفی وادار به مصرف کالای وطنی کرد.
در این بین استان مرکزی رتبه چهارم از نظر میزان تولید سرانه بدون نفت دریافت کرده است که بی شک تاثیرات مثبتی بر اقتصاد استان داشته و خواهد داشت.
بررسی ها نشان می دهد که اقتصاد بدون نفت ایران از تحریم آسیب پذیری معناداری نداشته است و اگر اقتصاد ایران از تحریم آسیب پذیر است، بیشتر از بخش های وابسته به نفت و درآمد از خارج است.
دکتر مهدی جلولی، کارشناس اقتصادی در استان مرکزی در گفتگو با وقایع استان در این باره اظهار داشت: رهایی از اقتصاد تک محصولی و ایجاد تنوع در اقلام صادرات و به‌ طور اخص توسعه صادرات فرآورده‌های صنعتی از ضرورت‌های عام کشورهای جهان سوم و از ضرورت‌های خاص جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. با ایجاد تنوع در درآمدهای ارزی و افزایش مستمر سهم صادرات غیرنفتی از درآمد مذکور، نه تنها موضع کشور در توسعه صادرات غیرنفتی تقویت می‌گردد بلکه به سبب اینکه فروش نفت در آن حالت تنها مجرای درآمدی کشور نیست، در صادرات و فروش نفت نیز موضع مستحکم‌تری می‌یابد، ضمن اینکه توسعه صادرات، بی‌تردید دارای اهمیتی استراتژیک برای اقتصاد کشور می‌باشد.
وی افزود: در شرایط تحریم های اقتصادی و با افزایش نرخ ارز، می توان از این شرایط در خصوص افزایش درآمد صادرات محصولات غیرنفتی بهره برد. بنابراین، با توجه به اتفاقات سنوات اخیر، صادرات محصولات به خصوص محصولات غیرنفتی که دستخوش تحریم ها قرار ندارد، می تواند منجر به سود قابل توجهی در این بخش گردد. نکته حائز اهمیت در این خصوص، افزایش تقاضا و کاهش عرضه داخلی برای محصولات غیرنفتی در داخل کشور می باشد کـه می تواند منجر به افزایش این محصولات در داخل کشور نماید. بنابراین یکی از وظایف اصلی وزارتخانه های بازرگانی، صنعت، معدن و تجارت تعیین میزان عرضه محصولات غیرنفتی به خارج از کشور می باشد تا تعادل قیمتی بازار داخلی در حد معقول حفط شود.
جلولی تاکید داشت: استان مرکزی به عنوان یکی از استان های صنعتی کشور، می تواند با برنامه ریزی و هماهنگی بخش های مهم اقتصادی آن، نسبت به این فرصت بهره مند شود و درآمدهای خود را از محل صادرات محصولات غیرنفتی افزایش دهد. مسلما با افزایش این درآمدها، صنعت، تجارت و بازرگانی استان رونق یافته می تواند بخوبی از شرایط تحریمی اخیر عبور کند.
وی ادامه داد: برگزاری جلسات کاربردی با تولیدکنندگان محصولات غیرنفتی و رفع مشکلات آنها در مسیر صادرات، از وظایف نهادهای ذیربط بوده می تواند در کوتاه مدت بر این بخش اثرگذار باشد. اتاق بازرگانی، اداره کل صنعت و معدن، اداره استاندارد، بانکها و سایر نهادهای مرتبط می بایست علاوه بر بازاریابی محصولات غیرنفتی در استان، به دنبال یافتن کانال مراودات ارزی با شرکتهای برون مرزی باشند. یکی از روش هایی که در کوتاه مدت موثر خواهد بود، تهاتر مواد اولیه و سایر محصولات در برابر محصولات غیرنفتی صادر شده می باشد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: صادرات محصولات غیرنفتی و یا همان موتور رشد و توسعه اقتصادی، می تواند در کوتاه مدت، علاوه بر افزایش درآمدهای شرکتهای استان مرکزی، منجر به اشتغالزایی شود. با افزایش اشتغالزایی علاوه بر تبعات اقتصادی درخور توجه، تبعات اجتماعی نیز بدنبال خواهد داشت.
وی اضافه کرد: شرکت در نمایشگاه های خارجی و جذب سرمایه گذار، صادرات گل از طریق فرودگاه شهر اراک، صادرات پسته از شهرستان زرندیه، صادرات انار از شهرستان ساوه، صادرات فرش دستباف از شهرهای ساروق و جیریا، محصولات صنعتی از شهرهای اراک و ساوه و همچنین تشویق به سرمایه گذاری خارجی در شهرک های صنعتی استان مرکزی می بایست در دستور کار قرار گیرد.

طبق دیدگاه کارشناسان، اقتصادهای تک محصولی در دنیای تجارت بین الملل بسیار شکننده و آسیب پذیر هستند. برای نمونه بیشتر کشورهایی که اقتصادشان وابسته به فروش نفت است در مقابل نوسانات ناگهانی و افت شدید قیمت این ماده نمی‌توانند تاب بیاورند و دچار بحران می‌شوند. درست است که پول حاصل از فروش نفت بسیاری از زیرساخت‌های ارتباطی، رفاهی مانند جاده‌ها، توسعه خطوط ریلی، برق، مخابرات و غیره را بهبود می بخشد، اما در مواردی، دیگر بخش‌های اقتصادی را تضعیف می‌کند. برای مثال در تجارت بین المللی، صادرات مواد غیر نفتی در سایه‌ی صادرات نفت قرار می‌گیرد.
اساسا، در بازار جهانی یافتن مشتری برای فروش مواد خام و از جمله نفت کار چندان مشکلی نیست. اما بازاریابی و رقابت محصولات غیر نفتی در بازارهای بین المللی امری دشوار و مستلزم فراهم شدن گزینه‌هایی است که به کیفیت و قیمت مناسب محصولات منجر شد. بنابراین، بزرگترین مانع صادرات غیر نفتی می‌تواند خود نفت باشد؛ نفتی که در یک اقتصاد دولتی و نفتی مانع از توجه جدی دولت‌ها به بخش تولید و صادرات غیر نفتی می‌شود.