یکشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۹  شماره ۱۳۵۹

مردِ بی پایان

یادی از پرفسور علی معصومی

حمید خلجی

پژوهشگر اجتماعی

«اگر نبودم مرا در چیزهایی پیدا کنید که دوستشان داشتم.» چند روزی است این جمله ذهن مرا درگیر خود کرده است. به راستی که انسان ها با آنچه دوست دارند ابدی می شوند. شاید اصلا زندگی به جز دوست داشتن چیز دیگری نباشد. دوست داشتن خود، دوست داشتن انسانها، دوست داشتن وطن و… . جمله ی بالا از پاتریشا معصومی بود. پاتریشیا به تازگی دار فانی را وداع گفت. او همسر پروفسور علی معصومی بود. پاتریشیا در دیاری دیگر به خاک سپرده شد اما به مدد تکنولوژی، بسیاری از اقوام، دوستان و بستگان او در فضای مجازی و در گروه هایی، برای یادبود او گرد هم آمدند و برای شادی روحش دعا کردند. درگذشت وی مرا واداشت تا یادی کنم از همسر وی، پروفسور معصومی شیمیدان برجسته ای که نامش برای همیشه ماندگار شده است. علی معصومی در سال ۱۳۱۱ در روستایی به نام کلاغنشین در منطقه فراهان زاده شد. تحصیلاتش را تا دیپلم در اراک گذراند. در سال ۱۳۳۵ موفق به کسب لیسانس شیمی از دانشگاه تهران با رتبه اول گردید. بعد از چند سال معلمی، با استفاده از بورس فارغ التحصیلان ممتاز، عازم دانشگاه لندن شد و پس از چند سال با دکترای شیمی تجزیه از کالج سلطنتی به ایران برگشت و در گروه شیمی دانشگاه شیراز آغاز به فعالیت کرد. حاصل ۲۸ سال استادی اش در دانشگاه شیراز، امروزه دانش آموختگان و سرمایه های علمی بسیاری است که در این مرز و بوم، هر کدام منشا خیر و برکت برای ایران عزیز شده اند. از معروف ترین شاگردانش دکتر فیروزآبادی، دکتر ایران پور، دکتر صفوی، دکتر پاک نیت، دکتر افخمی، دکتر انصافی، دکتر صمیمی، دکتر کمپانی، دکتر توللی و بسیاری دیگر هستند که خود گـــواه تلاش این استــــاد خستگی ناپذیر در عرصه علمی کشورند. فعالیت های علمی پروفسور معصومی البته مرز و بوم نمی شناخت و در طی سال های پر بار زندگی علمی اش در دانشگاه های ارگان، پنسیلوانیا، فلوریدا، برکلی، سارلند، مایتر آلمان، اسلو نروژ و … به عنوان محقق و استاد مدعو مشغول به علم آموزی و تدریس بود. حاصل سال های علمی او بیش از ۳۰ پروژه علمی، ۲۰ رساله کارشناسی ارشد، چندین رساله دکتری، ده ها مقاله علمی داخــلی و بین المللی و چندین جلد کتاب می باشد. در کارنامه پروفسور فعالیت های مدیریتی چندی نیز بـه چشم می خورد؛ رییس بخش شیمی دانشگاه شیراز، معاونت و سپس ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز، مشاور مرکز بهداشت مواد غذایی و مرکز تصفیه آب شیراز، مشاور کارخانجات روغن نباتی نرگس، کارخانه شیرین بیان، کارخانه بیسکوییت تینا و انجمن علمی شهر شیراز بخشی از فعالیت های ثبت شده وی است. پس از این دوره ها، چندین سال نیز به عنوان استاد در دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه آزاد تهران شمال و دانشگاه علوم و تحقیقات تهران به فعالیت های مدیریتی و آموزشی مشغول بودند. همچنین در مرکز تحصیلات تکمیلی زنجان نیز فعالیت گسترده ای داشتند. همکاری با انجمن شیمی و مهندسی شیمی ایران نیز از جمله فعالیت های پروفسور علی معصومی بود. در سال ۱۳۷۶ نیز از سوی شیمیدانان به عنوان عضو شورای علمی انجمن برای مدت ۴ سال انتخاب شدند. مــدت ۳۷ سال خدمت خستگی ناپذیر در زمینه های علمی کشور برای ایشان دستاوردهای افتخار آفرینی مانند دریافت مدال فرهنگ به عنوان شاگرد اول دوره کارشناسی، دریافت لوح استاد نمونه دانشگاه شهید بهشتی، دریافت لوح نمونه استاد نمونه دانشگاههای کشور، انتخاب به عنوان شیمی دان برجسته کشور در سال ۱۳۷۲ از طرف انجمن شیمی ایران و دریافت جایزه خوارزمی سال ۱۳۶۹ را در پی داشت. پس از دوران بازنشستگی در ایران، در سال ۱۳۷۶ مجددا به همراه همسرش مرحوم پاتریشیا و فرزندانش حسن و ثریا به آمریکا عزیمت نمود و در آنجا نیز دست از تلاش بر نداشت و در دانشگاه های برکلی و آزمایشگاه لاورنس به کار تدریس و تحقیق مشغول شد. این استاد بزرگ در روز چهارشنبه ۷ مرداد ۱۳۸۳ به ابدیت پیوست و بنا به وصیت و تاکیدش، در خاک سرزمین مادری به خاک سپرده شد. مختصری از زندگی نامه پروفسور علی معصومی نشان می دهد که سرمایه های انسانی، تمام شدنی نیستند. اگرچه حتی خودشان نباشند، فواید و منافعشان جاری و ساری است. ایشان را فقط یک بار از نزدیک دیده بودم. بسیار آرام، متین و خنده رو بود. همسرش پارتریشا در انسانیت و مهربانی تمام و کمال بود. اینها را هم در ملاقات ایشان و هم در گفتگوهای دیگران بسیار شنیده ام. این آدمها سرمایه های انسانی سرزمین ما هستند. سرمایه انسانی دارایی‌ای است شامل دانش و مهارت‌های یک فرد که جامعه می‌تواند آن را برای دستیابی به اهدافش به خدمت بگیرد. سرمایه‌ انسانی اشاره دارد به وجود مجموعه ای از متغیرها در افراد مانند میزان تحصیلات، آموزش های شغلی، توانایی های کلامی و ارتباطی، اعتماد به نفس و… یعنی مجموع دانش، مهارت و تجارب فردی. این مفهوم به معنی سرمایه گذاری برای پرورش انسان های فرهیخته، سالم و توانمند است و شامل آموزشهای غیر رسمی و پیش از دبستان درمحیط اطراف فرد، چون خانواده، فامیل وآشنایان و سپس آموزشهای رسمی دوران تحصیل و آموزش های لازم جهت ورود به بازار کار می باشد.
خوب می دانم که سرزمین ایران کم از این سرمایه ها ندارد. اما دین من به ایشان از این جهت بود که پروفسور علی معصومی، زاده دیار آفتاب، استان مرکزی و از خاک این زاد و بوم است. باشد که جامعه ی ما به آن درجه از غنا برسد که این بزرگان را سرلوحه و مرجع جوانان قرار دهد تا در کوران عصر مدرنیته، بتوان بادبان کشتی پر افتخار ایران را برافراشته نگه داشت.
هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریده عالم دوام ما