لزوم توجه به اخلاق در جامعه امروز

چهارشنبه ۴ مرداد ۹۶   شماره ۶۳۸

فاطمه شعاع شرق

چرا جوامع امروز به اخلاق اجتماعی نیازمند است؟ متاسفانه در جوامع امروز مساله افت اخلاق قابل مشاهده است. موارد غیراخلاقی فراوانی از قبیل دروغ، غیبت و تهمت که از گناهان کبیره محسوب می شوند در جامعه دیده می شود و این در حالیست که جامعه ای خواهد توانست راه سعادت و خوشبختی را پیدا نماید و با موفقیت طی کند که بر مبنای یک الگوی تعریف شده مبتنی بر ارزش های اخلاقی استوار گردیده باشد و مناسباتش را عیان کند. برای این مهم اگر دو منبع و سرچشمه را بتوانیم قائل شویم یکی علم و دانش است و دیگری ادیان الهی، علم و دانش موجب رشد فضیلت های انسانی شده و نقش عمده ادیان و پیامبران نیز تامین اخلاق جامعه است. اخلاق را مجموعه ای از صفات روحی و باطنی انسان تعریف کرده اند که به صورت اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی می شود، بروز ظاهری پیدا می کند بدین سبب است که گفته می شود اخلاق را از روی آثارش می توان تعریف کرد، در مکتب اسلامی دستورهای متعددی وجود دارد که از مجموع آنان می توان به چند دیدگاه در خصوص اخلاق اجتماعی اشاره نمود. وظیفه اجتماعی انسان و خدمت رسانی به جامعه : مسئولیت اجتماعی شخصی مومن، رفع نیاز جامعه در حد توان و برآوردن نیازهاى جمامعه واجب کفایی است و شخص باید در برآوردن آن بکوشد. در این خصوص می توان به مثالی در رابطه به وظیفه اجتماعی فرد در خصوص محیط زیست پرداخت، نابودی و آلودگی محیط زیست را می توان مصداق رفتار ضد اجتماعی در زمین دانست به طوری که رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید «از زمین محافظت کنید، چرا که زمین اصل و منشاء شماست» و در جای دیگر می فرماید « آبیاری درخت همانند سیراب کردن مومن تشنه است.»
رفع فقر و تامین نیاز اجتماعی نیازمندان: کار و تلاش فقر را دفع می کند و کسب درآمد سبب می شود فرد بتواند به دیگران کمک کند و در بعد اجتماعی مفید و موثر باشد. دیدگاه کلی اسلام درباره کار مشخص است به طوری که کار اقتصادی ذاتا مطلوبیت دارد و مومن حتی اگر درآمد کافی داشته باشد نباید دست از کار بکشد.
پیامبر اسلام هدف از رسالت خویش را به کمال رساندن مکارم اخلاقی معرفی نموده اند، بنابراین می توان گفت اخلاق مجموعه ای از آموزه هایی است که راه و رسم زندگی کردن به نحو شایسته و بایسته را ترسیم کرده و باید ها و نباید های ارزشی حاکم را بر رفتار آدمی می نماید و همچنین دین اسلام مجموعه عقاید و دستورات آن از سوی آفریدگار جهان می باشد. بنابراین رابطه تنگاتنگ دین و اخلاق مشهود خواهد بود و می توان گفت اخلاق پاره ای ناگسستنی از دین به شمار می رود.
شایسته است از موارد اخلاق اجتماعی اسلامی به ذکر یک مورد در این یاداشت بپردازیم:
خطر مقام طلبی و جاه دوستی: فرزانه کسی ست که وسیله را هدف نپندارد و غیر از لقای حق، هر چیزی را وسیله بداند و به چیزی که گذراست دل نبندد، زیرا خطر مال دوستی و جاه طلبی به قدری زیاد است که اگر کسی به آن مبتلا شود چیزی از ایمان او باقی نمی ماند. پیامبر اکرم (ص) به ابوذر، از یاران نامور خود، چنین فرمود: دوستی مال و جاه، دین مرد را بیش از آن اندازه می برد که دو گرگ خون آشام شبانه به آسایشگاه گوسفندان حمله برند و در بامداد چیزی از آن رمه باقی نگذارند، اگر متصدی برای به دست آوردن جاه یا برای حفظ آن کوشش کند از آسیب آن در امان نخواهد ماند.
عامل کلیدی تمام موفقیتها «عمل کردن» است پس هر کدام از ما به عنوان انسانی مسلمان خواهیم کوشید تا اخلاق نیکوی اسطوره های معنویمان به عنوان الگوى عالى در جای جای میهن عزیزمان مبنا قرار گیرد.