فراکسیون دولت

یکشنبه ۵ شهریور ۹۶   شماره ۶۶۵

قباد پور فرهاد.پژوهشگر

با مشخص شدن رای اعتماد نمایندگان به وزیران دولت دوازدهم، می توان به سـهولت صف بندی ها در مجلس را به نظاره نشست و نقش هر فراکسیون را یافت. برآیند نسبی، نشـان دهنده آرای کمتـر اصلاح طلبان است. حتی آرای حجتی وزیر جهاد کشاورزی که مورد اتفاق نظر هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگراست تا جایی که سعید جلیلی هم او را تایید می کند، کمتر از رایی است که در مجلس اصولگرای قبلی بدست آورد و در مقابل وزرای جدیدی چون بطحایی آرایی بیشتر از ظریف کسب می کنند. لذا فراکسیون های مجلس نتوانسته اند منسجم عمل کنند و اثرگذاری فراکسیون های قومی و منطقه ای یا حتی مطالبات منطقه ای نمایندگان مورد توجه بیشتری است. در حال حاضر سه فراکسیون عمده در مجلس به نقش آفرینی می پردازند از جمله فراکسیون امید، فراکسیون مستقل ولایی که به علی لاریجانی نزدیکتر است و فراکسیونی که به سایر اصولگراها تعلق دارد. اما نکته مهم آن است که هیچ یک از این فراکسیون ها نمی تواند به تنهایی جهت گیری تمام مجلس را تغییر دهد، بلکه باید به لابی های سیاسی و چانه زنی ها، توجه بیشتری داشته باشند. اما دست کم فراکسیون امید از این روال دوری جست تا حدی که برخی آرای جهرمی حتی، از فراکسیون امید اخذ شد و این فراکسیون مستقل ولایی بود که به جهرمی رای نداد. فراکسیون امید مانند بزنگاه های دیگر نتوانست انسجام داشته باشد تا بار دیگر مدیریت این فراکسیون را با سوالاتی مواجه کند.

فراکسیون امید حتی مانند فراکسیون حامیان لاریجانی هم ظاهر نشد و باوجود اینکه فراکسیون مستقل ولایی اعلام کرد که به سه وزیر رای نخواهد داد، اما فراکسیون امید باوجود وعده قبلی، موضع خود را اعلام نکرد و عملکرد شفافی نداشت. از دیگر سو، رای نیاوردن بیطرف حاکی از نقش کم رنگ فراکسیون سیاسی امید در آراء کابینه است و مطالبات منطقه ای و قومی در این خصوص برجسته تر بوده است. نهایتا مدیریت علی لاریجانی نشان داد که او و روحانی همچنان موتلفان قوی ای باقی مانده اند و نظر علی لاریجانی برای روحانی بسیار مهم تر است. گاها که به نتیجه عملکردها می نگریم در می یابیم که فراکسیون مستقلین حول محور علی لاریجانی، تاثیرگذارترین فراکسیون مجلس است و در مقاطع مختلف فراکسیون امید در هماهنگی با این فراکسیون موفق بوده وگرنه مستقلین راحت تر به پیش رفته اند از جمله در موضوع آراء کابینه که قابل مقایسه با نقش ناطق نوری در آراء کابینه اول خاتمی است. لذا نقش علی لاریجانی فقط یک وزیر را شامل نشد که اتفاقا همان وزیر به نوعی نزدیکترین به فراکسیون امید بود نیز سبقه سیاسی بیطرف و حجتی، در کنار عدم رای به بیطرف، کاهش آراء حجتی نسبت به مجلس قبلی را هم روشن تر می کند. اما چرا وزراء نزدیک به جریان اصولگرا توفیق بیشتری داشته اند؟! باید توجه داشت که سبقه سیاسی نمایندگان این مجلس خیلی هم روشن نیست و نمی توان به قطع گفت که این نمایندگان برآیند صددرصدی گروه های سیاسی بوده اند. در همان ابتدای کار برخی از آنان از فراکسیون امید جدا شدند، لذا هنوز تکلیف جامعه یا شاید هم حتی خود فراکسیون امید، با خودش مشخص نیست مثل آرای فراکسیون امید به کدخدایی شورای نگهبان. پس اولین راهکار برای فراکسیون امید مشخص نمودن تعداد نماینده هایش از هر جنسی است چرا که اقلیتی هویت دار، کارسازتر از اکثریت سردرگم است.
بسیاری از تحلیل هایی که بعد از پیروزی لیست امید در سال ۹۴، مجلسی متفاوت از همیشه را پیش بینی می کردند، اکنون مورد سوال قرار گرفته اند هرچند که رای اعتماد اخیر به تنهایی نمونه ای مناسب برای سنجش فضای سیاسی مجلس از جمله فراکسیون امید نیست. حتی ممکن است رای نیاوردن بیطرف یا آرای ضعیف حجتی برای اصلاح طلبان، آنچنان حیثیتی نباشد چرا که به زعم برخی این دو نفر فقط تعلق فکری به اصلاحات داشته اند، نه بیشتر. بعلاوه اینکه سیاست های حجتی، مورد تایید رهبری است. اما اگر ورود بیطرف به لیست پیشنهادی با مشورت رئیس دولت اصلاحات بوده، فراکسیون امید حتی در برخورد با این مهم هم عاجز می ماند هرچند که حضور بیطرف چندان هم معنای استراتژیکی برای اصلاحات ندارد. اضافه کنید مشکلات و کاستی های گذشته در بحث انتقال آب و نارسایی های استانی مرتبط با آن و همینطور نطق ضعیف خود بیطرف و بدنه نه چندان همسوی آن وزارتخانه با او. اما رای آوردن بیطرف، برداشتی سیاسی جز به نفع فراکسیون امید نبود. به تعبیری فراکسیونی که گاها نقدی هم می کرد تا حتی با رای ندادن هایی هم به کارآمدی کابینه و روحانی کمک کند، اما در هنگام عمل و اقدام، منسجم نیست. در مقابل جهرمی که با بیشترین هجمه ها روبرو است، حدنصاب آرای را کسب می کند در حالی که صبح روز رای گیری، فراکسیون مستقل ولایی، عدم رای خود به جهرمی را اعلام کردند!
فراکسیون امید، فاقد شفافیت است. از طرفی نشست با وزرا را اعلام می کند ولی تا همین حد بسنده می کند که از مباحث مطرح شده دم نزند. آیا آن بخش از بدنه فراکسیون امید که فاقد تعلقات سیاسی هستند، جهت دهی های فراکسیونی نزدیک به اصلاحات را تعیین میکنند؟
آیا مدیریت فراکسیونی که با وجهه ای متفاوت و از جنس دیگری رای گرفته بود، در بکارگیری ابزارهای معمول دچار ناتوانی شده؟ گره فراکسیون کجاست؟ از کوتاهی در مواجهه با حضور زنان هم بگذریم، اما حداقل در مورد پرسش از ربیعی و یا رای به جهرمی، نظرات مختلف جامعه مورد دفاع اصلاحات، عیان بود و بدتر اینکه حتی آقای پورمختار که معترض ترین به جهرمی بود، اما عضو فراکسیون امید نبود. باتوجه به اینکه حساسیت روی وزیر کشور از سوی اصلاح طلبان زیاد بود، سوال از رحمانی فضلی حداقل در مورد مینو خالقی، سفارت عربستان، اسیدپاشی ها و استانداران ضعیف، جز از فراکسیون امید انتظار نمی رفت و رحمانی فضلی آرای بالایی کسب کرد.
عدم شفافیت و سردرگمی فراکسیون امید برای نمونه در رویداد اخیر رای به کابینه و دور شدن آن از نقش نظارتی که بواسطه بخشی از بدنه مجلس به دوش دارد، جز ناامیدی جامعه از حداقل بخشی از جریان اصلاحات، به بار نخواهد آورد تا طبق معمول هزینه آن به تمام جریان اصلاح طلب تحمیل شود، چه آنکه طرح مسئله حصر از تمام بدنه فراکسیون شنیده نشد و فقط محدود به چند تن، از آن دم زدند.
نتیجه اینکه تئوری هماهنگی با دولت در هر شرایط، جز به ضعف نهاد خانه نمایندگان ملت از یک سو و تحمیل هزینه های بیشتر به جریان اصلاحات از سوی دیگر، کمک نکرده تا دو سر سوخت شدن را نمایان کند.