روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۳ مهر ۱۳۹۸ شماره ۱۱۵۳
«وقایع استان» بررسی می کند؛ چرا استان مرکزی در کاهش آمار ازدواج رتبه اول را در کشور به خود اختصاص داده است؟
عیان و نهان تجرد گرایی
کوروش دیباج
قدیمی ها راست می گفتند؛ چیزی که عیان است، چه حاجت به بیان است، نیاز به بیان نیست کافی است به افراد مجرد فامیلت یا خودت که مجردی نگاه کنی، دیگر مثل گذشته نه خبر از عروسی است، نه خبر از صدای بوق بوق ماشین ها پشت ماشین عروس، انگار ازدواج دارد همچون مابقی سنت ها و آیین های ما رو به فراموشی سپرده می شود و این کاهش آمار ازدواج به حدی از نقطه بحران رسیده، که چندی پیش محمدمهدی تندگویان، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در آیین اختتامیه اولین جایزه کتاب جوان ایران، ویژه نویسندگان با کمتر از ۲۹ سال که در فرهنگسرای آیینه اراک برگزار شد، ضمن انتقاد از کاهش آمار ازدواج در استان مرکزی گفت: این استان رتبه اول کاهش نرخ ازدواج در کشور را داراست.انتشار این خبر کافی بود، افکار عمومی بیش از گذشته توجــه شان به این سونامی بی صدا جلب شود و بسیــاری از جــامعه شناسان و روانشناسان نسبت به این خبر واکنش نشان داده، و به بیان دلایل این امر بپردازند. سید محمد الحسینی، جامعه شناس و دبیر انجمن جامعه شناسی ایران دفتر اراک، در صفحه اینستاگرام خود این خبر را با مخاطبان خود در میان گذاشت، و از آنها این سؤال را مطرح کرد:دلیل رتبه اول کاهش آمار ازدواج در شهر اراک چیست، اکثر تمامی پاسخ ها به بیکاری، نبود مسکن، صنعتی بودن شهر و… ختم می شد، ولی به راستی این مباحث دلیل اصلی تجردگرایی در اراک است؟ هر چند نمی توان از نقش پر رنگ اشتغال، مسکن و… در افزایش آمار ازدواج غافل شد، ولی افراد مجردی که اشتغال داشته و از سطح درآمد نسبتا مناسبی برای گذران و تامین هزینه های زندگی برخوردار هستند، به چه دلیل تاکنون ازدواج نکرده اند.
امیر متولد ۱۳۶۰ هست و در یک بانک خصوصی شاغل است، از او می پرسم حقوقت ماهیانه چقدر است؟ وی در پاسخ لبخند می زند، و در حالی که نگاهش را از چشمانم بر می دارد، می گوید: خدا را شکر بد نیست.
از وی می پرسم، با وجود شرایط مالی مناسب، چرا تاکنون ازدواج نکرده ای؟ لبخندش با شنیدن سوال من تبدیل به قهقه می شود و می گوید: نکند کیس ازدواج پیدا کردی؟ کمی مکث می کند، نفسش که به جا آمد، در ادامه پاسخ می دهد: چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی. واقعیتش از زندگی مشترک بسیار هراس دارم، چون زندگی ناموفق دوستانم را دیده ام که بعد از مدتی کوتاه زندگی کردن، همسرشـان مهریه اش را اجرا گذاشته و طلاقش را گرفته است.
به هیچ وجه دوست ندارم در زندگیم تجربه ناموفقی داشته باشم و کلیه زحماتی که در این چند سال کشیده ام، یکی بیاید و آن را خراب کند. واقعیتش بارها به اسرار خانواده بالاخص مادرم به خواستگاری رفته ام، ولی بقدری خواستگاری رفتیم و شاهد تجربه های ناموفق بوده ام، که دیگر برایم ترسناک است، خانواده ام هم دیگر دست از خواستگاری رفتن از دختر مورد نظرم کشیده اند.
خانمی که مایل نیست هویتش فاش شود، به تازگی توانسته در یک شرکت تبلیغاتی مدیر داخلی شود، از او دلیل اینکه چرا دخترهایی همچون او که مشکل جهیزیه و مالی ندارند، ازدواج نمی کنند؟ را می پرسم، وی در پاسخ می گوید: دلیل ازدواج نکردن دخترها فقط بحث جهیزیه و نبود خواستگار نیست، بلکه عطش ازدواج و تشکیل زندگی در آنها رفع شده است، یعنی دختر با خود فکر می کند وقتی درآمد دارد، وقتی می تواند هزینه های و نیازهای زندگی خود را تامین کند، چرا وارد زندگی شود، که همسرش مادام به او امر و نهی کند یا بخواهد به عنوان همسر مسئولیت های زندگی را قبول کند؟
بدین خاطر است که اکثر دختران، از قبول مسئولیت سرباز می زنند. البته نمی توان گفت دختران مسئولیت ناپذیر شده اند، بلکه این امر بصورت اپیدمی در بین دختران و پسران شایع است.
مینو نظر متفاوتی با بقیه دارد، به گفته وی سن ازدواج واقعیت دارد، و اگر از سن ازدواج بگذرد فرد در انتخاب شریک زندگی سخت گیر می شود.
وی در ادامه بیان می کند: زمانی که جوان تر بودم و سن ازدواجم بود، خواستگارهای متعددی داشتم، ولی آنچه که در فانتزی های خود درباره مرد آینده ساخته بودم، با خواستگارانم زمین تا آسمان فرق داشت، حالا هم که پی به اشتباه فانتزی هایم برده ام، با وجود اینکه خواستگار هنوز برایم هست، ولی چون سنم بالاتر رفته، نسبت به انتخاب فرد مورد نظر بسیار سخت گیرتــر شــده ام و واقعــا نمی توانم از این سخت گیری و وسواس دست بردارم.
رضا که در نمایشگاه اتومبیل پدرش کار می کند، به سوال من جواب متفاوت تری می دهد، وی می گوید: به گفته پدرم، هنوز زود است طوق بندگی ازدواج را به گردنت بیاندازی و تا جوان و روپا هستی بگرد و به کشورهای دیگر سفر کن و در کل لذت ببر. بنده هم با وجود اینکه ترس شدیدی از بی کسی در دوران سالخوردگی دارم، ولی دوست دارم این آزادی را داشته باشم و نخواهم بخاطر اینکه با دوستانم وقت می گذرانم، به همسرم جواب پس بدهم.
برای بررسی علل روانی تجرد گرایی در افراد، سراغ مسعود خدامی، روانشناس بالینی و عضو نظام روانشناسی می روم، وی با بیان اینکه از نگاه روانشناختی افرادی می توانند اقدام به ازدواج کنند، که به یک هویت پیشرفته یا موفق دست یافته باشند، گفت: ارزیابی ها حاکی از آن است، که هویت بسیاری از افرادی که تمایل به ازدواج ندارند که من آنها را تجردگزین می نامم، شکل نگرفته است. درواقع هویت پیشرفته در آنها وجود نداشته و هویت آنها زودرس یا دیررس است یا هویت بلاتکلیفی دارند.
وی ادامه داد: وقتی افراد دارای چنین هویتی باشند، رشد اجتماعی، عاطفی و اخلاقی یا بلوغ لازم برای تصمیم گیری در آنها وجود ندارد و همین امر باعث می شود، درک درستی از مفهوم خانواده نداشته باشند. همه این عوامل نشان می دهد که آنها به بلوغ فکری نرسیده و تعریف درستی از ازدواج ندارند و از ترازویی که بتوانند با استفاده از آن فردی را به عنوان همسر انتخاب کنند، بی بهره هستند.
خدامی تصریح کرد: از بعد روانشناختی و مشاوره ای ترس از طلاق یکی از عوامل اساسی تجردگزینی و افزایش آن است، که این ترس می تواند به ویژگی های شخصیتی و رسشی برگردد که باید در افراد اتفــاق می افتاد و در افرادی که تجردگری را انتخاب می کنند، هنوز رخ نداده است.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه برای ازدواج هم احساس و هم عقل و منطق، نیاز است، گفت: پسران بین ۲۳ تا ۲۷ سال در شرایطی از احساس و منطق بسر می برند و بعد از آن بیشتر منطقی می شوند و خردگرایی بر آنها غالب می شود. آنها در این سنین محاسبه می کنند و حساس و جزئی نگر می شوند و همین عوامل سن ازدواج را در آنان به تاخیر می اندازند.
وی اظهار کرد: بهترین سن ازدواج برای دختران ۲۰ تا ۲۴ سال و برای پسران ۲۳ تا ۲۷ سال است، که از نظر احساس و منطق در بهترین شرایط هستند.
سپیده زمانی، جامعه شناس و مدرس دانشگاه در رابطه با علل افزایش تجرد گرایی در شهر اراک، گفت: نمی توان یک یا چند عامل را علت اصلی بالا رفتن تجردگرایی در شهری چون اراک دانست، چون مباحث و پدیده های اجتماعی چند عامله و پیچیده هستند، ولی آنچه که در رابطه با تجرد گرایی باید دانست، این است که نباید به تجرد گرایی به عنوان یک آسیب اجتماعی نگاه کرد، زیرا این امر شکل نوینی از زندگی امروزی است.
وی ادامه داد: نهاد خانواده، همچون سایر نشانگرهای اجتماعی تابع یکســری متغیرهای پیچیده است و می توان گفت عوامل گسترده ای بر آن تاثیر دارند. انباشت هایی که در ۴۰ سال اخیر از تغییرات اجتماعی داشتیم حوزه های مختلف را دگرگون کرده است که یکی از این حوزه ها نهاد خانواده است.
این جامعه شناس بیان کرد: به جرات می توان گفت در عرصه خانواده با چند نشانگر اجتماعی روبرو هستیم که یکی از آنها کاهش ازدواج است. بر اساس آمار به طور متوسط در یک دهه اخیر سالانه ۵ درصد ازدواج در کشور ما کاهش یافته و بر این اساس عامل تجردگری نیز قاعدتا رو به افزایش بوده است.
این مدرس دانشگاه گفت: در علم جامعه شناسی به جای تجردگزینی از واژه کلی تر تنهایی گزینی استفاده می شود و در این رابطه تنهازیستی مطـرح می شود، در واقع حتی فرد ممکن است به سن ازدواج هم نرسیده باشد ولی به جهت اینکه نمی تواند با خانواده زندگی کند از والدین جدا می شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از عوامل موثر در تجردگزینی شاید ترسی هست که از طلاق وجود دارد، بیان کرد: این ترس را یکی از عواملی می باشد که بر انتخاب زندگی مجردی موثر است. در واقع پیکان نقد بنده در این رابطه به سمت مسئولان است، که قبل از رسانه ای کردن آمار بالای طلاق و ایجاد چنین ترسی در جامعه باید به فکر تمهیداتی برای کاهش این آمار می بودند. رسانه ای کردن آمار بالای طلاق، دچار شدن به این سرنوشت را در نگاه جوانان به امری بدیهی تبدیل کرده و به افزایش آمار تجردگزینی کمک می کند.
زمانی ادامه داد: در دهه ۶۰ در کشور با انفجار جمعیتی بالای ۴ درصد که در دنیا سابقه نداشت روبرو شدیم و در حال حاضر بیشترین مسائل نیز مرتبط با متولدین این دهه است که به سن ازدواج رسیده ولی فاقد کار مناسب هستند، شرایط سختی را در تحصیل گذرانده اند و امروز به مشکلات بسیاری در حوزه اشتغال، اسکان و … برخورده اند.
این جامعه شناس در خصوص اثر بخشی پایلوت شدن استان مرکزی در رابطه با موضوع ازدواج برای کاهش تجردگرایی گفت: اگر قرار بود این برنامه ها و طرح ها موثر واقع بشود، امروز آمارها رو به کاهش رفته بود و از آنجا که این اتفاق نیفتاده پس این طرح ها و برنامه ها تاثیر چندانی در کاهش تجرد گزینی ندارند. آمارها می گویند تجردگزینی روز به روز بیشتر شده چراکه مسائل اولیه حل نشده و تا وقتی مشکلات اولیه وجود دارد انسان ها به هم اعتماد نخواهند کرد، و تا زمانی که مسائل اقتصـادی رفع نشده مشکل حــل نمی شود.
این مدرس دانشگاه در پایان بیان کرد: در مجموع باید گفت که عوامل عینی در تجردگرایی تاثیرگذارتر هستند، گرچه نبود پختــگی در جوانان مشــاهده می شود ولی این عامل نیز از عوامل ثانویه می باشد. وقتی سرمایه اجتماعی در کشور به زیر ۱۰ درصد رسیده در چنین شرایطی اعتماد دو طرف نسبت به هم برای زندگی مشترک کاهش پیدا خواهد کرد.
