شنبه ۳ خرداد ۱۳۹۹ شماره ۱۲۶۸

عبدالحسین شهنازی؛ تار نواز ظریف طبع

بهروز مبصری

موسیقیدان و پژوهشگر حوزه موسیقی

استان مرکزی زادگاه بزرگان موسیقی ایـران زمیـن است. ردیف سازی در موسیقی به وسیله خاندان فراهانی تدوین شده است، هم چنین ردیف آوازی عبدالله دوامی از تفرش و خوانندگان بزرگی چون سیداحمدخان ساوه ای، نکیسای تفرشی و… به ترویج هنر موسیقی در این استان دلالت دارد. در دوره معاصر نوازندگان و خوانندگان بزرگ کشوری از منطقه استان مرکزی اهمیت هنر موسیقی را بیش از همیشه به مـــا گوشزد می کنند؛ به همین جهت قرار است در این ستون روزنامه وقایع استان هر هفته به معرفی نوازندگان و خوانندگان مطرح استان بر اساس سیر تاریخی بپردازیم.

عبدالحسین شهنازی متولد ۱۲۸۴ هجری شمسی آخرین فرزند ذکور میرزا حسینقلی برآمده از خاندان فراهانی سرآمد خنیاگران دوره قاجار است. وی ده ساله بود که پدرش را از دست داد. شهنازی تار را نزد برادرش علی اکبر خان فراگرفت. وی به دلیل روح شیدایی که داشت در بیان لحن کاملا متفاوت بود و شیوه منحصر بفرد نواخت او باعث شد تا در آینده هنرمندانی چـون شاپور حاتمی (اهل تفرش) لطف الله مجد به دلیل شاگرد بودنشان نزد وی و هنرمندانی چون فرهنگ شریف، تاکستانی وحافظی تحت تاثیر او باشند. اولین اثر ضبط شده از شهنازی در سن ۲۳ سالگی در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی با کمپانی هیز مستر زویس است که شش روی صفحه از وی در همایون، بیداد، راست پنجگاه و ماورا النهر و بیات اصفهان ۱و۲ به ضبط رسید که سه صفحه اول تک نوازی است.

شهنازی در نوبت بعد در همان سال سه صفحه با اقبال آذر در افشاری و دشتی و نوا به ضبط می رساند و در سال ۱۳۰۸ پنج صفحه با آواز بدیع زاده به ضبط می رساند که جلوه گل با شعر نورالله همایون معروف است، همچنین دو تصنیف افشاری و چهارگاه با آواز بدیع زاده.
شش اثر نیز با آواز ادیب خــوانساری بـــه ضبط می رساند که آواز دشتی آن از شهرت خاصی برخوردار است.
شهنازی در سال ۱۳۱۹ با افتتاح رادیو به همکاری با رادیو می پردازد که در سند شماره ۶۹ در کتاب تاریخچه رادیو در خرداد ۱۳۲۱ وی جزو نوازندگان طراز اول معرفی می شود و با حقوق ماهی دویست تومان در شهرهای مختلفی از جمله شیراز. اصفهان، رشت و تهران کنسرت برگزار می کند.
شهنازی به دلیل طبع ظریف و روح حساس کمتر در محافل شرکت می کرد و در اثر تومور مغزی در ۲۷ اسفند ماه ۱۳۲۷ در سن ۴۳ سالگی فوت می کند، وی فردای آنروز در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده می‌شود. امروزه شیوه نوازندگی وی با عنوان آزاد نوازی در حیطه فرهنگ اصیل مطرح است.