روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۹ آذر ۱۳۹۵ شماره ۴۸۵
سمیه انصاری
وقایع استان
تالاب میقان یکی از اکوسیستم های مهم استان مرکزی است که وجود ۱۴۰ گونه پرنده مهاجر در آن بر اهمیتش افزوده است. این روزها پرندگان حاضر در تالاب میقان به دلیل ابتلا به بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در حال تلف شدن هستند و هم اکنون ماموران محیط زیست بهمراه نیروهای داوطلب در حال جمع آوری و انهدام لاشه های پرندگان بیمار هستند، در اطلاعیه ای که از سوی محیط زیست اعلام شد، آمده است : مردم این استان به منظور پیشگیری از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، از حضور در تالاب ها، دریاچه ها و سدها و به ویژه تالاب میقان اراک خودداری کنند. هم اکنون در راستای کنترل بیماری مسیر جاده معدن تالاب میقان مسدود و شکار پرندگان نیز ممنوع شده است.
با اعلام اولین اخبار در مورد این بیماری موج نگرانی ها نیز آغاز شد که البته این حساسیت عمومی نسبت به یک مسئله زیست محیطی نشان از مشارکت و بالا رفتن سطح آگاهی در این زمینه دارد؛ ولی مسئله دیگری که در این میان مشهود است بزرگنمایی این مسئله در برخی شبکه های اجتماعی با عنوان فاجعه است که گاه موجب برخی نگرانی ها در میان مردم شده است. دکتر نادر صادقی راد جانورشناس و رفتارشناس حیوانات در این مورد به وقایع استان گفت: شیوع بیماری در میان وحوش و در طبیعت اجتناب ناپذیر است؛ ولی نام مورد پیش آمده در تالاب میقان را نمی توان فاجعه گذاشت زیرا زمانی می گوییم فاجعه ای رخ داده است که گونه ای در خطر انقراض باشد.
وی با بیان اینکه اعلام عمومی این مسئله و نگرانی برای آن یک اتفاق مثبت است، افزود: خوشحالم که مسئولین و مردم اینقدر دغدغه دارند، شاید اگر این اتفاق در یک کشور دیگر می افتاد می گفتند چند قطعه پرنده تلف شده و مهم نیست ولی این حساسیت نشان می دهد در کشور ما به محیط زیست اهمیت می دهند.
دکتر صادقی راد ادامه داد: هم اکنون همه مردم احساس وظیفه می کنند و می خواهند که در کمک کردن به این موضوع شریک باشند؛ ولی به نظر می رسد بهتر است قبل از هر اقدامی به اطلاعیه ها و هشدارهای سازمان زیربط گوش کنند هم اکنون مهم ترین کار این است که هیچ فردی به غیر از مامورین و نیروهای هماهنگ شده وارد آن منطقه نشوند.
وی با بیان اینکه کنترل بیماری وحوش بسیار سخت است و انسان تا حدود کمی می تواند آن را کنترل کند، اظهار کرد: من متخصص نیستم ولی با توجه به سابقه حضورم در طبیعت و شناخت انواع جانوران می گویم طبیعت خود باید این شرایط را تنظیم کند.
این رفتارشناس حیوانات ادامه داد: به نظر من بارش سنگین برف و سرمای شدید می تواند به این وضعیت پایان دهد زیرا در صورت سرما پرندگان بیمار و نیمه جان با تمام تلخی بیانش دوام نخواهند آورد و خود به خود بیماری نیز با از بین رفتن آن ها تمام می شود. زیرا محیط زیست نمی تواند به تمام پرندگان بیمار دست یابد.
صادقی راد با تاکید بر اهمیت مردمی که در حاشیه تالاب زندگی می کنند برای جلوگیری از شیوع این بیماری گفت: ساکنین روستاهای اطراف کویر و تالاب میقان باید به طور مرتب با ارگان های زیربط در تماس باشند و در صورت دیدن مورد مشکوک و یا لاشه پرنده بلافاصله مورد را گزارش کنند.
وی افزود: یک نکته مهم در انهدام لاشه پرنده بیمار است، بهتر است در صورت مشاهده آن را جا به جا نکنند تا بیماری انتشار نیابد یا آن را به بیرون خانه نیندازند تا حیوان دیگری چون سگ، شغال یا روباه آن را با خود حمل کند که باز در مسیر بیماری منتقل شود، همچنین باید روی پرنده ماده ای بدبو چون نفت، گازوییل، وایتکس یا آهک ریخته شود و به صورت عمیق دفن شود تا حیوانات دیگر به آن دسترسی پیدا نکنند.
صادقی راد با بیان اینکه در ابتدا پرندگان ضعیف تر درگیر این بیماری می شوند، اظهار کرد: غازهای مهاجر این تالاب به دلیل حساسیت و ضعیف تر بودند هم اکنون بیشتر بر اثر این بیماری تلفات داده اند. وی تاکید کرد: به طور صددرصد نمی توان گفت این پرندگان در ایران یا در تالاب دچار این بیماری شده اند، پرندگان سیبری دو مسیر مهاجرت دارند برخی یک سیر مهاجرت غربی و برخی سیر مهاجرت شرقی دارند. بیشتر پرندگان تالاب از شرق خزر به ایران و از کشورهای شمالی چون تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، شمال افغانستان عبور کرده و وارد ایران می شوند و چون در مسیر استراحت می کنند ممکن است در طول مسیر آلوده شده باشند.
وی با بیان اینکه ممکن است پرندگان آلوده در شهر نیز مشاهده شوند، افزود: ما در اراک پنجاه گونه پرنده شهری داریم از انواع کلاغ ها تا کبوتر، مینا، انواع دارکوب ها، سسک، دم جنبانک، خانواده بلبل ها، انواع گنجشک ها و… از آنجاییکه این پرندگان نیزدر جریان هستند ممکن است دچار آلودگی شوند.
دکتر صادقی راد توضیح داد: از لحاظ رفتاری پرنده ای که به آن نزدیک شوید و نپرد قطعا دچار مشکل است، پرندگان دچار این بیماری گیج هستند چشمانشان متورم است، ترشح مخاط بینی و همچنین اسهال دارند و در نقاط مختلف بدن خصوصا ماهیچه پا خونریزی دارند، این پرندگان وزنشان نیز سبک شده است و اگر در فضای شهر یا خصوصا اطراف تالاب دیده شد باید گزارش داده شود.
وی تاکید کرد: البته مردم نباید نگران باشند چون این بیماری به آسانی به انسان منتقل نمی شود ولی بهتراست موارد هشداری را رعایت کنند.
این کارشناس حوزه حیات وحش با اشاره دوباره به چرخه طبیعت در کنترل بیماری های وحوش گفت: یکی از موارد که هم اکنون می تواند کمک شایانی کند پرندگان شکاری هستند که می توانند به عمق تالاب نیز بروند. این پرندگان قطعا در ابتدا پرندگان ضعیف تر و بیمار را شکار می کنند و در کنترل این بیماری موثر هستند. صادقی راد ادامه داد: در این مورد هم برخی مشکلات است تعدادی از کشاورزان برای مقابله با موش که یک آفت محصول است به آن گندم مسموم می دهند و از آنجاییکه موش غذای اصلی پرندگان شکاری است می تواند باعث مسمومیت پرنده شکاری و مرگش شود بنابراین استفاده از سم و آفت کش نیز باید با نظارت سازمان های مربوطه باشد.
وی تاکید کرد: من باز هم اعتقاد دارم در زمینه چنین اتفاق هایی خداوند باید کمک کند و بارش نزولات آسمانی و پایین آمدن درجه دما بسیار موثر خواهد بود و درخواستم این است که مردم عادی و غیر کارشناس ها دراین مورد اقدامی نکنند زیرا نظرهای غیر کارشناسی کار را مختل می کند. در حال حاضر عمل کردن به اطلاعیه ها و درخواست ها بهترین همکاری و کمک است.
وی با بیان اینکه نباید تالاب را در این مورد مقصر دانست، اضافه کرد: این بیماری از بین خواهد رفت ولی مسئله مهم این است که با پایان بیماری کار ما تازه آغاز می شود و باید تالاب میقان را بهتر از قبل نگهداری و معرفی کرد. این جانور شناس افزود: تالاب میقان از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است و اهمیت آن در جمعیت پرندگان مهاجر به آن است که درنا نماد آن است، و بسیاری از جانور شناسان و طبیعت شناسان در دنیا مایل هستند که این منطقه را ببینند.
صادقی راد گفت: هم اکنون ۱۴۰ گونه پرنده چون انواع پرندگان روی آب چر و کنار آب چر، انواع مرغابی، حواصیل، غاز، درنا، اردک های غاز نما چون آنقوت، انواع غازها چون غاز خاکستری، پیشانی سفید و … اردک های اره ای، نوک پهن وخوتکا از تالاب میقان بعنوان یک زیستگاه زمستانی بهره می برند.
صادقی راد اضافه کرد: همانطور که گفته شد درنا سمبل پرندگان مهاجر به تالاب میقان است اما چرا درنا میقان را انتخاب کرده است به دلیل ویژگی های خاص آن همچون وجود دشت های هموار، تامین غذا و اقامت شب است زیرا اقامت شب برای درناها بسیار مهم است و آن ها باید در آب های سطحی و باتلاقی باشند.
وی ادامه داد: زندگی درنا پر رمز و راز است گاه در روز ۵۰ کیلومتر طی طریق می کند، آنها از هنگام سپیده دم پرواز می کند حتی تا مناطق مرزی استان های همجوار نیز می رود و بستگی دارد کجا غلات پیدا کند برای همین دشت ها برای درناها بسیار مهم است. درناها در دسته های متعدد و با یک قراول حرکت می کنند. برخی نزدیک ظهر به تالاب برمی گردند، برخی غروب می آیند.
صادقی راد گفت: پرندگان مهاجر برای مردم محلی نیز از اهمیت خاصی برخوردار هستند در گذشته کشاورزان این مناطق با ورود اولین دسته پرندگان مهاجر و زمان آن کشت خود را تنظیم می کردند زیرا پی می بردند که آن سال سرد است یا گرم.
وی با بیان اینکه مردم محلی و ساکن حاشیه تالاب اولین محافظان این منطقه هستند، اظهار کرد: هم اکنون اهمیت این منطقه به عنوان منطقه توریستی مشخص شده است و تالاب قطعا گسترش پیدا خواهد کرد ولی باید مردم حاشیه آن خصوصا کودکان در مورد اهمیت و نحوه مراقبت از آن بعنوان یک سرمایه آموزش ببینند.
صادقی راد توضیح داد: در مورد پسماند منتهی به تالاب نمی توانم نظر بدهم چون قطعا باید پالایش و کنترل شود ولی می توانم بگویم که نقش مردم با توجه به تاکید قانون اساسی در حفظ محیط زیست و سفارش دین بسیار در این مسئله پررنگ است.
وی تصریح کرد: مهم ترین مسئله این است که بدون آموزش و آگاهی کمکی برای محیط زیست انجام نشود زیرا گاه همین به زعم برخی خیرخواهی ها موجب آسیب به حیات وحش می شود، شاید ندانید که در تصادفات جاده ای حیوانات عاملی چون خالی کردن باقی غذاها در کنار جاده بسیار موثر است.
صادقی راد تاکید کرد: این مسئله در درون شهر نیز دیده می شود مثلا کنترل نکردن پسماندها موجب افزایش کلاغ ها می شود که افزایش بیش از حد آن یک آفت است زیرا تخم سایر پرندگان را می خورد یا همین رها کردن ماهی های قرمز در رودخانه ها و تالاب و تکثیر این گونه غیر بومی می تواند بر یک اکوسیستم ضربه بزند.
وی با اشاره به اینکه یک اشتباه می توان یک اکوسیستم را بهم بریزد افزود: کشاورزان و مردم برای هر اقدامی حتی استفاده از سموم و آفات باید با سازمان های مربوطه چون محیط زیست، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، دامپزشکی و … هماهنگ باشند.
