پنجشنبه ۶ تیر ۱۳۹۸  شماره ۱۱۰۴

بررسی سه شنبه های غم انگیز خیابان حصار با اجرای طرح پیاده راه شدنش

شکست قبل از شروع

سهراب جان بزرگی

تبدیل شدن برخی قسمت های یک شهر به محلی برای پیاده روی شهروندان در بسیاری از شهرهای ایران انجام شده است. مشخصه اصلی این محل ها بخشی از بافت تاریخی بودن آنهاست. به عنوان مثال در شهر رشت میدان شهرداری و خیابان های منتهی به آن و یا میدان نقش جهان در اصفهان محلی مناسب برای یک پیاده روی عصرگاهی برای شهروندان و مسافران خواهد بود. در رابطه با شهر اراک گمانه زنی های بسیاری از پتانسیل باغ ملی و محدوده آن برای تبدیل شدنش به همچین مکانی همواره مطرح بوده است. اما در چند سال اخیر به نظر می رسد منفعت های مالی بر داشتن شهری زیبا اولویت داشته. به طوری که نه تنها هیچ اقدامی در راستای حفظ و بازسازی چهره آن منطقه صورت نگرفته است بلکه با تغییرات بی فکر مانند تعویض المان میان میدان و ساخت پارکینگ طبقاتی دقیقا در کنار آن که البته هیچگاه به پایان نرسید، اراک داشتن منطقه ای مناسب برای قـدم زدن های گهگاه شهروندانش را از دست داده است.
از سوی دیگر ساختار شهری اراک آنقدر بد توسعه یافته است که نمی توان از خیر تردد وسایل نقلیه در میدان باغ ملی و خیابان های اطرافش گذشت. عدم دسترسی مناسب خیابان هایی مانند ملک و عباس آباد به یکدیگر و وجود تنها یک راه ارتباطی باعث شده است که امکان اجرایی شدن این طرح را بسیار پایین آورد. این موضوع به خیابان های اطراف بازار، مانند خیابان حصار نیز قابل تعمیم است. در طرحی که اخیرا شهرداری اراک با تبلیغات فراوان دست به اجرای آن زد، پیاده راه کردن خیابان حصار در روز سه شنبه و از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر بود.
وجود مکان هایی در هر شهری برای پیاده روی شهروندان و گذراندن ساعاتی در فضای باز حق شهروندان است. حقی که در اراک مانند بسیاری از حقوق دیگر شهروندی وجود ندارد. نبودن این فضاهای مناسب مردم را به سمت دور زدن با خودروهایشان سوق داده است به طوری که به خصوص در شب های آخر هفته در منطقه شهرک صنعتی با ترافیکی از خودرو ها مواجه می شویم که در نهایت پلیس هم با همان راهکار همیشگی اش وارد ماجرا می شود و چند خیابان را می بندد تا مردم متفرق شوند. به نظر می رسد اعضای شورای شهر با مسافرت به شهرهای دیگری مانند رشت و همدان و اصفهان طرح هایی برای حل این مشکل به ذهنشان رسیده باشد و یا شاید این طرح ها سوغات شفیعی شهردار جدید شهر باشد. اما هرچه هست تبدیل خیابان حصار به پیاده راه با وضعیت فعلی آن هم یک روز در هفته آنقدر مضحک است که آدم با خودش می گوید ما را به خیر شما امید نیست …
اولین موضوع عدم وجود درک درست مسئولین شهری از مقوله پیاده رویست. پیاده روی معمولا با سرگرمی و تماشا همراه است. سـوالی کــــه مطرح می شود این است که در حال حاضر چه موضوع تماشایی ای در خیابان حصار وجود دارد؟ آیا معماری این خیابان به گونه ایست که برای شهروندان جذاب باشد یا امکاناتی مانند کافه ها و اجرای موسیقی خیابانی و مغازه هایی با دکور قابل قبول در آن وجود دارد؟ از سوی دیگر خیابان هایی که به عنوان پیاده راه شناخته می شوند معمولا به یک میدان یا فضای باز منتهی می شوند، مانند میدان نقش جهان اصفهان و میدان شهرداری رشت که در این فضاها مکان هایی برای استراحت شهروندان در کنار بناهای دیدنی وجود دارد. بستن یک خیابان بدون در نظر گرفتن راهی جایگزین برای آن نیز تنها باعث تجمع ترافیک در کوچه پس کوچه های اطراف آن می شود. وقتی جاذبه های لازم برای فضای اینچنینی وجود نداشته باشد کسب و کار نیز در خیابان های اینچنینی با مشکل مواجه می شوند. همانطور که پس از اجرای این طرح گلایه های بسیاری از سوی کسبه خیابان حصار مبنی بر این موضوع وجود داشت. اگر از همه این موارد بشود چشم پوشید، گذشتن از یک نقطه توهین به شعور انسانی و شهروندی تلقی می شود. آیا خود شهردار و اعضای شورای شهر حاضرند از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر به پیاده روی بروند؟ قدم زدن در شهر با نیتی که خیابان حصار به پیاده راه تبدیل شده، اتفاقیست مختص به زمان های عصرگاهی. به خصوص در فصل تابستان که تا قبل از نزدیکی غروب، گرمای هوا مجال خارج شدن از خانه برای کارهای ضروری را هم نمی دهد چه برسد به تفرج و پیاده روی.
با این حال شهردار اراک گفته است تا دو سال آینده میدان ارگ، خیابان حصار، خیابان محسنی، تا میدان باغ ملی و سه راه ارامنه تا دو سال آینده به پیاده‌رو تبدیل می‌شوند. به نظر می رسد شهردار اراک تعریفی نسبی از پیاده راه دارد، چرا که در مصاحبه ای اشاره کرده است: معمولا پیاده‌راه در شهرها محلی برای آرامش، استراحت و گفتمان بوده و تردد وسایل نقلیه در این محل‌ها محدود است و تنها خودروهای امدادی و افراد ساکن در این مناطق می‌توانند در این قسمت‌ها تردد داشته باشند. اما از این موضوع صحبتی نکرده است که دقیقا در کدام نقطه از خیابان حصار محلی برای آرامش، استراحت و گفتمان وجود دارد؟
اجرای طرح های اینچنینی بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم فرهنگی و ترافیکی، تنها باعث می شوند تا شکست های قبل از آغاز برای مجموعه شورای شهر و شهرداری رقم بخورد و مردم اعتماد خود را به این بخش ها بیش از پیش از دست بدهند. شهرداری اراک همچنان در تامین فضایی تفریحی و آرام با هزینه کم در پارک های سطح شهر مانده است. به گونه ای که این پارک ها تنها با فضای سبزشان به محل هایی برای دور زدن موتور های سی جی ۱۲۵ با اگزوزهای معمولا سوراخ و تجمع بی رویه افراد و شلوغی های مخل آرامش تبدیل شده اند.
اگرچه شفیعی گفته است طی پرسشنامه هایی نظرات ساکنین این خیابان در خصوص این طرح دریافت شده است اما پیام های ارسالی از کسبه نشان می دهد بر خلاف پیاده روی های نمایشی برخی مسئولین، کسی در این خیابان مشغول پیاده روی نبوده است و کسبه مجبور به تعطیلی زودهنگـام مغازه های خود به دلیل کاهش مشتری هـایشان شده اند. به نظر می رسد متاسفانه مسئولین شهری اراک حتی کپی کردن را هم به خوبی بلد نیستند و بدون توجه به بسیاری از نیازها و اتفاقاتی که باید رقم بخورد تا در نهایت فضایی آرام در شهر برای قدم زدن شهروندان وجود داشته باشد، طرح هایی را اجرایی می کنند که با دست پاچگی بعد از مدتی به دست فراموشی سپرده می شوند بدون آنکه نتیجه های لازم را داشته باشند. هرچند این سوال همواره وجود دارد که آیا برنامه ریزی های اینچنینی برای شهر اینقدر کار سختی است یا شاید هنوز شورای شهر و مسئولین شهری آشنایی لازم با شهر و نیازهای شهروندان را ندارد.