زیرو بم «دارویار»

شنبه ۲۵ تیر ۱۴۰۱  شماره ۱۵۸۹

طرح جدید دولت در حوزه دارو قرار است چه کاری برای مردم و تولیدکنندگان انجام دهد؟

عباس لعل بار

تشریح طرح دارویار، مزیت‌های اجرای این طرح، افراد تحت پوشش بیمه، طریقه بهره‌مندی از یارانه دارو و اقدامات انجام شده جهت پایش این طرح را بخوانید.
وزارت بهداشت اعلام کرد در طرح دارویار یارانه داروها به انتهای زنجیره منتقل می‌شود و از طریق بیمه‌ها به مصرف‌کننده نهایی تخصیص می‌یابد. این اقدام در راستای سیاست‌هـــای کلی نظام سلامت مبنی بر مدیریت منابع از طریق نظام بیمه‌ای صورت می‌گیرد. مزیت‌های اجرای این طرح شامل توزیع یارانه دارو متناسب با نیاز بیماران، بهره‌مندی همه دهک‌ها از یارانه، تغییر نکردن پرداخت از جیب بیماران، اجرای بیمه همگانی برای آحاد مردم، برقراری پوشش بیمه‌ای برای داروهایی که پیش از این تحت شمول حمایت‌های بیمه‌ای نبوده‌اند، اصلاح الگوی مصرف دارو و کاهش تقاضای القایی، کنترل قاچاق معکوس و رشد صادرات رسمی دارو، حمایت ویژه از داروهای مصرفی بیماران خاص و صعب‌العلاج، می‌شود.
شش هزار میلیارد تومان برای تحت پوشش قرار دادن افراد فاقد بیمه در قانون بودجه ۱۴۰۱ تصویب شده است و سه دهک اول جامعه (بالغ بر شش میلیون نفر) بدون مراجعه حضوری و به صورت رایگان توسط سازمان بیمه سلامت تحت پوشش قرار گرفته‌اند. افراد سایر دهک‌ها می‌توانند جهت برقراری پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند.
اتباع خارجی که مجوز اقامت دارند، می‌توانند جهت برقراری پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند. اتباع غیرمجاز نیز با ثبت مشخصات خود و با تأیید وزارت کشور می‌توانند از بیمه برخوردار شوند. بیمه روی تخت و بیمه در مواقع اورژانسی جهت افراد فاقد بیمه یا مجهول‌الهویه برقرار است.
با توجه به ضرورت کنترل مصرف دارو و مدیریت منابع عمومی، یارانه دارو عموماً به افرادی تعلق خواهد گرفت که نسخه پزشک داشته باشند. لازم به ذکر است، خریدهای آزاد در داروخانه برای بیماران مزمن، مشمول دریافت یارانه خواهد شد.
اقدامات انجام شده جهت پایش این طرح شامل استقرار تیم بازرسی ویژه در وزارت بهداشت جهت تضمین بهره‌مندی مردم از طرح، اعلام عمومی قیمت دارو در برنامه کاربردی تیتک و سایت رسمی سازمان غذا و دارو، امکان گزارش موارد تخلف از طریق سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت یا برنامه کاربردی تیتک است.

آیا «دارویار» کمبود دارو را جبران می‌کند؟
به تحمل بیماری جز درد، رنج کمبود دارو هم اضافه کنید؛ بیماران از این داروخانه به آن دیگری سرک می‌کشند تا شاید دوای درمان‌شان پیدا شود، اما دارو نیست. تازگی هم ندارد، تحریم‌ها وقتی اقتصاد ایران را نشانه گرفت سلامت مردم هم به خطر افتاد، قیمت ارز افزایش پیدا کرد، تولید کننده دیگر نتوانست با همان قیمت‌های قبلی دارو تولید کند و خط تولید را متوقف کرد، مشکلات انتقال ارز هم مانع واردات دارو شد تا قفسه داروخانه‌ها جوابگوی بیماران چشم‌ انتظار نباشد. همین یک ماه قبل بود که نایب رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در گفت‌وگویی به خبرآنلاین گفت: «اگر شرایط با وضعیت موجود ادامه پیدا کند، متاسفانه طبق پیش‌بینی‌ها در ماه‌های آینده کمبود دارو به ۳۰۰ تا ۴۰۰ قلم می‌رسد.»
حالا در داروخانه‌ها کمبود دارو بیشتر از هر وقتی احساس می‌شود، آن هم در داروخانه‌های بزرگ شهر که اگر زمانی کسی از همه جا نا امید می‌شد سراغ ۱۳ آبان، هلال احمر یا داروخانه ۲۹ فروردین که بزرگترین داروخانه های کشور هستند، می‌رفت، اما الان این داروخانه‌ها هم دست رد به سینه بیماران می‌زنند. علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید: «کمبود دارو یک وضعیت فزاینده پیدا کرده است، هر روز وضعیت آن بغرنج‌تر و لیست کمبودهای دارویی بحرانی‌تر می‌شود، طوری‌که الان نمی‌شود داروی مشخصی را نام برد، از داروهای ایرانی گرفته تا داروی بیماران خاص و وارداتی، دچار کمبود شده‌اند.»
وی ادامه می‌دهد: «الان داروخانه‌های دولتی و خصوصی کمبود دارو دارند، تعداد دروخانه‌ها هم زیاد شده اما به دلیل کمبود دارو مردم از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان هستند، داروخانه‌های بزرگی مانند ۱۳ آبان، ۲۹ فروردین و هلال احمر هم دچار کمبود دارو هستند.»
فاطمی با بیان این‌که «سامانه تیتک فراگیر شده و دیگر نمی‌شود گفت قاچاق معکوس سبب کمبود دارو است» درباره دلایل این کمبودها بیان می‌کند: «دلیل این کمبودها این است که اولاً تولید کارخانه‌های داخلی محدود شده، برای برخی کارخانه‌های داخلی دیگر تولید دارو صرف نمی‌کند، چراکه اکثر مواد اولیه داروها وارداتی است، و واردات آن‌ها به دلیل محدود بودن منابع ارزی محدود شده است، از طرفی بسیاری از اقلام افزایش قیمت داشته‌اند اما دارو هیچ افزایش قیمت نداشته است، هیچ حمایتی هم از آن‌ها صورت نگرفته، بنابرین به دلیل گران بودن هزینه تولید، تولید بسیاری از کارخانه‌ها هم کم شده است. از طرفی داروهای وارداتی به دلیل محدود بودن منابع ارزی محدودتر شده‌اند.»
تحریم، افزایش افسارگسیخته تورم و قیمت‌ها، در کنار عدم تغییر قیمت دارو همگی سبب شد شرکت‌های تولید کننده نتوانند داروهای مورد نیاز را تامین کنند، مهدی پیرصالحی، عضو سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، قبل‌تر گفته بود: «تا زمانی‌که تحریم وجود دارد متاسفانه تامین دارو هم مشکلات خود را دارد، اما ما توقع داریم دولت چابک‌تر عمل کند و ایرادات داخلی را کمتر کند، ایراداتی از قبیل اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌های گمرگی و اصلاح قیمت دارو براساس تورم.»
اما یکی از نگرانی‌های چنین اقدامی افزایش سرسام آور قیمت دارو و پرداخت هزینه‌های زیاد از جیب مردم بود، وضعیتی که کارشناسان در آن پای بیمه‌ها را وسط کشیدند و پیشنهاد دادند افزایش قیمت داروها را بیمه‌ها به‌عهده بگیرند.
پیشنهادی که به‌نظر می‌رسد حالا کمی رنگ‌وبوی واقعیت به خود گرفته است، چندی پیش علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت در حساب توئیتری خود نوشت: «چتر نظام سلامت با افزودن ۶ میلیون هموطن به پوشش بیمه،۳۶۶ داروی پرمصرف و ۱۱۹ داروی خاص فراگیرتر شد. بخشی از یارانه مطابق قانون بودجه از واردات به بیمه منتقل شد و طبق قول رئیس جمهور قیمت داروی تجویزی برای مصرف کننده نهایی ثابت می‌ماند.»
در ادامه بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت با اشاره به طرح دارویار گفت: «هدف اصلی وزارت بهداشت از این طرح این است که پوشش بیمه‌ای داروها را افزایش دهیم و هزینه‌های مربوط به بیماران را در کل کشور تامین کنیم، بنابراین ثابت ماندن پرداخت از جیب بیماران از اهداف این طرح بوده است، در قالب این طرح تعداد داروهای تحت پوشش بیمه، افزایش یافته است؛ ۱۰۰ قلم از داروهای پرمصرفی را که جزو بیمه نبود، تحت پوشش بیمه قرار دادیم و همچنین ۳۶۶ قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن مانند دیابتی، قلبی و عروقی و… تحت پوشش بیمه قرار می گیرند.»

هم مردم سود می‌کنند هم تولید!
به عبارت دیگر با تک نرخی شدن ارز مورد نیاز برای تامین دارو و موارد اولیه آن، قیمت داروها افزایش پیدا می‌کند که در این‌صورت شرکت‌های دارویی توان تولید دارو پیدا می‌کنند، از طرفی با پوشش بیمه‌ای این اختلاف قیمت ایجاد شده را بیمه‌ها پرداخت می‌کنند نه مردم. دراین‌باره محمد عبده‌زاده، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی می‌گوید: «اتفاق بزرگی در وزارت بهداشت رخ داده است، بالاخره ارز دارو در بخش تولید تک نرخی شد و اینکه قیمت‌ داروها را متعادل کردند، با این طرح ما دیگر سقف تخصیص ارز ترجیحی نداریم و ارز نیمایی به شرکت‌ها داده می‌شود، این اقدام هم به نفع تولید و هم به نفع مردم است، چراکه طبق قانون بودجه ۱۴۰۱ پوشش بیمه‌ها افزایش پیدا کرده و پرداخت قیمت دارو از جیب مردم تغییری نمی‌کند، به عباراتی افزایش قیمت دارو را بیمه‌ها پوشش می‌دهند، از طرفی افرادی که بیمه هم نیستند تحت پوشش قرار گرفتند. این اقدام از قاچاق معکوس داور جلوگیری می‌کند و تا حد زیادی مشکلات کمبود داروی برطرف می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «حدود ۳۶۶ قلم از داروهای پرمصرف و OTC (بدون نسخه) به لیست داروهای تحت پوشش بیمه اضافه شده است، بنابراین در این چند ساله که ورود داروی جدید به فهرست بیمه‌ای نداشتیم این تعداد کار خوبی است و به نفع مردم می‌شود.»
عبده‌زاده درباره این‌که تاثیر طرح جدید در جبران کمبود دارویی چقدر طولانی می‌شود بیان می‌کند: «اگر شرکت‌ها تامین مواد اولیه را با ارز نیمایی شروع کنند، حدود سه چهار ماه تامین این مواد طول می‌کشد، اما گمان می‌کنم تاثیرات این طرح از حدود سه ماه بعد ظاهر خواهد شد، وزارت بهداشت کار بزرگی انجام داده و آن نگرانی که به دلیل پرداخت افزایش قیمت دارو از جیب مردم بود را برطرف کرد، تکلیف صنعت هم مشخص شده است، بنابراین ایده درستی است مگر این‌که در اجرا مشکلاتی داشته باشد.»
حالا باید منتظر ماند و در عمل دید آیا با تصمیمات اخیر داروهای مورد نیاز در داروخانه‌ها تامین می‌شود یا نه؛ آیا افزایش قیمت داروها از جیب مردم پرداخت خواهد شد یا بیمه‌ها خوش قولی می‌کنند و این افزایش قیمت‌ها را پوشش می‌دهند.

پاسخ به چند سوال
۱٫وضعیت پرداخت از جیب مردم برای دارو پس از اجرای دارویار چگونه خواهد بود؟
طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها، برای پرداخت از جیب مردم در گروه‌های دارویی مختلف پس از اجرای طرح دارویار، برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده است که چهار گروه را شامل می‌شود:
– دارو‌هایی که در حال حاضر تحت پوشش بیمه هستند: باید توجه کرد که پرداخت از جیب مردم برای این دسته دارو‌ها بدون تغییر بوده و حتی در برخی اقلام کاهشی خواهد بود.
– دارو‌هایی که در حال حاضر تحت پوشش بیمه نیستند: در این زمینه برای ۳۶۶ قلم از این دارو‌ها پوشش بیمه‌ای به گونه‌ای تعیین شد که مبلغ پرداختی بیماران برای تهیه این دارو‌ها پس از اجرای طرح نسبت به قبل از اجرای آن ثابت باشد. در صورت لزوم بیمه‌ها این آمادگی را دارند تا اقلام بیشتری را به این فهرست اضافه کنند.
– دارو‌هایی که تهیه آن نیاز به نسخه پزشک ندارد (OTC): این دارو‌ها افزایش قیمتی نخواهند داشت. در عین حال وزارت بهداشتی‌ها اعلام کرده‌اند که با توجه به اینکه تعداد زیادی از مردم کشور به صورت روزانه از این دارو‌ها استفاده می‌کنند و با توجه به دستور رئیس جمهور در این باره، تعداد ۱۲۰ قلم از دارو‌های بدون نسخه که تواتر مصرف بیشتری دارند، تحت پوشش بیمه قرار گرفته است؛ بنابراین پرداخت از جیب مردم برای این دارو‌ها اگر در مسیر بیمه‌ای تهیه شوند، کاهش می‌یابد.
– دارو‌های گیاهی و مکمل‌های غذایی: این بخش از محصولات افزایش قیمتی را تجربه نخواهند کرد. با توجه به سیاست‌های دولت در حمایت از بیماران، قیمت این محصولات مجددا مورد بررسی قرار گرفته و تا حد امکان قیمت‌ها تعدیل خواهد شد.
۲٫تکلیف افراد فاقد بیمه در طرح دارویار چه می‌شود؟
با توجه به این که در طرح دارویار قرار است یارانه دارو، از مسیر بیمه‌ها به مردم تخصیص یابد، بیمه شدن همه مردم یکی از اصول اجرای این طرح است. بر همین اساس از مدتی پیش تلاش‌ها برای ایجاد پوشش همگانی بیمه سلامت آغاز شده که ریشه این تلاش‌ها مصوبه نمایندگان مجلس در قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور است به طوری که نمایندگان در قانون بودجه مبلغ ۶ هزار میلیارد تومان به برقراری پوشش بیمه برای افراد فاقد بیمه اختصاص داده‌اند.
همچنین پیش از این نیز سه دهک اول جامعه بالغ بر ۶ میلیون نفر به صورت غیرحضوری و رایگان توسط سازمان بیمه سلامت تحت پوشش قرار گرفته‌اند. در عین حال اعلام شده که افراد سایر دهک‌ها می‌توانند برای برقراری پوشش بیمه‌ای به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند.
۳٫وضعیت اتباع خارجی
همچنین طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها، اتباع خارجی که مجوز قانونی اقامت دارند، می‌توانند برای برقراری پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند. اتباع غیر مجاز هم با ثبت مشخصات خود و با تایید وزارت کشور می‌توانند از بیمه برخوردار شوند. در عین حال بیمه روی تخت و بیمه در مواقع اورژانسی برای افراد فاقد بیمه یا مجهول‌الهویه نیز برقرار است.