چهارشنبه ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ شماره ۱۲۵۱

وقایع استان به ابعاد مثبت و تجربه های جدید اجتماعی در اثر بحران کرونا می پردازد

روزنه

اعتماد مردم به پیام ها شبکه ها و رسانه های محلی در بحران کرونا بیش از پیام های ارسالی از جانب نهادها یا رسانه های رسمی بوده است

در سطح تعاملات اجتماعی، بحران کرونا به مردم آموخت، جان های شیرین، در دنیای پرمخاطره امروز تا چه حد آسیب پذیرند و تفکر قضاقدری تا چه حد مهلک

تهدید ویروس، فقیر و غنی نمی‌شناسد اما تفاوت‌های آشکار در سطح پاسخگویی به نیازهای بهداشتی درمانی اقشار مختلف در همین بحران عیان شد

در غیاب ساز و کار نظام مند مقابله با بحران اقتصادی در دل بحران پزشکی، شاهد ابتکار عمل مردمی هم بوده ایم

مبتلایان به ویروس کرونا نیازمند حمایت اجتماعی و شایسته احترام اند؛ نه طرد و نه تبعیض

کوروش دیباج

بر اثر ویروس کرونا مدارس و مراکز آموزشی در سراسر جهان تعطیل شده از سوی دیگر درس ها و کتاب های جدیدی در مدرسه کرونا گشوده و جهانیان را به یادگیری آموزه های نوینی فرا می خواند که ذهن و اندیشه بسیاری را در ایران و جهان مشغول خود ساخته است. بحران کرونا هم قدرت تخریب بالا و هم قدرت سازندگی شگفت انگیزی دارد، هم انسان را ناتوان می کند و هم انسان را توانمند نسبت به گذشته خواهد کرد؛ به قول بیل گیتس به ما یادآوری می کند که این شرایط می تواند یک پایان یا آغازی دوباره باشد، می تواند زمانی برای تامل و درنگ باشد. بـرای یادگرفتن از اشتباهات یا می تواند آغاز چرخه ای باشد که آن قدر ادامه یابد تا ما نهایتا آنچه را باید یاد بگیریم، به ما یادآوری کند که کره زمین بیمار است. باید همان طور که به سرعت خالی شدن قفسه های دستمال توالت را نگاه می کنیم، به میزان جنگل زدایی نیز نگاهی داشته باشیم. درحالی که بسیاری از مردم و سیاست مداران کرونا را یک فاجعه بزرگ به حساب می آورند، به قول بیل گیتس من ترجیح می دهم آن را یک اصلاح کننده بزرگ ببینم؛ چیزی که فرستاده شده تا درس هایی را که ظاهرا فراموش کرده ایم، به ما یادآوری کند و البته این بستگی به ما دارد که یاد بگیریم یا نه. مروری بر درس های کرونا می تواند در مدرسه جدیدی به نام «مدرسه کرونا» را به روی همه ما بگشاید ولی آنچه که بیشتر از همه درس های کرونا مورد اهمیت است و باید از این به بعد به آن توجه داشت درس هایی است که بحران کرونا در حوزه اجتماعی به ما آموخته و یا حداقل یادآور شده است. به هیمن خاطر وقایع استان در ذیل دیدگاه شیرین احمدنیا، دانشیـار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی را در این خصوص آورده است که با مرور آن تلنگری به تک تک ما در حوزه اجتماعی زده شود.
احمدنیا معتقد است بحران کرونا برای جامعۀ ما هم چالش است و هم فرصت است و هر بحرانی حاوی ابعادی مثبت در قالب تجربه‌ای است هر چند پرهزینه که از آن درس‌هایی می توان گرفت. توجه به ابعاد مثبت به معنای ساده اندیشی یا خوش بینی بی مبنا نیست. اتفاقاً به معنای واقع‌بینی و تدبیر است. می‌توان توان واقعی مقابله با مخاطرات پیش بینی نشده را سنجید و با شناخت بهتر از نقاط ضعف، برنامه ریزی بلندمدت آگاهانه تری تدارک دید. در حقیقت بحران‌ها به شناخت بهتر از خود و اتخاذ راهکارهای مؤثرتر یاری می‌رساند.
وی ادامه داد: در سطح نهادی، بحران کرونا نشان داد که شفافیت در نهادهای مدیریتی و اجرایی که با میزان اعتماد مردم نسبت مستقیم دارد، تا چه حد می تواند تعیین کننده و اعتمادساز باشد. به نظر می‌رسد در بحران حاضر، مردم بیش از آن که به نهادهای فرادست اعتماد نشان دهند، به پیام‌هایی که از یکدیگر مثلا در شبکه‌های اجتمــاعی دریــافت می کنند اعتماد نشان داده اند و پیام‌های ارسالی از جانب نهادها یا رسانه های رسمی را کم تر جدی گرفتند یا حتی؛ برعکس، پیام‌های رسمی را بـا واکنش های غیر منتظره به سخره کشیدند، برخلاف آنچه در کشورهای توسعه یافته می گذرد که اعتماد عمومی به دستگاه‌ها عمومیت بیش تری دارد و مردم را به پذیرش مقررات، هماهنگی و پیروی از توصیه ها ترغیب می کند. واکنش و رفتارهای امروز مردم حکایت از این دارد که در رابطۀ مردم و مسئولان؛ شفافیت، صداقت و اعتمادزایی حرف اول را می زند.
احمدنیا با بیان اینکه مقابله با بحران کرونا مستلزم وجود رسانه هایی است که آزادانه و مسئولانه به ایفای نقش نظارت و روشنگری خود بپردازند، تصریح کرد: در سطح تعاملات اجتماعی، بحران کرونا به مردم آموخت، جان های شیرین، در دنیای پرمخاطره امروز تا چه حد آسیب پذیرند؛ و تفکر قضاقدری تا چه حد مهلک. گذشته از دانش‌افزایی در مورد اصول بهداشتی و خودمراقبتی، افراد آموختند تلاش برای حفظ جانِ عزیزترین‌ها، گاه مستلزم حفظ فاصله و حریم است. سلامت، در گرو اولویت بخشی به طرف دیگر رابطه و تحدید روابط اجتماعی برمبنای دور اندیشی مسئولیت پذیرانه است.
دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: تهدید ویروس، فقیر و غنی؛ نمی‌شناسد اما تفاوت‌های آشکار در سطح پاسخگویی به نیازهای بهداشتی درمانی اقشار مختلف در همین بحران عیان شد،‌ از جمله در صحنۀ بازار سیاه در عرضۀ اقلام و اجناس پیشگیرانۀ بهداشتی. عملکرد سخیف سودجویانی رو شد که کالاهای احتکار شدۀ خویش نظیر ماسک و دستکش و ژل ضدعفونی کننده را به چند برابر قیمت واقعی به پولدارترها فروختند و سایرین اعم از مردم عادی و کادر درمانی بیمارستان ها بی پناه، محروم، مبتلا یا قربانی، بر جای ماندند.
وی ادامه داد: شاید درسی باشد برای مقامات بهداشت و درمان که تامین رایگان اینگونه اقلام، از وظایف ایشان در جهت عدالت محوری است. به جبران کاستی های نظام مند موجود؛ برخی از سمن ها و اشخاص دغدغه مند، اقدام به توزیع رایگان اقلام در میان اقشار آسیب پذیر، مهاجران، کودکان کار و افراد بی خانمان کردند.
احمدنیا عنوان کرد: ضرورت عدم تجمع افراد در اماکن عمومی و تعطیلی کسب و کار شاغلان روزمزد،‌ بر فشار اقتصادی برخی خانوارها افزود که شرایط شان با شعار «در خانه بمانیم» در حالی که شکم‌های شان گرسنه می ماند منافات دارد. این نیز؛ درس هایی نهفته دارد برای سیاست گذاران اقتصادی تا در باب تنوع شرایط اجتماعی، اقتصادی مردم بیاندیشند، از جمله مردمی که شاید سقفی روی سر نداشته باشند یا آب و صابونی که پاکیزه و ایمن نگاه شان دارد.
دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در غیاب ساز و کار نظام مند مقابله با بحران اقتصادی در دل بحران پزشکی، شاهد ابتکار عمل مردمی هم بوده ایم؛ ملاحظات انسانی نظیر این که برخی موجران منصف، مهلت بیش تری به مستاجران داده اند یا تخفیف‌ها، و سایر حمایت های پراکندۀ مردمی از جانب دوستان دوران سختی؛ که البته هرگزجای اقدامات ساختاری را نمی گیرد.
احمدنیا تاکید کرد: نهایت این که از کاربرد برچسب «کرونایی» برای مبتلایان بپرهیزیم. این برچسب زنی حاوی بار ارزشی منفی است و نوعی انگ زنی محسوب می شود. مبتلایان به ویروس کرونا نیازمند حمایت اجتماعی و شایستۀ احترام اند؛ نه طرد و نه تبعیض.