یکشنبه ۱۵ اردی بهشت ۱۳۹۸   شماره ۱۰۷۷

درباره سنگ نوشته ای در موزه چهار فصل که کمتر کسی از وجود آن با خبر است

ذخایر ماندگار

متن سنگ نوشته فرمان معافیت مالیاتی شاه عباس صفوی به اهالی انجدان

آرمان انجدانی

سرزمین پهناور ایران با توجه به قرار گرفتن آن از نظر جغرافیایی در درازای تاریخ همیشه تاثیرگذار و مهم بوده و هست. این موقعیت جغرافیایی و شرایط محیطی و طرز زندگی مردم موجب تشکیل حکومت هایی قدرتمند و گهگاهی ابرقدرت و یکه تاز در تاریخ جهان بوده است.
یکی از حکومت ها و سلسله هایی که در زمان خود چه از نظر سیاسی و چه مذهبی حضور چشمگیری در صفحات تاریخ ایران دارد حکومت صفویان است. حکومتی که حدود ۲۲۰ سال در راس قدرت بودند.
یکی از نام آورترین پادشاهان این سلسله شاه عباس بزرگ پنجمین پادشاه صفویان بوده است. شاهان صفوی بخصوص شاه عباس اوامر و دستورات خود را بر لوح های سنگی حک می نمودند و آنها را در مساجد و معابر معتبر شهرها و محلات نصب می کرده اند . بیشتر فرامین یافت شده امر بر نهی از فروش و خوردن مسکرات و استعمال مواد مخدر, جلوگیری از فساد و فحشا, ممنوعیت فعالیت ها وتفریحات ناسالم چون گرگ دوانی و کفترپرانی و قماربازی و معافیت ها و بخشش های مالیاتی که مختص شیعیان بوده که در اماکنی چون سنگ های مسجد شاه اصفهان, مسجد میرعماد کاشان, مسجد جامع اردستان و مسجد جامع دماوند نصب شده بودند.
در انجدان روستای کهن اراک، سنگ نوشته ای بدست آمده که در سرای مسجد جامع آنجا نصب بود. سنگی سخت و سالم از فرمان شاه عباس بزرگ به سنه ۱۰۳۶ ه ق. سنگی که در آن و در اوج ترویج مذهب اثنی عشری به زعم و اقرار شاه عباس مردم این دیار به این مذهب باورمند بوده اند.
متن سنگ شاه عباس از این قرار بوده است:
هو الله تعالی
حکم جهان مطاع شد آنکه چون موران همت والا و نهمت جملگی نیت صافی طویت نواب مینو ماه بر قید حال شیعیان اثنی عشری به اعلا درجه مصروف و معطوف است و پیوسته مراقبت احوال ایشان پیش نهاد خاطر انور بوده هذا اشمیه (زمستان) از عنایت بیعانت شاهانه شامل حال شیعیان موضع انجدان توابع دارالمومنین قم که حقیقت صدق تشیع ایشان بر مرات خاطر اشرف جلوه ظهور یافته از ابتدا ششماهه پارس یئل (سال پلنگ) که موضع مذکور بتول سیادت و رفعت پناه امیر خلیل الله انجدانی منقبت شده رسد دوازده یک ایام متبرکه رمضان المبارک و مال و مواشی (چهارپایان) و مراعی (مرتع) بطریقی که در سایر محال شیعه قم معمول است به تخفیف و تصدق فرق مبارک مقرر فرمودیم مشعوفیان مشروفیان عظام گرام دیوان اعلا آنچه رسد وجوهات مذکور میشود از حشو (زائد) بنیمچه (مالیات) موضع مزبور موضوع و مستثنی دانسته بعد از وضع آن بتیول معزز دارند و این عطیه عظمی را درباره ایشان انعام مخلد (جاودان) بر دوام داشته رقم آنرا در دفاتر خلود ( همیشه جاویدان) بت نمایند حکام و تیولداران موضع مذکور حسب المسطور مقرر دانسته از فرموده تجاوز نکنند و مال و جهات ایشان را از قرار دستور ….. و برآورد دیوان اعلی بطریق سایر محال شیعه قم بازیافت کرده یک دینار و یک من بار زیاده طمع و توقعی نکنند و چون به مهر ممهور آثار رسیده اعتماد نمایند.
تحریرا فی شهر رجب سنه ۱۰۳۶
***
این سنگ از فرمانروایی قدرتمند در جهان است که برای هر جمله اش حتی بصورت شفاهی پژوهش ها صورت گرفته و یادها می گردد. سنگی به یادگار از روستایی که جزوی از تاریخ کهن این استان به شمار می رود و اکنون در دورترین اتاق موزه چهارفصل جای گرفته جایی که نه تنها مردم این استان بلکه به جرأت می توان گفت خود پرسنل موزه نیز از آن بی خبرند.
با اینکه شکرخدا را که حداقل این سنگ از دست بلاهای طبیعی و انسانی به دور مانده و اکنون سالم بدست ما رسیده ولی ای کاش مثل سایر استان های مجاور از این ذخایر فرهنگی که استان مرکزی به حمد الهی بر پایه و مدد فرهیختگان و مردمان عالم و با دانش آن در طول تاریخ بسیار در خود دارد استفاده ای شایسته تر می کردیم.
متن این سنگ را اینجانب در حد توان و دانش خویش خوانده ام. اگر کمبود و قصوری بود عذر تقصیر بفرمایید و به دفتر روزنامه اطلاع بفرمایید تا تصحیح نماییم.
*کلماتی که زیر آنها خط کشیده شده است احتمالی می باشد.