روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ شماره ۱۲۴۱
دود کرونا در چشم هنر
احسان امینی: سردر خاموش سینما و صندلی‌های خالی سالن تئاتر تصویر پرتکرار نیمه دوم سال ۹۸ است. بحران از پس بحران و ادامه روال معمول، اولین تعطیلی‌ها و کنسل شدن‌ها نصیب اهالی فرهنگ و هنر می‌شود. فراتر از درست یا غلط بودن تعطیلی‌های مکان‌های عمومی مانند سینما و تئاتر در بحران‌های به وجود آمده، ادامه این روند به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها و بحران فعالیت هنری در کوتاه مدت و از بین رفتن چرخه طبیعی تولید اثر هنری در بلند مدت منجر می‌شود. شیوع ویروس کرونا البته یک استثناست و تعطیل کردن مراکز هنری به این دلیل می‌تواند به حفظ جان بسیاری منجر شود؛ اما پرسش اینجاست که آیا دولت در قبال این تعطیلی‌ها به دنبال جبران خسارت مجموعه‌های درگیر با این قضیه خواهد بود؟
جبران خسارت یعنی سالن و تبلیغات رایگان
بهزاد سیفی کارگردان «نمایش این آب آشامیدنی نیست» که پس از هشت اجرا، نمایشش کنسل شده است از شرایط بحرانی جامعه و لزوم احترام به سلامت مردم و حفظ جان آدم‌ها صحبت می‌کند: «من به شخصه موافق تعطیلی و به حداقل رساندن فعالیت‌ها و تجمعات عمومی هستم اما مسئله‌ای که برای من ناراحت‌کننده است این بود که اولین جایی که دستور تعطیلی به آن ابلاغ شد تئاتر و سینما بود. زمانی که دستور تعطیلی را خواندم به مظلوم بودن اهالی هنر فکر می‌کردم که با وجود عدم تصمیم برای سایر مجامع عمومی مانند مدارس که اتفاقا می‌تواند خطرناک باشد به راحتی هنر کنسل می‌شود. اگر بحران عمومی است باید همه جا تعطیل شود نه اینکه جایی که زورشان می‌رسد را تعطیل کنند و در مورد مجامع دیگر این اتفاق نیفتد.» او با اشاره به اینکه در صورت عدم تعطیلی رسمی، باز هم مخاطبان ترجیح می‌دادند در مکان‌های عمومی مانند سالن‌های تئاتر حضور نداشته باشند، می‌افزاید: «در این میان این گلایه وجود دارد که هر اتفاقی می افتد هنر کنسل می‌شود و تعطیل شدن تئاتر و سینما تبدیل به یک امر عادی شده و آن هم بدون اینکه کسی حق اعتراض داشته باشد. این کنسل شدن ربطی به بحران‌هایی مثل ویروس کرونا ندارد و هر اتفاق کوچکی می‌تواند منجر به تعطیلی سالن‌های تئاتر و سینما شود.»سیفی به مسئله جبران خسارت برای گروه‌های تئاتری که در مصاحبه‌های مختلف مدیران از آن صحبت می‌شود هم می‌پردازد: «باید به مسئله جبران از این جهت نگاه کنیم که اساسا هفته جبرانی یا جبران خسارت و حمایت از گروه‌ها یعنی چه؟ و به چه گونه قرار است انجام شود؟ تئاتر برای اجرا هزینه‌هایی مانند دکور و لباس و غیره دارد که باید انجام شود و برای اجرای دوباره تا حدودی هزینه مجدد نیاز ندارد. در واقع هزینه اصلی زمانی است که بازیگر باید اختصاص بدهد. زمانی است که دوباره باید پلاتو اجاره و تمرین کنیم. دوباره از اول تبلیغات انجام بدهیم و پوستر و بروشور جدید آماده کنیم و باز دوباره به مردم درباره تاریخ جدید اجرا اطلاع رسانی کنیم. همه این هزینه‌ها باید صورت گیرد تا کار آماده اجرا شود. این که گفته شده از گروه‌ها حمایت می‌شود اگر به معنای اجرای اضافه است به تنهایی هیچ کمکی به گروه‌ها نمی‌کند چرا که من می‌توانم تمرین کنم و دوباره سالن اجاره کنم و اجرا بروم. حمایت زمانی معنا دارد که در زمینه سالن رایگان و تبلیغات رایگان به گروه‌های متضرر کمک شود وگرنه اجرای اضافه صرفا یک منت روی سر گروه‌هاست و به دردی هم نمی‌خورد.»
به اقتصاد تئاتر اصلا توجهی نمی‌شود
تئاتر پریکلس که برداشتی از نمایشنامه شکسپیر بود، دیگر اجرایی بود که به دلایل شیوع ویروس کرونا تعطیل شد. حبیب نریمانی کارگردان این نمایش حالا بعد از تنها پنج شب اجرا درباره تعطیلی به وجود آمده می‌گوید: «در اولین اطلاعیه به ما گفتند که تا یکشنبه ۱۱ اسفند تعطیل است؛ اما به شخصه فکر می‌کنم در هفته پیش رو تازه شرایط سخت‌تر و بحرانی‌تر می‌شود و حدسم بر این است که تعطیلی ادامه دار خواهد بود. مضاف بر اینکه هفته پایانی اسفند در شرایط عادی هم زمان خوبی برای اجرا نیست، چه برسد به شرایط کنونی؛ بنابراین ما در گروه تصمیم گرفتیم که در صورت امکان بعد از عید ادامه اجرا به روی صحنه ببریم.»او با توضیح شرایط زیستی یک هنرمند تئاتر و سینما که منبع درآمدی به غیر از کار هنری ندارد، می‌گوید: «در حالی که اکثر کارخانه‌ها در حال کار بودند، رستوران‌ها و مجامع عمومی همه باز بودند، تنها تئاتر و سینما و موسیقی کنسل شده بود. در گروه تئاتر ما سی‌و‌چند نفر درگیر هستند و اساسا به نوعی کارآفرینی شکل گرفته است. پس تکلیف این آدم‌ها چیست؟ همه ما چندین ماه وقت گذاشتیم و هزینه کردیم و همه به شب عید فکر می‌کردیم اما حالا شرایط به شکلی پیش آمده که برای امرار معاش شب عید با مشکل مواجه می‌شویم. مشکل ما آنجاست که به کار هنری به شکل یک کار اقتصادی نگاه نمی‌شود؛ در حالی که ارتزاق بسیاری از اهالی هنر از همین کار تئاتر انجام می‌شود و حالا همه ما باید شب عیدمان را در فضای التهاب و نگرانی طی کنیم که کم از ویروس کرونا ندارد.»نریمانی در پایان امیدوار است که در هماهنگی با حوزه هنری بتواند در ابتدای سال آینده پریکلس را به روی صحنه ببرد: «با مسئول سالن‌های حوزه هنری صحبت‌هایی کردیم که اگر امکان داشته باشد از بیست فروردین سالن داشته باشیم و اجرای ناقصمان را کامل کنیم و امیدوارم که این اتفاق رخ دهد.»
خواب نوروزی سینماها؟!
سال‌هاست که اکران نوروزی سینما محل رقابت تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان فیلم‌ها برای در اختیار گرفتن سالن‌های سینماهاست. رقابتی که هرسال بحث و جدل‌های فراوانی را به دنبال دارد و همیشه صحبت از مافیای اکران نوروزی است. امسال اما همه چیز تغییر کرده است. بحران شیوع کرونا روز به روز وسیع‌تر می‌شود و احتمال تعطیلی سینماها در تعطیلات عید بسیار محتمل است؛ هرچند که هنوز دستورالعملی از طرف وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای صنفی نمایش برای اکران نوروزی ابلاغ نشده است. در آخرین ابلاغیه برنامه‌های فرهنگی و سینمایی تا تاریخ ۱۶اسفند تعطیل اعلام شده است. در متن اطلاعیه مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آمده است: «پیرو اطلاعیه مورخ سوم اسفند ماه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنا به توصیه ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر عدم برگزاری اجتماعات غیر الزامی و لزوم رعایت توصیه‌های اکید پزشکی و بهداشتی، بدین‌وسیله ضمن قدردانی از همراهی شایسته فعالان و صنوف مرتبط در این خصوص اعلام می‌دارد تعطیلی تمامی برنامه‌های فرهنگی، هنری و سینمایی سراسر کشور به مدت یک هفته دیگر تا تاریخ ۹۸/۱۲/۱۶ تمدید می‌شود. لازم به ذکر است نحوه ادامه برنامه‌ها پس از این تاریخ، مطابق شیوه‌نامه‌ای خواهد بود که با همکاری و پیشنهاد صنوف تخصصی تهیه و اطلاع‌رسانی می‌شود.»بر همین اساس محمد پناهی‌نژاد مدیر پردیس سینمایی سیتی‌سنتر اصفهان از شرایط به وجود آمده و تعطیلی دو هفته‌ای و ضرر و زیان مالی وسیع سینماها می‌گوید: «از یکی دو هفته قبل از جشنواره فجر تا پنج شنبه گذشته هیچ فیلم خوب و پرفروشی در سینماها وجود نداشت و حالا با تمدید تعطیلی سینماها به مدت یک هفته دیگر تا ۱۶ اسفند در عمل سینماها در حدود یک ماه اخیر اصلا فروش مناسبی نداشتند و این میزان کم فروختن بلیت و دو هفته هم تعطیلی کامل تمام سینماهای بخش خصوصی را با مشکل مواجه می‌کند تا جایی که حتی هزینه‌های پرسنل را هم نمی‌توانند پرداخت کنند.»او تنها کاری که از جانب سینمادارها برمی آید را پاکسازی سینماها می‌داند: «با وجود ضدعفونی کردن محیط سینماها میزان نگرانی مردم به حدی است که بعید به نظر می‌رسد تا مدتی مردم به سینماها بیایند.»پناهی‌نژاد امیدوار است تا زمان اکران نوروزی بحران برطرف شود و فروش نوروزی تا حدودی خسارت سینمادارها را کاهش دهد: «اگر برای اکران نوروزی شرایط به وضعیت عادی رسید سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند با تفاهم‌هایی که با صدا و سیما و شهرداری‌ها انجام می‌دهند در قسمت تبلیغات به مجموعه سینماها کمک کنند تا جمعیت بیشتری بـــرای اکران به سینما بیایند اگرچه این خسارت جبران نخواهد شد، اما حداقل کمک کوچکی به سالن‌دارها می‌شود.»
