یکشنبه ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ شماره ۱۴۰۸

دنیای جعلی

محدثه کاظمی 

پژوهشگر رسانه

اخبار جعلی Fake news خبرهای کذب و اثبات پذیری هستند که به طور عمــدی و برای گمراه کردن خواننده تولید می شوند، خبر کذب اصطلاح جدیدی نیست که به تازگی و در دوران معاصر ایجاد شده باشد بلکه از دوران مصر باستان اخبار جعلی وجود داشته و تا امروز نیز همچنان فیک نیوزها وجود دارند و هر روز با چهره ای تازه رخ می نمایند. در علم پزشکی برای پاک کردن خاطرات از «شوک درمانی» استفاده می شود. در دنیای رسانه ها نیز برای انحراف اذهان از شوکی به نام خبر جعلی استفاده می کنند. خبر جعلی می تواند با وارد کردن شوک به کاربران، موجب پاک کردن اطلاعات حافظه کوتاه مدت و انحراف اذهان از واقعیات جامعه شود. برای قرن ها بشر درگیر خبرهای جعلی از جنس متن بود که تشخیص واقعی از غیر واقعی بودن آن کار آسانی نبوده و این مسئله خود بسیار زمانبر و اختلاف انگیز بود. این نوع از اخبار همچنان وجود داشت و دارد. بشر همچنان درگیر اخبار جعلی به صورت متن بود و راه حلی جز سواد رسانه ای برای این بازشناسی نیافته بود و تمام وقت خود را صرف گسترش حوزه علم سواد رسانه ای می کرد که «Deep fakes» یا همان جعل عمیق پا به عرصه وجود گذاشت. با پیشرفت فناوری های نوین، دیپ فیک ها همانند فتوشاپ ایجاد شدند که اینبار تصویرها هم می توانستند براحتی جعل شوند و به واسطه گسترش سلطه پلتفرم های مجازی که براساس میزبانی کاربران و داده ها طراحی شـده اند می توانستند سبب تولید محتواهای جدید در قالب تصویر و ویدئو شوند. جعل اخبار به صورت تصویر کار تشخیص واقعی از غیر واقعی را پیچیده تر کرد. ساخت تصویر و ویدیوی جعلی، ترکیب فیلم‌های موجود و منبع است که فرد یا افرادی را در حال انجام یک کار در موقعیتی نشان می‌دهد که هرگز در واقعیت اتفاق نیفتاده است. بشر از گودال دنیای متن، تصاویر و ویدیوهای جعلی بیرون نیامده بود که اینبار و دوباره هوش مصنوعی صدای جعلی را هم به بازار وارد کرد و گودال به سیاه چاله تبدیل شد. تولید صداهایی که اینبار با صدای سوژه فرقی نمی کنند و تشخیص صدای واقعی از صدای غیرواقعی سخت تر از دیگر جعل ها به نظر می رسد!
دنیای عجیبی پیش رویمان رقم می خورد، دنیایی که هم متن، هم تصویر و هم صدا می توانند واقعی نباشند. یعنی نه به کسی که خبر را می گوید می توانیم اعتماد کنیم، نه به چشمهایمان می توانیم اعتماد کنیم و نه گوشهایمان دیگر قابل اعتمادند! دنیایی کاملا جعلی!