شنبه ۲ اسفند ۱۳۹۹  شماره ۱۳۸۸

خودت را میشناسی؟

مینا آخوندی درزی .عضو هیات مدیره شعبه استان مرکزی انجمن مشاوره ایران

قبل از مطالعه این مطلب یک کاغذ و قلم بردارید و خودتان را در ۱۰ سطر معرفی کنید، اینکه چه کسی هستید؟ چه نقاط ضعف و نقاط قوتی دارید؟ چه چیزی شما را عصبانی یا خوشحال می کند؟ چه خواسته ها و ترس هایی دارید و از چه چیزهایی بیزارید؟ اگر توانسته باشید در مدت کوتاهی، بدون فکر کردن زیاد خودتان را معرفی کنید نشان دهنده این است که خودآگاهی بالایی دارید؛ و اگر بعد از بدست گرفتن قلم زمان زیادی فکر کردید تا خودتان را توصیف کنید یعنی مهارت خودآگاهی شما نیاز به رشد و تقویت دارد. اکثر افراد زمانی که می خواهند خودشان را توصیف کنند با چالش مواجه می شوند و نمی توانند توصیف درستی از خود داشته باشند. برخی از شما در بهترین شرایط شاید بتوانید سن، تحصیلات، قد و وزن و دیگر ویژگی های ظاهری خود را توصیف کنید ولی توصیف ویژگی های روانی و رفتاری برایتان دشوار باشد. اما اگر از شما بخواهیم در همین مدت محدود همسر، مادر و یا پدر خود را معرفی کنید و درباره ویژگی های آنها بنویسید چطور؟ حتما با این تمرین احساس راحتی بیشتری خواهید داشت و راحت تر می توانید افراد نزدیک به خودتان را توصیف نمایید. نکته جالب در این باره این است که ما نزدیک ترین فرد به خودمان و کسی که هر روز و هر ثانیه با او در ارتباطیم را نمی شناسیم و نسبت به خودمان آگاهی کامل نداریم و مهارت خودآگاهی دقیقا ما را در راه رسیدن به این شناخت کمک خواهد کرد. مهارت خود آگاهی از اولین و مهم ترین مهارت هایی است که باید هر فردی کسب کند. حدیث معروف «من عرف نفسه، فقد عرف ربه» به معنی هرکسی خود را بشناسد، پروردگار خود را شناخته است، اهمیت خودشناسی در زندگی را به ما گوشزد می کند و یا شاید شنیده باشید که خودشناسی مقدمه ارتباط است یعنی اگر شما خودتان را نشناسید نمی توانید اطرافیان خود را به خوبی بشناسید و ارتباط مثبت و سازنده ای با دیگران داشته باشید. همچنین تحقیقات متعددی نشان داده است که بین خودآگاهی و بسیاری از مشکلات روانی از جمله عزت نفس پایین، افسردگی، اضطراب و استرس، سومصرف مواد و احساس تنهایی و انزوا ارتباط قوی وجود دارد. کسب این مهارت یعنی توانایی شناخت خود، خصوصیات، نقاط قوت و ضعف، خواسته و آرزو ها، ترس ها، اهداف، ارزش ها و هویتتان و اینکه چه چیزهایی در شما احساسات مختلف ایجاد می کند. در واقع شما با کسب مهارت خودآگاهی می توانید خود را کامل تعریف کنید و بگویید که چه کسی هستید؟
برای کسب این مهارت باید خود را از جنبه های مختلفی که در ادامه گفته می شود، بررسی کنید:
-۱ خود فیزیکی ( تصویری که نسبت به ظاهر فیزیکی خود دارید)
-۲ خود جنسی ( برداشتی که از هویت جنسی خود دارید).
-۳ خود معنوی ( تصویری که از اعتقادات و باورهای مذهبی خود دارید).
-۴ خود تاریک (بخشی از وجود شما که شامل اسرار زندگی شماست).
-۵ خود اجتماعی ( تصویری که از جایگاه اجتماعی خود دارید)
-۶ خود واقعی ( چیزی که در حال حاضر هستید، شامل تما جنبه های مثبت و منفی خودتان)
-۷ خودآرمانی ( چیزی که در زندگی آرزو دارید باشید و یا احساس می کنید باید به آن نقطه برسید)
با خواندن این ۷ جنبه حتما متوجه شده اید که با زیر ذره بین گذاشتن خود و کمی تامل می توانید به این مهارت دست پیدا کنید. اما در روزگاری که افراد درگیر مسائل مختلف هستند و در روز وقت زیادی را به گشتن در فضای مجازی و فعالیت های به ظاهر مهم می گذارند، حتی این مقدار تامل درباره شناخت خود می تواند سخت و غیرممکن باشد. علی رغم مشغله های دنیای مدرن این نکته را در نظر داشته باشید که همین زمان محدودی که برای شناخت خود می گذارید می تواند راه های موفقیت در زندگی را به روی شما باز کند. در ادامه راهکارهایی را باهم مورد بررسی قرار می دهیم که می تواند به شما برای افزایش خودآگاهی تان کمک کند.
-۱ خودتان را در طول عمرتان توصیف کنید: یکی از روش های تاثیرگذار در رسیدن به خودآگاهی و شناخت خود، ترسیم جدول زمانی از مهم ترین وقایع زندگیتان است. برای این کار بهتر است زمانی را انتخاب کنید که در خانه تنها هستید، مکانی را برای نوشتن انتخاب کنید، یک برگه و یک قلم بدست بگیرید و مهم ترین وقایع زندگیتان را که از بدو تولد به خاطر می آورید بنویسید. اتفاق هایی که فکر می کنید تاثیرات مهمی در زندگی شما داشته و درواقع نقطه عطف زندگی شما بودند. شاید الان آن اتفاق آنقدر مهم به نظر نرسد ولی در گذشته تاثیر احساسی عمیقی برای شما داشته باشد. از جمله اتفاق های تاثیرگذار زندگی می تواند: باخت در یک بازی در دوران کودکی، تحقیر و تشویق یک معلم در دوران مدرسه، فوت یکی از عزیزان، قبولی در دانشگاه، ورود به یک رابطه و یا شکست عاطفی باشد. شاید در ابتدا انجام این تمرین برایتان بی فایده و احمقانه به نظر بیاید اما با انجام دادن این تمرین و اشک ها و لبخندهایی که در طول نوشتن تجربه می کنید حتما از نتیجه کار شوکه خواهید شد. با انجام این تمرین احساس های مرتبط با خاطرات گذشته که در ذهن شما جاخوش کرده و ناخودآگاه بر زندگی شما تاثیر می گذارد تا حدود زیادی بهبود پیدا می کند. این بررسی کلی زندگی، کلید آگاهی از خود است.
-۲ نوشتن روزمره را وارد برنامه خود کنید: نوشتن از موثرترین روش های بهبود احساسات و عواطف و مهم تر از همه خودشناسی است. جولیا کامرون در کتابش با عنوان راه هنرمند تمرینی با عنوان صفحات صبحگاهی را پیشنهاد می کند. اینکه هر روز صبح ۱۵ الی ۲۰ دقیقه از زمان خود را صرف نوشتن افکارتان کنید. نوشتن باید اولین کاری باشد که صبح ها انجام می دهید. نوشتن خیلی شبیه به مدیتیشن است و شما را مجبور می کند که ذهنتان را متمرکز کنید و مشخص کنید چه فکر و احساسی دارید. در نظر بگیرید باید روان و از زبان دلتان بنویسید و قرار نیست نوشته های شمارو کسی بخواند.
-۳ از یک یا چند دوست مورد اعتماد کمک بگیرید: یکی از روش های قدرتمند برای رسیدن به خودآگاهی این است که از یکی از دوستان و نزدیکان خود بخواهید شما را توصیف کند، شنیدن نقاط مثبت و منفی شخصیتان از زبان دیگری می تواند به شما در شناخت خود کمک کند. اگر بتوانید از چند دوست در این مسیر کمک بگیرید حتما برایتان مفیدتر خواهد بود زیرا با تکرار چند ویژگی از زبان چند نفر متوجه می شوید که آن ویژگی چقدر در شما برجسته است. لازم به ذکر است که این روش شاید برایتان نسبت به روش های دیگر سخت تر باشد برای همین بهتر است در ابتدا نسبت به خود تا حدودی آگاهی کسب تا آماده شنیدن برداشت دیگران از شخصیت خودتان باشید.
-۴ خودتان را در آینده توصیف کنید: از دیگر راه های رسیدن به خودآگاهی نوشتن نقشه ها، اهداف و خواسته های شما در زندگی است. سعی کنید آرزوها و خواسته های خود را به هدف تبدیل کنید و برای رسیدن به آن ها گام هایی را تعیین کنید. توصیف آینده و برنامه ریزی برای رسیدن به آن، باعث می شود آگاهانه زندگی کنید. از خودتان بپرسید شما در ۲۰، ۱۵، ۱۰ و ۵ سال آینده کجا و در چه موقعیتی هستید؟ و برای رسیدن به موقعیت ۲۰ سال بعد از الان برنامه ریزی داشته باشید.
-۵ پرسش نامه ها و آزمون های شخصیت را پر کنید: اگر برایتان سخت است درباره ویژگی های خود بنویسید و به خودکاوی برسید. بهتر است از پرسش نامه ها و آزمون های شخصیت استفاده کنید که هم می توانید از کتاب ها و سایت های مختلف کمک بگیرید و هم از یک مشاور که در این زمینه تخصص دارد. سعی کنید حتما با خود روراست باشید و با هدف خودشناسی به پرسش ها جواب دهید.
-۶ از ذهن آگاهی، مدیتیشن یا مراقبه کمک بگیرید: نگاه به درون و تمرکز روی حس ها و اتفاقاتی که در ذهن، بدن و محیط اطراف تان در حال رخ دادن است وپذیرش آنها می تواند به شما کمک کند تا آگاهی نسبت به خود را افزایش دهید. برای انجام این کار محلی دنج و آرام را انتخاب کنید و روی احساسات و افکارتان عمیقا تمرکز کنید و این احساسات و افکار را طبقه بندی کنید، دقیقا چه حسی را تجربه می کنید و در کدام قسمت از بدن تان اتفاق می افتند؟ احساس شادی دارید یا غمگین اید، حس هیجان آور یا دلهره آور یا یا حس گرم یا سرد بودن دارید. تکرار این تمرین ها به شما کمک می کنید در روز بیشتر بتوانید روی خودتان تمرکز داشته و خود را از شلوغی های روزمره زندگی دور کنید.
با انجام نظام مند این تمرین ها می توانید خودآگاهی تان را افزایش دهید و گام مهمی در مسیر موفقبت بردارید. اگر انجام این فعالیت ها و کسب آگاهی درباره خودتان برایتان سخت بود حتما از یک مشاور متخصص در این زمینه کمک بگیرید.