شنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۸   شماره ۱۲۴۰

خواب زمستانی

گفتگوی وقایع استان با دکتر «علی اکبر کریمی» نماینده اراک، در مجلس، «حسن موسوی چلک» رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران و «کوروش محمدی» مشاور رییس سازمان بهزیستی در امور آسیب‌های اجتماعی برای پیگیری یک گزارش؛ اقدامات پیشگیرانه برای کودکان کار و خیابان در مقابله با کرونا

کورش دیباج

پس از پخش خبر مبتلا شدن یک پزشک اراکی به ویروس کرونا موج وحشت و پیشگیری از این بیماری در شهر اراک به راه افتاد. موجی که منجر شد مردم برای تهیه اقلام ضروری پیشگیری به داروخانه‌ها هجوم برده و به‌نوعی شهر اراک با کمبود ماسک و لوازم پیشگیری از این ویروس مواجه شد، وقایع استان در راستای انجام رسالت اجتماعی‌اش متوجه حضور کودکان کار و خیابانی در میدان‌ها و شهر اراک بدون هیچ لوازم پیشگیری شد و این موضوع را در قالب گزارشی با عنوان«کودکان کار و خیابانی شهرستان اراک برای پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری کرونا به حال خود رهاشده‌اند» منتشر کرد، بهزیستی استان نیز در جوابیه ای بلندبالا به دفتر این روزنامه به این گزارش واکنش نشان داد و در آن به ذکر نکاتی پرداخت.
در بخش هایی از این جوابیه آمده بود: «مسئله کودکان خیابانی و کار فقط به ایران یا کشورهای درحال‌توسعه محدود نمی‌شود بلکه مسئله‌ای جهانی است و متأسفانه آمار آن روزبه‌روز در حال افزایش است که استان مرکزی نیز از این قاعده مستثنای نیست و کودکان کار و خیابانی و خانواده‌های آنان، سال‌هاست تحت پوشش مرکز کودکان خیابانی دولتی و مراکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده قراردادند و به‌صورت مستمر و غیرمستمر از خدمات بخش دولتی و غیردولتی استفاده نموده‌اند. در همین راستا و درجهت تحقق اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی و در اجرای ماده ۲۶ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت از سال ۱۳۹۵ دستورالعمل اجرای مراکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده به استان ابلاغ‌شده و هم ‌اکنون ۲ مرکز در سطح شهرستان اراک فعالیت می‌نمایند. شایان‌ذکر است کلیه مراکز تحت نظارت دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی بنا بر سیاست‌های سازمان بهزیستی کشور می‌بایست به‌صورت خیریه‌ای اداره شوند تا بتوانند ارائه خدمات به گروه‌های هدف را به‌صورت گسترده‌تری اعمال نمایند.
در ارتباط باخبر منتشره لازم به ذکر است صحبت این‌جانب مبنی بر ابلاغ اعتبارات خرید لوازم بهداشتی و پیشگیری از سوی بهزیستی کشور تنها مراکز شبانه‌روزی را شامل می‌شود که این مهم در دست اجرا قرار دارد، درحالی‌که مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده آرامش کودکان آفتاب و مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده سپیده صبح پگاه مراکز شبانه‌روزی محسوب می‌شوند و تجهیزات بهداشتی به آنان تعلق نمی‌گیرد.کما اینکه انتقال این مهم به بهزیستی کشور برای اخذ اعتبار خریداری اقلام بهداشتی ویژه مراکز روزانه صورت پذیرفته و در دست اقدام قرار دارد. با عنایت به موارد مطروحه و استناد به دستورالعمل مراکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده که از کمک‌ها و مشارکت‌های مردمی به‌صورت نقدی و غیر نقدی بهره مند می باشند در بخش اهداف دستورالعمل به -۱ ارتقاء سلامت جسمی،روانی و اجتماعی کودکان کار و خیابانی -۲ پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از حضور و کار کودکان در خیابان بر کودک خانواده و جامعه تصریحاً اشاره شده است، به همین منظورو به دلیل ماهیت خیریه‌ای بودن ۲ مرکز، خریداری اقلام پیشگیرانه و بهداشتی ویروس کرونا ضروری بوده که این مهم توسط مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده سپیده صبح پگاه انجام شده است، شایان‌ذکر است در دستور العمل سازمان بهزیستی کشور انجام اقدامات پیشگیرانه با موضوع برنامه های کاهش آسیب جزء وظایف لاینفک ۲ مرکز موصوف تلقی می‌گردد که سهل انگاری مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده آرامش کودکان آفتاب درخریداری اقلام بهداشتی و توزیع آن در بین کودکان کار و خیابانی پیگیری خواهد شد و ربطی به وجود اعتبار ندارد. در ادامه به اطلاع می‌رساند در طی چند روز اخیر موضوع ابتلا به ویروس کروناو به‌صورت بسیار جدی به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ‌شده است فلذا تهیه خبر از سوی آن مقام درحالی‌که کلیه مراکز روزانه تا پایان هفته تعطیل می باشند، به این فوریت جای بسی تأمل و تعجب دارد.ضمن اینکه دستورالعمل مروبط به ویروس کرونا به محض دریافت در اختیارکلیه مراکز قرار گرفته است. همچنین ذکر این موضوع ضروریست که مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده آرامش کودکان آفتاب به مدیریت فیروزه علی محمدی از ابتدای سال جاری مبلغ ۲۶۰۰۰۰۰۰میلیون تومان هزینه ویژه خود مرکز بدون پرداخت ذره ای اجاره بها و حتی سهل انگاری مدیرمرکز در پرداخت حقوق و مزایای پرسنل اداره شده است،و هم‌اکنون وی به دلیل سهل انگاری و خطاهای مکرر از سوی کمیسیون ماده ۲۶ بهزیستی اخطار کتبی لازم را دریافت نموده است. در خاتمه به استحضار می‌رساند در سالجاری مبلغ۷۲۸۳۵۰۰۰ میلیون تومان هزینه توانمندسازی کودکان خیابانی من جمله ( طرح عیدانه، طرح مهرانه، کمک هزینه تحصیل، هزینه‌های آموزشی کودکان و خانواده‌های آنان، جشن شب یلدا، خریداری البسه و لوازم و التحریر، اشتغال، بیمه و…) به استان ابلاغ و تخصیص یافته است. ضمن اینکه تعداد حدودا ۸۲ کودک نیز از بهزیستی مستمری نیز دریافت می دارند.»
به همین منظور وقایع استان برای پیگیری گزارش پیشین خود و در پاسخ به جوابیه بهزیستی استان که در شماره پیشین چاپ شد گزارشی را در قالب گفتگو با متولیان و صاحب‌نظران کشوری تهیه کرده که در ذیل از نظر می‌گذرانید.

اقشار آسیب پذیر جامعه همچون کودکان کار و خیابانی نباید در برنامه پیشگیری از این ویروس فراموش شوند و نیاز است بهزیستی ورود جدی تری به این حوزه داشته باشد
سید حسن موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفتگو با وقایع در رابطه با جوابیه بهزیستی استان مرکزی در رابطه با اقدامات پیشگیرانه بهزیستی برای کودکان کار عنوان کرد: در شرایطی که ویروسی همچون کرونا در جامعه اپیدمی می‌شود، افرادی از چتر حمایتی، حافظتی و مراقبتی برخوردار هستند به‌عنوان‌مثال من و خانواده‌ام در منزل و محل کارمان برای پیشگیری از مبتلا شدن به این ویروس به اقلام بهداشتی، اطلاعات درست درباره این بیماری و… دسترسی داشته، اما گروهی از جامعه همچون کودکان کار در شرایط عادی هم بهداشت فردی و بهداشت محیط شان خیلی مطلوب نیست. وی ادامه داد: هم‌اکنون ما با ویروسی مواجه ایم که سرعت انتقال آن بالا است و مهم‌ترین ویژگی در کنترل این ویروس هم رعایت بهداشت فردی و بهداشت محیط است، طبیعتاً در چنین شرایطی گروه هایی همچون کودکان کار، کارتون خواب‌ها و …که آن چتر حمایت و مراقبت را ندارند باید بیشتر موردتوجه بیشتری قرار گیرند، چراکه این افراد خیلی پایبند به این پیشگیری نخواهند بود، دسترسی به اطلاعات پیشگیری از این بیماری ندارند به همین خاطر بدون اینکه خود بخواهند ناقل این ویروس هستند.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تصریح کرد: به نظر من ستادی که در رابطه با این موضوعات تصمیم‌گیری می‌کنند، باید این گروه‌ها را ویژه‌تر ببینند و نهادهای همچون بهزیستی می‌توانند از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد این کار را انجام دهند و اقدام به محافظت از این گروه افراد در برابر این ویروس داشته باشند، ولی این مهم مستلزم حمایت هر چه بیشتر بهزیستی از سازمان‌های مردم‌نهاد برای ایفای این مهم است. موسوی چلک گفت: رویکرد کلان کشور واگذاری به بخش غیردولتی است، که این غیردولتی می‌تواند سازمان‌های غیردولتی یا خیریه باشد، سازمان‌های مردم‌نهاد بر اساس اساسنامه‌هایی که دارند می‌تواند برای همکاری با نهادهای حمایتی کشور همچون بهزیستی مجوز فعالیت دریافت کنند.بعضی از این مراکز که با سازمان و نهادها حمایتی همکاری می‌کنند، برحسب فعالیتشان از آن سازمان یا نهاد یارانه دریافت می‌کنند و برخی هم بر اساس کمک‌های مردمی و خیرین به فعالیت خود ادامه می‌دهند به همین خاطر نهادهای حمایتی همچون بهزیستی نباید این مراکز و سازمان‌ها به‌طور یکسانی حمایت کند.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ادامه داد: نیاز است که سازمان‌های همچون بهزیستی نظارت کیفی‌تر و اثربخشی را بر روی مراکز و سازمان‌های که وظایف خود را به آنان برون‌سپاری کرده است داشته باشد و این ارزیابی‌ها و نظارت‌ها باید کیفی‌تر و اثربخش‌تر باشد نه اینکه با اختیار قرار دادن اعتبار و گرفتن سندی از هزینه‌ها آن‌ها را به حال خود رها کرده و حتی در موارد خاص و اورژانسی همچون شرایط هم‌اکنون به بهانه اینکه قبلاً این مقدار اعتبار به آن‌ها اختصاص‌یافته است، حمایت‌های لازم را انجام ندهد.هر سازمان و مجموعه‌ای که بر ارزیابی و نظارت اثربخش تمرکز پیدا کرد، کیفیت خدمات و رضایت مردم از آن سازمان و نهاد بیشتر شده است و در چنین شرایطی نیاز است که سازمان و نهادهای حمایتی همچون بهزیستی بر روی ارزیابی و نظارت اثربخش تمرکز داشته باشند.
وی تأکید کرد: هیچ گروه هدفی از جامعه نباید در برنامه پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا نادیده گرفته شود،بالاخص برای افرادی که نیازها و شرایط خاص‌تر دارند زیرا این گروه‌ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس هستند.

واگذار کردن به بخش خصوصی خطای بزرگ و استراتژیکی است که درزمینه سلامت مردم با آن روبرو هستیم، بحث آموزش مهارت‌های زندگی نیست که عنوان کنیم به بخش خصوصی واگذار کردیم تا بهتر عمل کند
کوروش محمدی، مشاور رییس سازمان بهزیستی در امور آسیب‌های اجتماعی و رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران و در گفتگو با وقایع در رابطه با جوابیه بهزیستی استان مرکزی اظهار کرد: در شرایط بحرانی وقتی در زمینه سلامت مردم پیش می‌آید و آن‌هم بحرانی که به‌صورت یک زلزله خاموش است و هیچ‌گونه شاخص برای اندازه‌گیری آن وجود ندارد در چنین شرایطی به صلاح نیست اقدامات پیشگیرانه را فقط به بخش خصوصی واگذار کنیم. واگذاری به بخش خصوصی برای کمک به‌پیش برد اهداف و مباحث پیشگیرانه خوب است ولی اینکه همه آن را به بخش خصوصی واگذار کنیم درست نیست، بلکه دولت و حاکمیت مسئولیت خودش نسبت به شهروندان و سلامت آنان را بر عهده داشته باشد و علاوه بر آن اقداماتی که در جهت پیشگیری لازم است انجام دهد. وی ادامه داد: هم‌اکنون متأسفانه جامعه با یک‌سو مدیریت روانشناسی در حوزه مدیریت بحران روبرو است و این جو بی‌اعتمادی به خاطر پنهان‌کاری‌های متولیان امر در جامعه، گسترش‌یافته که مردم عملاً اعتمادشان را به دستگاه‌های متولی ازدست‌داده‌اند و هم‌اکنون مردم نمی‌دانند استفاده از ماسک خوب است یا بد؟ مردم نمی‌دانند برای مقابله با این ویروس مصرف غذا با طبع سرد بهتر است یا گرم؟ و… این نتیجه نوعی بی‌توجهی و سو مدیریتی است که متأسفانه سیستم مدیریت بحران ما در سطح کلان برای مقابله با ویروس کرونا داشته است و اقشار مختلفی که در این حوزه آسیب می‌بینند به نصیب از این آسیب‌ها و سو مدیریت‌ها نیستند.
مشاور رییس سازمان بهزیستی در امور آسیب‌های اجتماعی تصریح کرد: باید از متولیان امر پرسید علاوه بر کودکان کار و خیابانی، برای کارگران فصلی برای اتمام پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، برای سربازآن‌که در پادگان‌ها در حال خدمت هستند و برای هر تجمعی که منجر به انتشار این ویروس می‌شوند چه اقدامت پیشگیرانه‌ای انجام داده‌اند؟ اینکه متولیان امر نتوانسته بعد از دو ماه زمان طلایی خبر انتشار این ویروس در کشور چین کاری انجام دهند و به‌نوعی دست رو دست گذاشته و هیچ اقدامی نکردند جای تأسف دارد، وقتی وزیر محترم بهداشت در کمال بی‌تدبیری می‌گوید دلالان ماسک‌ها را در دست گرفته‌اند این موارد ضعف مدیریت بهداشت کشور را نشان می‌دهد. متولیان حوزه بهداشت با تخصص و سوادی که دارند وقتی شاهد بودند این ویروس از دو ماه پیش در کشور چین شناسایی‌شده ،به‌جای اینکه اخبار آن را در کف جامعه پخش می‌کردند، باید تجهیزات لازم برای پیشگیری از این ویروس همچون ماسک، مواد و محلول‌های ضدعفونی‌کننده را به میزان کافی تأمین می‌کردند.
رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران گفت: وقتی سو مدیریت در ستاد و بنیان اصلی که متولی آن‌که وزارت بهداشت است وجود دارد، طبیعی است سو مدیریت به سازمان‌های متولی خدماتی و حمایتی همچون بهزیستی و… سرایت کند. سازمان‌های همچون بهزیستی مسئولیت و تکالیف دارند همچون تأمین وسایل پیشگیری از این بیماری برای مددجوهای و جامعه هدف خود را دارد،ولی سؤال اصلی اینجاست وقتی متولی اصلی این بحران هنوز بی‌خبر است و هنوز پنهان‌کاری و استنطاق از وظایف و تکالیف خودش است چه انتظاری از سازمان‌های دیگری داریم که هشدار لازم را به‌اندازه متولی درک کرده باشند. وی ادامه داد: در شرایطی که بازار، لوازم پیشگیری همچون ماسک مواد محلول ضدعفونی‌کننده تبدیل به یک ابزار برای مافیا شده است ، طبیعی است که سازمان بهزیستی نسبت به اقشار آسیب‌پذیر وظیفه دارد، این وظیفه تنها برای معیشت آنان نیست بلکه باید برای سلامت اقشار مورد هدف خود تلاش مضاعف کند و این وسایل را در اختیار آنان قرار دهد. در شرایطی که ماسک و لوازم پیشگیری از این بیماری تهیه آن برای مردم عادی سخت است این وظیفه سازمان بهزیستی است که این اقلام در اختیار اقشار آسیب‌پذیر و خانواده آنان قرار دهد چون این سازمان با هدف حمایت از این اقشار تشکیل‌شده است و حمایت اقشار آسیب‌پذیر همچون کودکان کار از مهمترین اهداف شکل‌گیری این سازمان بوده و نمی‌توان با دلیل خصوصی‌سازی و واگذاری کردن به بخش خصوصی از وظایف و اهداف خود این سازمان سرباز زند.
محمدی بیان کرد: واگذار کردن به بخش خصوصی خطای بزرگ و استراتژیکی است که درزمینه سلامت مردم با آن روبرو هستیم ، بحث آموزش مهارت‌های زندگی نیست که عنوان کنیم به بخش خصوصی واگذار کردیم تا بهتر عمل کند، بحث تأمین سلامت اقشار آسیب‌پذیر است می‌توان از بخش خصوصی کمک گرفت ولی این کمک در جهت برای بهبود اهداف با در نظر گرفتن بعد نظارتی و حضور اصلی دولت و حاکمیت در این بحث نه اینکه کل وظایف خود را در این زمینه به بخش خصوصی واگذار کرده و هر جا که کم‌کاری صورت گرفته عنوان کنیم به بخش خصوصی اعتبار داده‌شده باید آن‌ها اقدام می‌کردند.

اگر دستگاهی کلیه مسئولیت و وظایف خود را به بخش خصوصی واگذار کرده و هیچ کاری برای حمایت اقشار آسیب پذیر در برابر ویروس کرونا انجام نده، از مسئولیت ها و وظایفش سر باز زده است
دکتر علی‌اکبر کریمی، نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی و رییس هیات امنای خانه سازمان‌های مردم‌نهاد استان مرکزی در گفتگو با وقایع در رابطه با جوابیه اداره کل بهزیستی برای اقدامات پیشگیرانه‌ای نهاد برای کودکان کار و خیابانی، گفت: مؤسسات و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند حامی و بازوی دستگاه‌های دولتی باشند نه اینکه الزاماً وظایف آن‌ها را به عهده بگیرند، قاعدتاً این سازمان‌های مردم‌نهاد ظرفیت‌ها و نیروهایی دارند ولی باید دستگاه‌های دولتی همچون بهزیستی با اعتباراتی که دارند در شرایط خاص و بحرانی همچون شرایط حاضر که بیماری کرونا مردم را تهدید می‌کند، با استفاده از این اعتبارات امکاناتی را تأمین کنند و در اختیار این مؤسسات قرار دهند تا آن‌ها از ظرفیت خودشان برای توزیع و پخش این وسایل استفاده کنند. وی ادامه داد: ولی اینکه کلیه مسئولیت‌ها صرف بدون هیچ حمایتی به عهده مؤسسات مردم‌نهاد باشد، منطقی نیست و این مؤسسات نمی‌تواند چنین باری برعهده بگیرند. دستگاهی همچون بهزیستی باید ورود جدی داشته باشد و امکانات، وسایل ایمنی و… فراهم کرده و در اختیار قرار افراد جامعه هدف خود قرار دهند، ولی در مورد توزیع آن می‌توانند از ظرفیت مؤسسات و سازمان‌های مردم‌نهاد استفاده کند که هزینه‌هایی بابت خدمات اجرایی برای توزیع این وسایل بر عهده این دستگاه‌ها نباشد.
رییس هیات امنای خانه سازمان‌های مردم‌نهاد در استان مرکزی در پایان بیان کرد: دولت درمجموع وظیفه‌اش سیاست‌گذاری و حمایت و نظارت است و می‌تواند در بسیاری از امور و دستگاه‌ها وظایف اجرایی دولت که در حوزه تصدی‌گری هست به مردم واگذار کند، قاعدتاً بهترین ساختار برای سپردن این موضوع، سپردن به مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد هستند اگر دستگاه‌های بهزیستی به‌جای اینکه بخواهد خودش تصدی‌گری کند اعتبارات امکاناتش را در اختیار مؤسسات مردم‌نهاد قرار دهد و خودش در قالب سیاست کلانی که دارد این مؤسسات را راهبری کند و مهم‌تر از همه نظارت مطلوب اعمال کند از این منظر برون‌سپاری می‌تواند برای جامعه مفید باشد ولی اگر صرفاً دستگاهی بیاید کل مسئولیت خودش را به اصلاح از خودش سلب مسئولیت کند و هیچ ورودی نکند و عنوان کند بخش خصوصی و مؤسسات مردم‌نهاد در حال پیگیری این موضوع هست و وظایف سازمان من نیست این سلب مسئولیت کردن از خود است و این کار درستی نخواهد بود.
با توجه به گفته‌های فوق این سؤال از اداره کل بهزیستی هنوز پابرجاست که صرفاً اختصاص اعتبار در ماه‌های قبل از شیوع ویروس کرونا در استان مرکزی به مراکز خصوصی خدمات رسان به کودکان کار و خیابانی جز عملکرد و اقدامات دستگاه بهزیستی در حوزه پیشگیری از مبتلا شدن این کودکان محسوب می‌شود؟ صرفاً پرداخت اعتبار به بخش خصوصی تنها اقدام این نهاد برای حمایت از کودکان کار و خیابانی در مقابل این ویروس بود؟ با توجه به صحبت‌های مدیران این مراکز با وقایع استان مبنی بر هیچ‌گونه حمایت این نهاد از کودکان کار در این شرایط آیا بهتر نیست این نهاد به‌جای اینکه عنوان کند همه مردم در رابطه با تهیه ماسک مشکل‌دارند از این قشر حساس و آسیب‌پذیر جامعه بیش از گذشته حمایت کند؟