شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹  شماره ۱۳۲۳

خفته در اعماق خاک

به بهانه آماده سازی شهر زیرزمینی تهیق خمین برای بازدید گردشگران در نوروز ۱۴۰۰

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خمین خبر از آماده شدن شهر زیرزمینی تهیق خمین داده است. این شهر زیرزمینی در قالب تفاهم‌نامه جهت مرمت بهسازی و بهره‌برداری به شورای بخش کمره واگذار شده است.
علی مشهدی در این باره به خبرنگار وقایع استان گفت: موانع گردشگرپذیرشدن شهر زیرزمینی تهیق در خمین اکنون کوتاه‌تر شده و این نوید را می توان داد که تا نوروز ۱۴۰۰ این شهر خفته در اعماق خاک که به‌جامانده از دوران ایلخانی است برای ورود گردشگران مهیا می‌شود.
وی افزود: شهر زیرزمینی تهیق که به صورت دستکند جهت اسکان و حفظ جان مردم در برابر خطرات احتمالی، جنگ، اختلافات قومی و قبیله ای در بستر کنگلومرایی زمین های اطراف روستای مذکور و در مجاورت بقعه متبرکه امامزاده زینب خاتون شهرستان خمین ایجــاد شده است، پس از ثبت در فهرست آثار ملی در دو فصل مورد کاوش باستان شناسی قرار گرفته است.
وی افزود: براساس درخواست شورای بخش کمره جهت مرمت، ساماندهی و بهره برداری در قــالب تفاهم نامه فی مابین اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی و فرمانداری شهرستان خمین در بازه زمانی مشخص و با نظارت کامل و جامع جهت حفظ آثار تاریخی، پس از مراحل مرمت و ساماندهی جهت بازدید عموم به بهره برداری خواهد رسید.
مشهدی گفت: امیدواریم با نابودی ویروس کرونا برای نوروز ۱۴۰۰ شاهد بهره برداری از این شهرتاریخی باشیم.
وی در ادامه افزود: شهر یا پناهگاه زیرزمینی تهیق مربوط به دوره ایلخانی در استان مرکزی است و در شهرستان خمین، بخش کمره، دهستان خرمدشت، روستای تهیق واقع شده است. در این شهر زیرزمینی بعد از عبور از اتاق‌ها، راهرویی دالان شکل و پیچ در پیچ با ارتفاعی بسیار کوتاه وجود دارد. راهرویی باریک و کوتاه که در طول مسیر چاه‌هایی در اطراف آن پدیدار می‌شوند. این اثر در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۸۰۱۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
با شهر زیرزمینی تهیق بیشتر آشنا شوید
‌این شهر زیرزمینی در سال ۱۳۸۴ توسط ساکنین کشف و در سال ۱۳۸۵ به شماره ثبت ۱۸۰۱۵ به ثبت آثار ملی رسیده است. این شهر تاریخی به عنوان یکی از زیباترین دست‌کند‌های کشور، در حقیقت دو نوع کاربری داشته که یکی استفاده از آن جهت زندگی فصلی و دیگری استفاده به عنوان پناهگاه در زمان حمله دشمن بوده است.
در ابتدای کاوش یک صخره ۶۰ تنی مسیر را بسته بود و جهت دسترسی به این شهر راهی جز از بین بردن این صخره وجود نداشت و با توجه به لزوم علت آسیب نرسیدن به بناها کار بسیار مشکلی برای برداشتن این صخره به انجام رسید.
قدمت این شهر زیرزمینی به اواخر دوران ایلخانان و اوایل دوران سلجوقیان می‌رسد که در ادامه کار کاوش دقیق‌تر می‌توان در مورد قدمت این مکان اظهار نظر کرد. در ساخت این مکان از شکل طبیعی زمین تبعیت شده که از این روش تحت عنوان معماری در بستر کنگلومرایی یا سر نام برده می‌شود.
سازندگان و حفاران این دست‌کند‌ها با یک کار مهندسی سقف و کف را نگه داشته‌اند و با حفظ بافت کنگلومرایی لایه میان سقف و کف را تراشیده‌اند و اتاق‌ها را شکل داده‌اند.
برآوردهای باستان‌شناسی نشان می‌دهد مردم در زمان سلجوقیان حدود ۱۵۰ سال در این دست‌کند‌ها زندگی کرده‌اند که احتمالا به جهت محفوظ ماندن از دشمن بوده است.
در این مکان گل میخ‌هایی مربوط به درب‌های چوبی پیدا شده است که نشان می‌دهد اتاق‌ها کاملا پوشیده و با درهای ۵۰ سانتیمتری چوبی بسته می‌شده که به علت رطوبت از بین رفته‌اند.
در هر اتاق اشیاء خاصی پیدا شده و احتمال بر این است اتاقی که اشیاء گران‌بهاتری را در دل خود جای داده متعلق به افراد ثروتمندتر بوده است.
برخی از چاه‌های موجود در اتاق های این شهر، به عمق پنج متر هستند که احتمالا چاه آب بوده، ولی چاه‌های با عمق کم‌تر چاله‌های زباله بوده‌اند. در چاه‌های زباله اشیاء ناکارآمد را قرار می‌دادند، اشیاعی که امروزه برای ما بسیار با ارزش هستند و آنها فکرش را نمی‌کردند که دورریزشان امروزه با احترام در موزه‌ها نگه‌داری شود.
با توجه به پیدا شدن تعداد زیاد انگشتر، گوشواره و سرمه‌دان، نشان می‌دهد تعداد زنان از مردان در این شهر بیشتر بوده است.