سه شنبه ۱۵ مهر ۱۳۹۹  شماره ۱۳۳۱

وقایع استان بررسی می کند؛ مهمترین پارامتر فراموش شده معماری معاصر شهرها چیست؟

خدمتگزاران شهر

معماری به معنای واقعی کلمه چند دهه است در جامعه ما غیبت دارد و نگاه اقتصادی جایگزین نگاه معماری در شهرها شده است

کورش دیباج

امروز نسل جدیدی از معماران در ایران پا به عرصه رقابت گذاشته اند. در دهه اخیر عواملی همچون افزایش قدرت اقتصادی سرمایه گذاران، تنوع فراوان مصالح ساختمانی، سازه های پیشرفته با قابلیت انطباق پذیری بالا و پذیــرش سبک های جدید معماری از سوی جامعه به همراه ارتقای سطح آموزش فارغ التحصیلان معماری، میدان این رقابت را بسیار گسترده نموده است. معماران جوان برای تثبیت جایگاه خود از هیچ کوششی فروگذار نبوده و شهرها را عرصه رقابت خود قرار داده اند. طراحی ساختمان های مختلف با اشکال و احجام متفاوت و گاه عجیب ثمره این رقابت می باشد. اما آنچه که در این میان کم اهمیت جلوه می نماید، توجه به هویتی است که می بایست برای این معماری تعریف گردد. هریک از ساختمان های جدید دارای هویت منحصر بفرد هستند. اما مجموعه آنها هنگامی که کنار یکدیگر قرار گرفته اند؛ نمی تواند گویای یک هویت واحد و تعریف شده باشد. یکی از مهمترین و بزرگترین معضلات معماری و شهرسازی معاصر، نگرش تک بعدی به طراحی ساختمان ها و عدم توجه به هماهنگی نسبت به معماری محیط اطراف می باشد. نمای هریک از ساختمان ها به تنهایی می تواند متضمن امتیازات ارزشمندی به لحاظ طراحی معماری باشد اما با کنار هم قرار گرفتن آنها مجموعه ای ناهماهنگ، ناهمگون و آشفته به وجود آمده که به تخریب سیمای شهری انجامیده است. از این رو وقایع استان در گفتگو با پروفسور نسرین سراجی، رییس مدرسه عالی معماری پاریس بصورت وبینار به دلایل دور شدن معماران از هویت شهری پرداخته است که در ذیل از نظر می گذرانید.
سراجی اظهار کرد: متاسفانه مباحثی که در مدارس و دانشگاه در حوزه معماری تدریس می شود مبتنی بر معماری غربی است و توجهی به معماری داخلی و معماری قدیم شهرهای کشور ما نشده است در صورتیکه معماری داخلی و معماری شهرهای کشورمان حرفی برای گفتن داشته و حداقل اغلب معماری های غربی از آن ها الهام و یا تاثیر گرفته اند.
وی ادامه داد: معماری به معنای واقعی کلمه چند دهه است در جامعه ما غیبت دارد، نگاه اقتصادی جایگزین نگاه معماری در شهرها شده است و به نوعی معماری سالیان سال است به حاشیه رانده شده است. کافی است به فضا و سیمای شهری هم اکنون شهرهای کشورمان نگاهی بیاندازیم، درخواهیم یافت معمار و معماری دو غایب اصلی جامعه ایران هستند.
رییس مدرسه عالی معماری پاریس تصریح کرد: معماری در ایران از رویکرد اصلی خود خارج و به کار اقتصادی و ساختن بدون توجه به ماهیت معماری تبدیل شده است. بیشتر ساختمان ها، بناها و … که در حال ساخت است، بر ماهیت اصلی معماری که همان روشن فکری بر مبنای بینش انتقادی است، شکل نگرفته است. در صورتیکه در گذشته معماری از اهمیت خاصی برخوردار بوده و معماری صرفا ساخت یک بنا نبود بلکه در آن یک هم تندیگی و پیوست بین اجزای فرهنگی، هنری، طبیعت با بناها وجود داشت و همین امر باعث شد بناهایی که در گذشته بالاخص در دوران صفویه ساخته شده از لحاظ معماری جز شاهکارهای معماری کشور و جهان باشد.
سراجی اظهار کرد: معماری همیشه در طول تاریخ مبتنی بر فضای آیینی بوده تا فضای سکولار و به همین خاطر در شهرهای کشورمان شاهد هستیم شاخص ترین معماری ها متعلق به مساجد این شهر است.
رییس مدرسه عالی معماری ادامه داد: متاسفانه پارامترهای اجتماعی و تغییرات سیاسی جامعه، معمار را به حاشیه کشانده است و هم اکنون معماران کمترین اثر گذاری را در جامعه دارند، به همین خاطر معماران بر خلاف عصر صفوی از کمترین نقش برخوردار هستند. در دوران صفوی معماران از بیشترین تاثیرگذاری در جامعه برخوردار بودند.
سراجی با ابراز تاسف از اینکه جامعه معماری هم اکنون، یک جامعه بی مطالعه است، گفت: متاسفانه امروزه معماری در کشور به کسب و کار تنزل پیدا کرده است و در معماری تنها دچــار توهم و دروغ شده ایم و این غرور کاذب فرصت پیشرفت را از معماران گرفته است. علاوه بر آن در معماری ایرانی دنباله رو هستیم و هیچ گاه نیامدیم معماری گذشته خود همچون معماری دوران صفویه را مورد موشکافی قرار داده و ارزش آن ها را دریابیم.
رییس مدرسه عالی معماری پاریس تصریح کرد: از سال های ۲ هزار میلادی به بعد معماری به توییتر، ایسنتاگرام، پینستر و غیره تبدیل شده است، ولی به عقیده بنده معمار نه تاجر، نه فالگیر و نه جادوگر است. شیخ های عرب با خود فکر می کنند که معماران جادوگر هستند، به همین خاطر به دنبال این بودند که نقشه دنیا را در دبی بنا کنند، ولی در اصل معماری یک خدم اجتماعی است، در نتیجه به عقیده بنده معمار یک خدمتگزار است.
وی گفت: معماری یک حرفه نیست، بلکه یک پیچش ذهن است این را یکی از معماران معروف جهان چند سال گذشته بیان کرد، حال سوال اینجاست که این پیچش ذهن برای تصور غیر تصورات است؟ یا اینکه باید همچون جووانی باتیستا پیرانزی توصیف وصف ناشدنی ها را بدهیم؟
سراجی اظهار کرد: معماری در دهه های اخیر دارای سرعت و شتاب زیادی در عرصه انتقال آن به شهرها و کشورهای دیگر شده است و نیاز دارد که از شتاب کمتری برخوردار باشد،به عقیده بنده برگـــزاری جایزه های معماری در شهرها و استان های کشور بر اساس شاخص های استاندار جشنواره و … می تواند این سرعت متعادل را به معماری بازگرداند.

***

درباره نسرین سراجی
نسرین سراجی بزرگ‌زاد (زاده ۱۹۵۷) معمار ایرانی-بریتانیایی است. وی در سال ۲۰۱۱ نشان شوالیه لژیون دونور را دریافت کرد. سراجی در سال ۱۳۳۶ در شهر تهران به دنیا آمد. وی فارغ‌التحصیل مدرسه معماری انجمن معماری (AA) است. سراجی یکی از بنیانگذاران آتلیه سراجی، معماران و همکاران در پاریس و رییس مدرسه عالی معماری پاریس است. وی در سال ۱۹۸۳ از مدرسه معماری انجمن معماری لندن فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۹۸۹، به پاریس نقل مکان کرد و سال بعد، آتلیه سراجی، دفتر خود را راه اندازی کرد. نقش آموزش بین‌المللی سراجی بین سال‌های ۱۹۹۳ و ۲۰۰۱ شامل مدرسه معماری، برنامه‌ریزی و حفاظت دانشگاه کلمبیا در نیویورک، به عنوان استاد واحد کارشناسی ارشد در انجمن معماری لندن و استاد مدعو در دانشگاه پرینستون در نیوجرسی بود. بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ سراجی به عنوان استاد و دارای کرسی در دپارتمان معماری دانشگاه کرنل در ایتاکا، نیویورک کار می‌کرد. سال بعد به عنوان رییس مدرسه عالی معماری پاریس -مالاکه انتخاب شد و همچنین تدریس در آکادمی هنرهای زیبا وین را آغاز کرد، جایی که به عنوان استاد چندرشته‌ای در زمینه‌های بوم‌شناسی، پایداری و حفاظت خدمت می‌کرد. در سال ۲۰۱۴، به عنوان ۱۰۰امین استاد مدعو طراحی در دانشگاه هنگ کنگ انتخاب شد. در سال ۲۰۰۶، سراجی مفتخر به دریافت مدال شوالیه ادب و هنر از وزیر فرهنگ فرانسه برای مشارکت‌های مهم اش در هنر و علوم انسانی و ارتباط آن‌ها با آموزش در فرانسه شد. در سال ۲۰۰۸، هر دو نشان شوالیه ملی لیاقت لژیون دونور آکادمی فرانسه و مدال نقره آکادمی معماری فرانسه را دریافت کرد. در ژوئیه ۲۰۱۱، او نشان شوالیه ملی لژیون دونور را دریافت کرد.