شنبه ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۱۲۵۵

خانه های انتظار

درباره درس های فرهنگ عزاداری در دوران کرونا

حمید صادقی. فعال اجتماعی فرهنگی

صـــدای شیون از خــانه برمی خیزد، پدر چشم هایش را بسته و دیگر توان باز کردن ندارد. فرزندان هنوز رفتنش را باور ندارند. خاکسپاری در غربت و با تعداد محدودی از خانواده برگزار می گردد. حالا بچه ها مانده اند و جای خالی پدر اگر بحران ویروس کرونا نبود مراسم ختم، سوم، هفت و چهلم برگزار می شد و چند روزی هم در خانه میزبان همشهریان بودند اما حالا چه ؟ تصمیم می گیرند تا هزینه های این مراسم و ناهار و شام هفت و ختم را کالا و ارزاق خریداری و بین چند خانواده مستحق توزیع کنند. بسته ها آماده می شوند و زنگ اولین خانه به صدا در می آید. پسر بچه خردسالی در را باز می کند. پسرم این بسته سنگینه به بابا بگو بیاد تحویل بگیره. پسرک سرش را پایین می اندازد و زیر لب می گوید: بابام الان چند سالی هست که روی تخته ! نمی تونه راه بره ! پسرک بغض کرده اما با دیدن اسباب بازی داخل بسته ها لبخندی روی لب هایش می نشیند. زنگ دومین خانه به صدا در می آید. پیرزنی در را باز می کند. خدا خیرتون بده مادر، الان چند روزی هست که چیزی توی خونه نداشتیم، خدا بهتون سلامتی بده . زنگ سومین خانه و دو بچه معلول که کنار سفره غذا نشسته اند. داخل سفره چند تکه نان و یک کاسه ماست بیشتر نیست. چهارمین خانه و زنی با سه بچه خردسال و قاب عکسی که می گویـــد شوهر مرحــومش است. خانه های مردم را تمیز می کند و این روزها فعلا بیکار شده است. وصله های روی لباس بچه ها و کفش های پاره جلوی در اتاق و اجاقی که خاموش است. آری!خانه های منتظر در این شهــر چشمک می زنند، مثل ستاره های آسمان کــه منتظر نگاه آدم های روی زمین هستند. حالا کرونا آمده و در کنار سختی ها شاید تجربه های گرانبهایی هم برای ما دارد. شاید خیلی هم بد نشده ، این خانه ها منتظر ما بودند و ما غافل! آری می توان عزاداری ها را هدفمندتر کرد. حذف مراسمات اضافه، پرهیز از طولانی نمودن دوره عزاداری و پرهیز از حضور در خانه عزادار برای فاتحه خوانی، پرهیز از تجملات و ناهار و شام در خانه متوفی و رستوران ها مگر اینکه این غذاها بین فقرا و مستمندان توزیع گردد، پرهیز از ریخت و پاش در سر مزارها و به جای آن توزیع همان میوه و خرما و نذورات بین فقرا، پرهیز از اسراف در سفارش بنر ها و دسته های گل بزرگ و تجملاتی، اینها نمونه های کوچکی از این الگو ها هستند.
اگر به روایات و احادیث هم مراجعه کنیم متوجه می شویم آنچه مورد تاکید پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) بوده است صدقه و خیرات برای اموات می باشد.
پیامبر گرامی اسلام (ص) در « مستدرک الوسایل جلد دوم صفحه ۴۸۴ حدیث ۲۳» می فرمایند: براى مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه براى آنان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا. در این زمینه هیچ گونه اشاره ای به برگزاری مراسم با ریخت و پاش و اسراف یا انداختن سفره های ناهار و شام برای پذیرایی از اقوام و میهمانان نشده است. اما این غذا می تواند تهیه و بین فقرا و نیازمندان توزیع گردد که باز صدقه ای ارزشمند خواهد بود و گره ای از مشکلات جامعه را باز خواهد نمود.
پیامبر اکرم (ص) باز در همان کتاب حدیث ۲۴ در این زمینه و چشم انتظاری اموات برای چنین کارهای خیری می فرمایند: ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه ها و منزل هاى خود مى‌آیند و با صداى غمناکى ندا مى‌دهند که اى خانواده ما، اى فرزندان ما و اى پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانى کنید؛ از اموالى که در دست ما بود و اکنون در اختیار شماست با دادن درهمى و قرص نانى و جامه اى نسبت به ما ترحّم آورید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند! پس وقت آن رسیده است که کمی فکر کنیم و اولویت ها را بسنجیم. فرهنگ عزاداری نیاز به حرکت به سوی عقلانی شدن دارد. امروز جامعه ما به دلیل مشکلات اقتصادی پر شده از خانواده های آبرومند و نیازمند که کمی همدلی هم می تواند از بار غم آنها بکاهد و هم اموات و رفتگان عزیز ما را به شادی و ثواب بالائی برساند. این روزها که بحران سخت کرونا را می گذرانیم، چه خوب است که از موقعیت های پیش آمده درس گرفته و همدلی و همراهی و کمی هوای یکدیگر داشتن را تمرین کنیم.