دوشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۸   شماره ۱۰۹۸

خانه احزاب استان مرکزی؛ گرم کردن تنور انتخابات یا فعالیت صنفی و مطالبه گرانه

خانه ای روی آب

علی امیدی

خانه احزاب استان مرکزی، محفلی که با جنجال کار خودش را آغاز کرد و تا به امروز هم حرف و حدیث های بسیاری را به دنبال داشته است. شاید مهمترین نقص آن را بتوان عدم وجود همبستگی برای رسالت اصلی اش که در واقع فعالیتی صنفی است، دانست. خانه ای که به دنبال تحقق مفاهیمی است که آن مفاهیم حتی در خود آن معنا پیدا نمی کنند. کارکرد اصلی این مجموعه در سطح کشور که برای اولین بار در ایران در سال ۷۹ تحت لقای تشکلی مردم نهاد شروع به کار کرد کاهش فاصله بین احزاب عنوان شد. پس از تاسیس خانه احزاب ایران، به طبع آن در استان ها نیز شعبه های آن یکی پس از دیگری شروع به کار کردند. اما در استان مرکزی که حالا خانه احزاب آن در آستانه یک سالگی قرار دارد، شرایط کمی متفاوت به نظر می رسد. بارها به این موضوع پرداخته شده است که فعالیت حزبی در ایران چندان معنای مشخصی ندارد. نبود نظام پارلمانی از یکسو و خلاصه شدن در نمایش های انتخاباتی و نداشتن افراد و برنامه های مدون در حوزه اداره کشور از سوی دیگر، احزاب ایران که عمدتا به دو گروه کلی چپ و راست سیاسی دسته بندی می شوند را به دورهمی هایی تبدیل کرده است که وظیفه اجرای نمایش در روزهای انتخابات و تقسیم قدرت و منفعت پس از انتخابات را به عهده دارند.
سالهاست که چهره های تکراری تحت عنوان نفرات کلیدی فلان حزب در همه جا دیده می شوند. عدم پویایی و نداشتن روندی دیالکتیک باعث شده تا مثلا در صورت شکست راستی ها در انتخابات با زد و بندها و گفتگو در بخشی از دایره قدرت سهم آنها نیز در نظر گرفته شود که معمولا این اتفاق هم با افتخار تحت عناوینی چون انتصابات فراجناحی یاد می شود. تصورش را بکنید حزبی با سالها برنامه ریزی در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و … برای اداره و سیاست گذاری در کشوری در راستای ارائه برنامه ها و شناساندن افراد و تفکراتش در میان مردم تلاش می کند. حال پس انتخاب شدن و روی کار آمدن، وزیر اقتصادش را از حزب رقیب بگذارد و وزیر فرهنگش را از حزب رقیب دیگر و … یا افراد تکراری و خارج از رده نزدیک به تفکرات خودش را مسئول اجرای سیاست هایش کند و در پشت پرده دل و قلوه هایش را با رقبایش رد و بدل کند. چه بلایی بر سر مردم در چنین شرایطی خواهد آمد؟ وضعیت احزاب در ایران دقیقا به همین شیوه پیش می رود، تنها با این تفاوت که احزاب ایران هیچ برنامه و سیاست و روند فکری و فرد مناسبی برای چیدمان قدرت هم ندارند. عده ای دور هم جمع می شوند و حزبی را تاسیس می کنند. هر گروهی رانت سیاسی و قدرت چانه زنی قوی تری داشته باشد، برنده است. مردمی که در پای صندوق های رای دست به لیست می ایستند و ژست و احساس شرکت در تشکیلاتی ترین انتخابات دنیا هم در فضا غوطه ورشان می کند، تکمیل کننده این سریال کمدی هستند.
با این تفاسیر صحبت از خانه احزاب خنده دار به نظر می رسد. اما حقیقت این است که چنین خانه ای وجود دارد و در حال برگزاری جلسه و فعالیت است. در زمان تاسیس این خانه در استان مرکزی، مدیر کل وقت سیاسی و انتخابات استانداری هدف از تشکیل این خانه را اینگونه بیان کرده بود: «مهم‌ترین اهدافی که برای فعالیت خانه احزاب در استان تبیین شده مبتنی بر این است که این خانه دارای جایگاه حقوقی مستقل بوده و تلاش در گسترش فضای سیاسی سالم و فعالیت‌های حزبی داشته و مسئولیتی شامل مطالعات قانونی و پژوهشی برای اعتلای فعالیت احزاب، دوره‌های آموزشی احزاب، اطلاع‌رسانی موارد مختلف، برگزاری نشست‌های مشترک احزاب با خود احزاب و مشترک با مسئولان در راستای تامین امنیت کشور را هم بر عهده دارد.»
این خانه مدنی که قرار بود الگویی برای فعالیت صنفی و حزبی باشد اما در اولین روز آغاز به کار خود یعنی روز انتخاب هیات رییسه، به تشنج کشیده شد. به گزارش تسنیم این انتخابات درحالی برگزار گردید که به شدت از سوی اصلاح طلبان، اعتدالیون، اصولگرایان حامی دولت و جریان اصولگرای استان مرکزی مورد انتقاد قرار گرفت به شکلی که در خلال انجام نشست این انتخابات، بارها و بارها جلسه به تشنج و درگیری لفظی و فحاشی کشیده شد.
حال سوالی که مطرح می شود این است که این الگوی فعالیت مدنی و صنفی چقدر توانسته است به اهداف تعیین و تعریف شده اش دست یابد؟ در همین راستا اکرمی معاون سیاسی استاندار مرکزی اخیرا در نشستی با اعضای این خانه گفته است «مطالبه گری و نظارت شاخصه اصلی احزاب سیاسی است و خانه احزاب استان باید به یک جایگاه مطالبه گری در قالب یک ساختار رسمی تبدیل شود.»
اکرمی معتقد است «همه احزاب باید به سمت و سوی خانه احزاب هدایت شوند تا در این خانه ساماندهی و در اداره کل سیاسی استانداری نیز ثبت شوند و تمامی امور اجرایی این احزاب باید از سوی خانه احزاب عملیاتی شود و تنها کار مدیریت ارشد استان در این خصوص نظارت عالیه بر فعالیت منطبق با قانون است.» معلوم نیست اما خانه ای که در کار خودش مانده چطور می خواهد این انتظارات را برآورده کند؟ شاید هم مانند تصورات یا بهتر بگویم توهماتی که در روزهای آغازین تاسیس این خانه وجود داشت، این اهداف نیز صحبت هایی گذرا و برای خالی نبودن عریضه باشند و وظیفه اصلی خانه همانطور که معاون سیاسی استاندار هم در بخشی از صحبت هایش به آن اشاره کرده تنها گرم کردن تنور انتخابات باشد.

سیاسی‌کاری عامل تخریب خانه احزاب
به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی یکی از دلایل افول فعالیت خانه های احزاب در سال های اخیر سیاسی‌کاری این تشکل صنفی است. در این میان گاهی اصولگرایان خود را از خانه احزاب کنار کشیدند وگاهی اصلاح طلبان.
بعد از کش و قوس‌های فراوان بر سر خانه احزاب و پس از انتخابات ۹۲ و روی کار آمدن دولت تدبیر و امید که شعار گشایش فضای سیاسی و فعالیت آزاد احزاب را با خود به همراه داشت، موضوع احیای خانه احزاب در اولویت وزارت کشور دولت یازدهم قرار گرفت. نهایتا در اسفندماه سال ۹۲ و پس از برگزاری دو نشست احزاب با وزیر کشور، برخی احزاب اقدام به تشکیل کمیته اجرایی احیای خانه احزاب کردند.
تشکیل این کمیته در حالی بود که اصولگرایان با احیای خانه احزاب با همان ساختار و عملکرد قبلی مخالفت و حتی اعلام کردند عنوان این تشکل صنفی باید به کانون یا باشگاه احزاب تغییر کند.
فراز و نشیب‌های احیای خانه احزاب تا جایی ادامه یافت که نهایتا تمامی احزاب کشور موافقت کردند که با اصلاح دو ماده از اساسنامه، سهم جریان‌های اصولگرا، اصلاح‌طلب و مستقل در خانه احزاب یکسان و ریاست آن نیز بین این سه جریان در سه مقطع زمانی تقسیم شود.
اما آنچه در نگاه سیاسیون و جامعه سیاسی کشور اهمیت دارد وظیفه و رسالت اصلی خانه احزاب، پس از چند سال درگیری و فراز و نشیب‌های قانونی است.
به گفته بسیاری از کارشناسان سیاسی، سیاسی‌کاری و فعالیت‌های حزبی در این تشکل صنفی، عامل مرگ مجدد خانه احزاب خواهد شد.
فعالان سیاسی معتقدند: اولین عامل، اختلافات اعضای این تشکل به دلیل گرایشات سیاسی متفاوت بود، یعنی هرکدام از آنها تلاش می‌کردند از ظرفیت خانه احزاب به نفع جناح خودشان استفاده کنند و دومین عامل، غفلت از رسالت اصلی خانه احزاب و سیاسی شدن آن بود.
خانه احزاب باید برای توانمندی احزاب در حوزه مسائل مالی تلاش کند تا آنها به دلیل نیازهای مالی به این و آن متکی نباشند و همچنین نیازهای صنفی و مشکلات مشترک احزاب را فارغ از گرایش آنها مورد اهتمام قرار دهد. همچنین این خانه باید از تشکل‌های سیاسی در برابر فشار مراجع اقتدارگرا و قدرت‌های اقتصادی دفاع کند.
اعضای هیات رییسه آن باید از گرایش‌گرایی و کار حزبی انجام دادن به نفع جناح خود اکیدا خودداری کنند و به تحزب و نشر فرهنگ فعالیت‌های گسترده مدنی بویژه برای جوانان در بخش امور سیاسی بپردازند.
حال باید دیدکه با آنچه در بالا ذکر شد می توان امید داشت که خانه احزاب استان به وظیفه اصلی صنفی خود بپردازد؟ سابقه نشان داده که با وضعیتی که این خانه تشکیل شده است نمی توان چشم امیدی به خانه احزاب داشت.