روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شماره ۱۲۸۲
خانه، بدون دوست
یادی از عباس کیارستمی به بهانه آغاز تیرماه؛ ماهی که این کارگردان مطرح هم در آن زاده شد و هم در گذشت
تیرماه، ماه عباس کیارستمی است. ماهی که هم در آن زاده شده و هم درگذشت. این کارگردان مطرح خالق آثار ماندگار بسیاری در تاریخ سینمای ایران از جمله «خانه دوست کجاست»، «کلوزآپ»، «طعم گیلاس» و «کپی برابر اصل» است؛ در آثار او مرز بین واقعیت و روایت مشخص نیست و آنچه بیننده می‌بیند حقیقی‌تر از زندگی است.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایمنا، عباس کیارستمی عاشق زندگی بود، او در طبیعت به آرامش می‌رسید و علاقه زیادی به عکاسی داشت. کیارستمی یکی از جذاب‌ترین و عمیق‌ترین سینماها را داشت، در آثار او زندگی همیشه حس می‌شد و روایت از داستان بسیار جلوتر بود. او واقعی فیلم می‌ساخت، با بازیگران واقعی و داستان‌هایی سبز که از قلب اجتماعی زرد خارج شده بود.
این کارگردان مشهور ایرانی بزرگترین موفقیت بین‌المللی سینمای ایران (پیش از اسکار اصغر فرهادی) را با نخل طلا کن به دست آورد. نخل طلا که سال ۱۹۹۷ کیارستمی برای «طعم گیلاس» گرفت، مهم‌ترین و معتبرترین جایزه بین‌المللی بود که یک سینماگر ایرانی به دست آورد. کیارستمی پس از این موفقیت حسابی درخشید و در کشورهای دیگر از جمله فرانسه فیلم ساخت.
کیارستمی را شاید بتوان بزرگترین سینماگر ایرانی در سطح بین‌الملل دانست، او اعتبار سینمای ایران است. از غرب تا شرق و از اسکورسیزی تا کورسوا همه رابطه نزدیکی با کیارستمی داشتند و بارها از فیلم‌های او گفته‌اند. کیارستمی در سال ۱۹۹۵ میلادی در کنار ۴۱ کارگردان بزرگ سینما از جمله میشائیل هانکه، دیوید لینچ و اسپایک لی فیلمی تحت عنوان «لومیر و شرکا» ساخت. در این فیلم هر فیلمساز با دوربین برادران لومیر یک دقیقه فیلم با دیدگاهی تازه ساخت.
عباس کیارستمی فیلم‌های شاخص بسیاری دارد، اما آغاز فیلمسازی او با ساخت فیلم‌های کوتاه بود. کیارستمی سعی کرد که کانون پرورش فکری مرکزی برای فیلمسازی شود، او پس از ساخت فیلم ۱۲ دقیقه‌ای «نان و کوچه» به سراغ فیلم کوتاه «زنگ تفریح» رفت و این اثر را نیز به سبک نئورئالیستی ساخت. پس از این آثار آرام آرام کانون آغاز به برپایی کارگاه‌های فیلمسازی کرد و تبدیل به مرکزی مهم برای کارگردانان شد.
اوج کار کیارستمی در ساخت فیلم کوتاه «دو راه حل برای یک مساله» بود، فیلم تأثیرگذار که به ساده‌ترین شکل روایت می‌شد. همزمان با موج نوی سینمای ایران کیارستمی نیز دست به تولید آثار سینمایی بلند زد. اولین فیلم سینمایی او «مسافر» نام داشت که در ۸۳ دقیقه ساخته شد. اما شاید این فیلم «گزارش» بود که بیش از پیش نام کیارستمی را در سینمای ایران بر سر زبان‌ها انداخت، این فیلم با بازی کوروش افشارپناه و شهره آغداشلو در سال ۱۳۵۶ ساخته شد.
کیارستمی جزو فیلمسازانی بود که پس از انقلاب در ایران ماند و بعد از مدتی کوتاه و در سال ۱۳۵۸ ساخت فیلم‌های کوتاه به سفارش کانون را از سر گرفت. در آن سال‌ها کیارستمی دو مستند به نام «همشهری» و «اولی‌ها» را نیز جلو دوربین برد.
این تجربیات همه و همه زیربنای اولین فیلم بلند کیارستمی پس از انقلاب یعنی «خانه دوست کجاست» شد. اولین قسمت از سه‌گانه کوکر که در سال ۱۳۶۵ ساخته شد و همچنان جزء درخشان‌ترین آثار این کارگردان است. در این فیلم یک بچه مدرسه‌ای متوجه می‌شود که دفتر دوستش را به اشتباه در مدرسه برداشته است؛ بنابراین از خانه بیرون می‌رود تا او را پیدا کند و دفتر را به او پس دهد، اما راهی دشوار و دراز در پیش است و فرصتی اندک. «خانه دوست کجاست» بیش از ۱۰ جایزه ملی و بین‌المللی به دست آورد. سپس و در سال ۱۳۶۸ کیارستمی شاهکار دیگری به نام «کلوزآپ» خلق کرد. فیلمی با داستانی واقعی و بازیگران واقعی! «کلوزآپ» از سوی بنیاد فیلم بریتانیا و جشنواره فیلم بوسان جزء ۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما است. این فیلم با شکستن مرز واقعیت و داستان، روایت عینی از یک اتفاق واقعی دارد. در این فیلم حسین سبزیان، به دلیل شباهتش به محسن مخملباف خود را به خانواده آهن‌خواه به‌عنوان مخملباف معرفی می‌کند و به بهانه ساختن فیلم به خانه آن‌ها راه می‌یابد.
پس از «کلوزآپ» کیارستمی بار دیگر به سراغ روستای کوکر رفت، اما این بار به بهانه زلزله مهیب گیلان. «زندگی و دیگر هیچ» که در سال ۱۳۷۰ ساخته شد، پاره دوم از سه‌گانه کوکر است که در آن یک پدر و پسر پس از زلزله شمال از تهران به سمت روستای کوکر رفته تا شخصیت‌های اصلی فیلم «خانه دوست کجاست»(بابک و احمد احمدپور) را پیدا کنند. این فیلم جایزه بخش نوعی نگاه را از جشنواره کن برد.
در دهه هفتاد کیارستمی به مدت سه سال فعالیتی نداشت تا اینکه در سال ۱۳۷۳ به سراغ ساخت قسمت سوم از سه‌گانه کوکر رفت و فیلم «زیر درختان زیتون» را ساخت. این فیلم چند روایت را در دل خود دارد و در واقع چگونگی ساخت «زندگی و دیگر هیچم را نشان می‌دهد. این فیلم روایت یک عاشقی را نیز دارد، عشق در دل بحرانی به نام زلزله. در «زیر درختان زیتون» کیارستمی سنت شکنی کرد و برای اولین بار از حضور یک بازیگر حرفه‌ای یعنی محمدعلی کشاورز در فیلم خود بهره برد.
اوج کار کیارستمی در سال ۱۳۷۶ بود، سالی که او با «طعم گیلاس» نخل طلای کن را کسب کرد. این فیلم درباره مردی است که در حومه شهر تهران، با اتوموبیلش دنبال کسی می‌گردد که تقاضای پردردسر او را در ازای دریافت ۲۰۰ هزار تومان پول انجام دهد. «طعم گیلاس» با بازی همایون ارشادی با استقبال گسترده منتقدین روبرو شد، اگرچه بسیاری از مخاطبان ایرانی چندان از فیلم راضی نبودند! مجله تایم در سال ۲۰۰۹ این فیلم را جز ۱۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره کن معرفی کرد.
«باد ما را خواهد برد» نام اثر بعدی کیارستمی است که در سال ۱۳۷۸ ساخت. گروهی برای فیلمبرداری از یک مراسم تدفین به یک روستا رفته‌اند و منتظرند تا پیرزنی که در بستر بیماری است فوت شود! اما دست تقدیر باعث می‌شود این گروه جان یکی دیگر از اعضای روستا را نجات دهند. باز هم زندگی، بازهم نابازیگران، بازهم روستا و بازهم کیارستمی. این اثر درخشان هم مانند بسیاری دیگر از فیلم‌های این کارگردان بزرگ جوایز بسیاری از جمله شیر نقره‌ای ونیز را کسب کرد و در فهرست ۱۰ فیلم برتر ساخته شده سینمای جهان در دهه ۱۹۹۰ قرار گرفت.
کیارستمی در دهه ۱۳۸۰ سراغ سوژه‌ای اجتماعی رفت و فیلم «ده» را ساخت. در این فیلم یک زن درون خودرویی نشسته است و در ۱۰ سکانس با پنج شخص گفتگوهایی انجام داده و نمایی از زندگی زن امروزی در ایران را نشان می‌دهد. در این فیلم شخصیت اصلی داستان با پسرش، خواهرش، یک عروس آینده، یک روسپی و زنی که به دنبال خواندن نماز است گفتگو می‌کند. این فیلم پرفروش‌ترین فیلم ایران در گیشه جهانی تا آن موقع بود و توانست نامزد نخل طلای کن شود. همچنین کایه دو سینما نیز این فیلم را جزو ۱۰ فیلم برتر دهه ۲۰۰۰ معرفی کرد.
حضور کیارستمی در بدنه سینمای ایران در دهه هشتاد کمرنگ شد و فیلم شاخص بعدی او به نام شیرین در سال ۱۳۸۷ ساخته شد. فیلمی با فرمی بسیار عجیب که هر بیننده‌ای را شوکه کرد. فیلم تصویرگر نگاه ۱۱۳ بازیگر زن مطرح سینما از جمله ژولیت بینوش، لیلا حاتمی، حمیده خیرآبادی، ترانه علیدوستی، مرضیه برومند، نگار جواهریان و بسیاری دیگر است. بازیگران بدون هیچ سخنی به دوربین فیلمبرداری به تصویری نگاه می‌کنند، در حالی که صداهایی از خواندن منظومه خسرو و شیرین نظامی گنجوی به گوش می‌رسد.
در سال ۱۳۸۹ کیارستمی برای ساخت فیلمی به فرانسه کوچ کرد تا مهم‌ترین فیلم بین‌المللی تاریخ سینمای ایران را بسازد. «کپی برابر اصل» با بازی ژولیت بینوش همچنان مهم‌ترین اثر یک فیلمساز ایرانی است که در خارج از کشور تولید شده است. این فیلم نامزد دریافت نخل طلای کن و برنده بیش از ۱۵ جایزه معتبر بین‌المللی شد. «کپی برابر اصل» در واقع راهی برای سینماگران ایرانی باز کرد تا در خارج از ایران نیز فیلم بسازند.
داستان «مثل یک عاشق» فیلم بعدی کیارستمی نیز در ژاپن می‌گذشت، فیلمی عاشقانه به سبک و سیاقی شرقی که یک نامزدی دریافت نخل طلای کن در کارنامه کیارستمی به ثبت رساند. پس از ساخت این فیلم در سال ۱۳۹۱ کیارستمی فعالیت چشمگیری نداشت و درگیر بیکاری شد. اجل به او فرصت نداد تا آخرین ساخته خود یعنی «۲۴ فریم» را تکمیل کند.
