چهارشنبه ۳۰ مرداد ۱۳۹۸   شماره ۱۱۳۴

نگاهی به مشقت های حرفه عکاسی در گفتگو ی«وقایع استان» با برخی از عکاسان مطرح استان

خارج از دید

طاهره قهیه ای

عکاسی هنر است و عکاسان هنرمندانی هستند که با تمام مشقت هایی که این حرفه دارد شبانه روز بدون هیچ ادعایی در حال انجام فعالیت در این زمینه هستند و این در حالی است که شـاید کمتر از این افـراد کوشـا یـادی شـود و کمتر به دغدغه های آنها توجه شده باشد.
هنر ثبت لحظه ها و ماندگار کردن لحظاتی که دیگر هرگز در تاریخ تکرار نخواهد شد فقط و فقط بواسطه هنر عکاسان امکان پذیر است و این عکاسان هستند که در صحنه های مختلف لحظات را ماندگار می کنند. به بهانه فرا رسیدن ۲۸ مرداد روز جهانی عکاسی، پای درد دل چند نفر از عکاسان شهر اراک نشستیم تا از دغدغه ها و مشکلات این قشر پرتلاش آگاه شویم.
استاد محمدحسین جمالزاده از عکاسان پیشکسوت و باتجربه ای است که سالیان سال عمر خویش را در این عرصه گذرانده و لحظات مختلفی را از شهر اراک و خاطرات آن ثبت کرده است، استاد جمالزاده در مورد دغدغه عکاسان گفت: مهمترین دغدغه ای که در حال حاضر برای عکاسان وجود دارد این است که همه افراد با در دست داشتن موبایل عکس می گیرند و عکاس شده اند و این عکس ها را داخل گروه های تلگرامی و فضای مجازی منتشر می کنند و دیگر کمتر کسی به سمت عکاسی می آید و همین کار عکاسان را خراب کرده است.
وی با اشاره به اینکه این کار عامیانه ارزش کار حرفه ای را پایین آورده است، افزود: از دیگر مشکلاتی که داریم کم توجهی به ذکر نام عکاسان پایین عکس هایی است که آنها عکاسی کرده اند به عنوان مثال متاسفانه در کتابی که رونمایی شد عکس های تاریخی از بناهایی که دیگر در اراک وجود ندارند و عکس های بسیار قدیمی از افراد سرشناس اراک گرفته بودم که شاید خود افراد نیز آنها را نداشتند در کنار این عکس ها ستاره زدند و بسیار کوچک نوشتند عکس های ستاره دار محمد حسین جمالزاده؛ در حالی که نام عکاسان دیگر را بولد کردند و وقتی معترض شدم با یک معذرت خواهی گفتند برای نام عکاسان اصلا فکری نکرده بودیم و این کم لطفی ها است که ما را آزرده خاطر می کند.
جمالزاده ابراز کرد: حداقل انتظاری که داریم این است برای عکاسان ارزش قائل شوند همه به عکاسان می گویند عکس ما را برایمان بفرست و واقعا در رودربایستی با افراد نمی توانیم نه بگوییم در حالی که باید بدانند عکاسی نیز هزینه دارد.
وی گفت: امیدوارم جوانان با هنر زیبایشان به این هنر روی بیاورند و با خلاقیت بتوانند در این صحنه رشد کنند و باقی بمانند.
محمد اسدی عکاس جوان و پرتلاش خبرگزاری ایسنا نیز در این رابطه گفت: اگر چه وجود چنین روزی بعنوان روز جهانی عکاسی هنوز محل بحث است ولی بنده به همین بهانه به همه عکاسانی که دوربینشان را در راه ثبت حق و حقیقت و با تمام کم لطفی ها و محدودیت ها شات می زنند تبریک عرض می‌‌کنم.
وی با اشاره به اینکه بواسطه فعالیت بنده در عکاسی خبری محتوای صحبت‌های بنده بیشتر مربوط به عکاسی خبری و سختی‌های خاص آن در ایران است، افزود: شاید بتوان گفت در ایران سخت‌گیری‌ها و محدودیت‌های بیشتری برای عکاسان خبری وجود دارد البته آزادی عمل در سراسر دنیا وابسته به شرایط است و آزادی مطلق وجود ندارد یعنی ممکن است آزادی عمل در عکاسی از یک مسابقه ورزشی با آزادی عمل در عکاسی رسمی و دیپلماتیک متفاوت باشد ولی در ایران عکاسان و رسانه‌ها جدای از محدودیت‌ها و خط قرمزهای فراوان از سمت مسؤولان و دستگاه‌های ذیربط از سمت مردم نیز با محدودیت مواجه اند و در عکاسی اجتماعی شاهد کمترین همکاری از سمت مردم هستیم و حتی در برخی مواقع مواجهه و مقابله مردم با عکاسان را نیز شاهد هستیم.
اسدی ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی عکاسی خبری در ایران و خصوصا در شهرستان‌ها این است که اکثر رسانه‌ها با مشکلات مالی دست ‌به گریبان هستند و همین موضوع باعث می‌شود اکثر افراد حرفه‌ای به حاشیه بروند و یا به پایتخت کوچ کنند و همین موضوع زمینه ورود افراد تازه کار که تعدادشان هم کم نیست را به این عرصه فراهم کرده و عملا برنامه‌های خبری را به ورکشاپی برای این کارآموزان تبدیل کرده ‌است. یکی از موضوعاتی که بیشتر خبرگزاری‌ها با آن درگیرند چند ماه بعد از ورود همین افراد تازه‌کار شروع می‌شود و آن وقتی که عکاسان جوان عکس‌هایشان منتشر می‌شود و بواسطه شبکه‌های مجازی بازخورد بالایی می‌گیرند و به شهرتی کاذب دست پیدا می‌کنند که ابتدایی ترین مشکل این موضوع عدم تمایل عکاس به پیشرفت و تعالی در کارش است.
وی اظهار داشت: بواسطه رفت‌ وآمدهای زیاد در حوزه رسانه، سواد رسانه‌ای برخی از عکاسان پایین است که در مواجهه با مسؤولان و روابط عمومی‌ها و یا حراست‌هایی که از قضا برخی از آنها هم از سواد رسانه‌ای خوبی برخوردار نیستند از دیگر مشکلات اصلی عکاسان خبری است. در این حوزه به آموزش‌های دو سویه نیاز داریم تا در یک برنامه خبری احترام میهمان و میزبان حفظ شود.
وی گفت: یکی دیگر از مشکلاتی که همین سواد رسانه ای کم از سوی برخی از عکاسان ایجاد می‌کند انتشار عکس‌هایی است که نه اخلاق در آنها رعایت شده و نه الزامات رسانه‌ای و این عدم آگاهی از جانب مسوولان زمانی خودنمایی می‌کند که عکاسان را به چشم افرادی می‌بینند که مدام منتظرند صحنه‌ای عجیب و غریب را شکار کنند و بوسیله آن دست به تخریب بزنند.
عکاس خبرگزاری ایسنا افزود: یکی دیگر از مشکلاتی که بیشتر در اراک و بخصوص در سه چهار سال اخیر دیدم برگزاری کلاس‌های عکاسی در سطحی خجالت‌آور است. اگر حتی از محتوای کلاس‌ها هم اطلاعی درز پیدا نکند کافی است خروجی‌ این کلاس‌ها را ببینیم؛ البته در این زمینه اول افراد کم سوادی به تدریس می‌پردازند مقصرند و پس از آن آموزشگاه هایی که برای جلب هنرجو بر روی این افراد لقب استاد می‌گذارند و همین امر موجب افول عجیب دانش عکاسی در اراک شده است.
وی بیان کرد: از فضای مجازی بواسطه انتشار عکس‌ها در کمترین زمان و در وسعت جهانی می‌شود بعنوان ظرفیتی عظیم یاد کرد؛ اما وقتی بواسطه سواد رسانه‌ای نه چندان خوب در اقشار مختلف جامعه افراد بی‌سواد به صرف خرید یک دوربین که تعدادشان هم کم نیست به شکل ناشیانه‌ای قدم به این عرصه می‌گذارند آن وقت است که فضای مجازی اعتبار اخبار و عکس و عکاس‌ها را زیر سوال می‌برد و شاید اعتماد عمومی نسبت به رسانه‌ها به این واسطه کم شده‌است.
اسدی ادامه داد: در چند سال اخیر در ایران هنر عکاسی به شکلی عجیبی مورد اقبال جوانان قرار گرفته و فضای مجازی به محلی برای همین دوربین بدستان جوانی که نه دانش تصویری مناسب و نه اطلاعات کافی از جامعه دارند تبدیل شده تا بواسطه اینکه در انتشار عکس‌هایشان ترمزهای مرسوم افراد حرفه‌ای را ندارند به شهرتی کاذب و دنبال‌کنندگانی با تعداد بالا برسند؛ اما شاید دردآورترین صحنه‌ها برای عکاسان خبری با کوله‌های میلیونیشان وقتی از گیت‌های حراست، نگاه مسؤولان، حرف‌های مردم و برخی اوقات از پرسش‌های مسؤولان امنیتی گذشتند و عکسشان منتشر شد سرقت عکس توسط همکاران رسانه‌ایشان است. جای بسی تاسف است که این اتفاق توسط کسانی می‌افتد که از وضعیت مالی عکاسان و دریافتی آن‌ها از رسانه‌ها مطلع اند و باز برای خرید نکردن عکس‌ها را برش می‌زنند و خیلی از آنها حتی به شیوه های معمول و غیرمعمول نام عکاس و رسانه منبع را حذف می‌کنند.
اسدی در خصوص اهمیت و جایگاه عکس گفت: همین جمله حمید فروتن را مخصوصا به سردبیران و مدیران مسؤولی که عکسها را بدون پرداخت هزینه برش زده و استفاده می‌کنند و یا مسؤولانی که در برنامه‌ها حتی صندلی برای عکاس در نظر نمی‌گیرند و یا بی مهری‌های مراسم‌های روز خبرنگار! که به تازگی از آن عبور کرده ایم می‌گویم«بیایید تصور کنیم برای یک ماه عکس را از رسانه‌ها حذف کنیم، دیگر چه جذابیتی برای اطلاع‌رسانی باقی می‌ماند.» شاید درد عمیق‌تر از سرقت عکس ها توسط رسانه‌ای‌ها، برای عکاسان خبری استان مرکزی عدم شناخت و توجه خانه مطبوعات استان است که نه کمیته‌ای برای عکاسان دارند، نه جشنواره عکسی برگزار می‌کنند. یک جشنواره مطبوعات در حد اسم برگزار شد که از ابتدا در لیست جشنواره‌های وزارت ارشاد نبود! و با تمام نواقص در فراخوان جشنواره، اما در نهایت نتایج آن اعلام نشد و رییس خانه نیز پاسخگوی سوال در این خصوص نبود. نه از عکاسی در روز خبرنگار تقدیر می‌کنند و نه حتی نام عکاسی در سخنران‌های این روز به چشم می‌خورد و دردی عمیق‌تر از این است که نماینده‌اش در خانه مطبوعات تا این حد با اهمیت عکس و عکاسان در عرصه اطلاع‌رسانی غریبه باشد.
پریسا بهزادی به عنوان بانوی عکاس خبرگزاری ایسنا، در این خصوص گفت: عکاسی یک زبان بین المللی است و عکاسان از طریق عکس خود صحبت می کنند و با ثبت عکس می توان دنیا را تغییر داد و تاثیر یک عکس را می توان تا چند سال در دنیای واقعی حس کرد. عکاسی سراسر تجربه های تلخ و شیرین و لحظات سخت و شیرین است.
وی با بیان اینکه عکاس باید یک فرد خلاق، دارای ذوق هنری و با روابط عمومی بالا و اعتماد به نفس زیاد باشد که بتواند به راحتی عکس مورد نظر خود را بگیرد، افزود: شغل عکاسی سختی های خاص خود را دارد و گاهی برای گرفتن یک عکس باید مسافت طولانی را طی کرد و مدت زمان زیادی را انتطار کشید برای ثبت یک عکس، خرید تجهیزات گران قیمت و افزایش قیمت روز به روز وسایل مورد نظر و استهلاک تجهیزات از سختی های گران قیمت عکاسی است.
بهزادی با اشاره به اینکه در عکاسی خبری سرعت و دقت پیدا کردن سوژه جزء جدا ناپذیر عکاسی محسوب می شود، ابراز کرد: با توجه به اینکه بار اعظم انعکاس خبر بر روی دوش عکاسان است و عکاسان جزء لاینفک خبرمحسوب می شوند ولی هنوز عکاسی جایگاهی در استان مرکزی ندارد تا حدی که در روز خبرنگار از یک عکاس هم تجلیل نشد، گاهی هم بی مهری هایی از جمله استفاده از عکس بدون نام عکاس یا پرداخت نکردن هزینه عرف عکاسی به عکاس باعث ناراحتی و دلسرد شدن عکاسان می شوند.
علی کریمی عکاس جوان و پرتلاش خبرگزاری ایرنا نیز گفت: دغدغه بیشتر عکاسان فراتر از موضوعاتی است که به صورت خبری پوشش می دهیم که این کار مانند افیونی برای ما شده و به آن عادت کرده ایم و با انجام آن حالمان خوب می شود.
وی افزود: عکاسی فضایی است که باید بیایید و از نزدیک خیلی از مسائل آن را موشکافانه بررسی کنید و به آن بپردازید، وقتی قرار است یک پروژه برای عکاسی کار شود باید عکاس نسبت به آن موضوع اشراف و آگاهی داشته باشد و در مورد آن تحقیق کند تا بتواند عکاسی کند.
کریمی ادامه داد: الان مهمترین مشکل عکاسی ما حضور عکاسان آماتور است که هر روز به صورت کارآموز وارد این حرفه می شوند در حالی که عکاسی شغلشان نیست و در کنار شغل اصلی که دارند برای تفنن و تفریح به عکاسی روی می آورند و بعد از مدتی نیز از این فضا خارج می شوند و این رفت و آمدها به کار عکاسان حرفه ای که عکاسی شغل اصلیشان است ضربه می زند و برای آنها مشکلاتی را ایجاد می کند.
عکاس خبرگزاری ایرنا با بیان اینکه حتی جاهایی که عموم براحتی عکاسی می کنند از ما مجوزهایی می خواهند که نداریم و این نیز از دیگر مشکلات عکاسان است، افزود: عکاسی کار سختی است و برخی ها از بیرون نگاه می کنند فضای فانتزی را می بینند اما وقتـی وارد می شوند و بعد از مدتی جای بند دوربین شانه هایشان را کبود می کند سریع عکاسی را ترک می کنند.
وی با بیان اینکه برخی ارگان ها نیز کیفیت کار برایشان مهم نیست و هزینه کمتر مهم است یا یک مبلغ ناچیزی را برای عکاسی تعیین می کنند، اظهار داشت: افراد از عکاس انتظار عکس رایگان دارند و این به یک وظیفه برای ما تبدیل شده است و متاسفانه حالت ابزار به آدم دست می دهد در حالی که تجهیزات دوربین هزینه بسیار بالایی دارد.
کریمی با بیان اینکه گاهی شما از کسی که فکر می کنید رفتارش حرفه ای است رفتاری می بینید که تعجب می کنید و اینها بخشی از این حرفه شده اند، گفت: در هر حال ما این کار را با تمام این مشکلاتی که دارد پذیرفتیم و در تمام دنیا عکاسان درآمد چندان بالایی ندارند و اگر کسی بخواهد پول درآورد باید حرفه دیگری را انتخاب کند.