حس خوب امنیت/درباره مزایای بیمه و اهمیت آن

سه شنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۷ شماره ۹۸۹

***

مهدیه مهدوی

***

احساس امنیت، اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین نیاز بشر است و از آنچنان درجه اهمیتی برخوردار است که می‌تواند دیگر نیازهای مادی و معنوی بشر را تحت تاثیر قرار دهد. تمام پژوهشگران بر این باورند که برای سالم بودن و سالم زیستن، نیازمند احساس امنیت هستیم. سلامت نه تنها به سالم بودن در بعد جسمانی که سلامت روان را نیز در بر می‌گیرد و بیمه یکی از مطمئن‌ترین روش‌های احساس امنیت در دنیای کنونی بشمار می‌رود.
در گذشته‌های دور، اولین نمونه‌های بیمه در ایران باستان یافت شده است. طبق پژوهش‌های باستان‌شناسان و لوحه‌ها و اسناد به دست آمده، تخت جمشید فارغ از تمام شگفتی‌هایش از یک جنبه انسانی نیز نسبت به بناهای هم عصر خود برخوردار است.
در روزگاری که ابنیه‌ای چون اهرام مصر با زور و ظلم به دست بردگان و اسرای جنگی ساخته می‌شد، در تخت جمشید هر فرد، حتی اسیران جنگی برای کاری که انجام می‌دادند مزد دریافت می‌کردند و اگر در حین کار بیمار می‌شدند و یا از بین می‌رفتند، خانواده او مستمری می‌گرفتند.
عملیات بیمه‌ای به معنای امروزی در ایران؛ با فعالیت دو مؤسسه روسی به نام نادیژدا و قفقاز مرکوری در سال‌های آغازین قرن بیستم شروع شد.
در سال ۱۳۱۰ با تصویب قانون ثبت شرکت‌ها در ایران شرکت‌های بیمه‌ای انگلیسی، آلمانی، اتریشی، سوئیسی و امثال آن در ایران اقدام به ایجاد شعبه و نمایندگی کرده و به فعالیت بیمه‌ای پرداختند.
تعریف بیمه
واژه بیمه، در لغت به اطمینان، ضمانت، حفظ و نگهداری در برابر حوادث و خطرات معنا شده و در اصطلاح، ضمانت مخصوصی است از جان یا مال که در تمدن جدید رواج یافته است. به این ترتیب که برای شخص یا مال، ماهانه مبلغی به شرکت بیمه می دهند و درصورت رسیدن خطر به جان یا مال، شرکت مبلغ معینی می دهد. همچنین در علم اقتصاد، بیمه را چنین تعریف کرده اند: قراردادی است که براساس آن، بیمه گزار در مقابل پرداخت مبالغ معیّنی به بیمه گر، دارایی خود را در مقابل حوادث پیش بینی نشده بیمه می کند و بیمه گر هم تعهد می نماید در صورت بروز حادثه، بخشی یا تمامی مبلغ مورد ادعای بیمه گزار را براساس قرارداد اولیه بین طرفین، به وی پرداخت کند.
تشویق مردم به پس‌انداز بخشى از درآمد خود
در عمل براى افراد طبقه متوسط جامعه مشکل است که پس‌اندازى از درآمد خود داشته باشند و بعضاً به فکر آن نیز نیستند. فروشندگان بیمه اشخاص با مراجعات مکرر خود و ایجاد نیاز، آنان را تشویق به خرید بیمه نامه مى‌کنند و با مراجعات مقطعى براى وصول حق بیمه بیمه‌نامه عمر، آنان را عادت مى‌دهند تا بخشى از درآمد خود را با پرداخت حق بیمه عمر پس‌انداز کنند. در اکثر کشورهاى جهان، نظام تأمین اجتماعى وجود دارد که به‌موجب قانون اجبارى است و بخش عمده‌اى از حق بیمه را نیز کارفرما مى‌پردازد. ولى متاسفانه با افزایش سریع هزینه زندگی، میزان حقوق بازنشستگى یا مستمرى بازماندگان که نظام تأمین اجتماعى مى‌پردازد براى ادامه زندگى در سطح قابل قبول کافى نیست. به همین دلیل است که بیمه‌شدگان تامین اجتماعى معمولا به تهیه بیمه‌نامه عمر تکمیلى از شرکت‌هاى بیمه بازرگانى اقدام مى‌کنند تا بتوانند در آینده در دوران بازنشستگى تأمین کافى داشته باشند.
انواع بیمه نظیر آتش‌سوزی، حمل و نقل، حوادث، مهندسی، محصولات کشاورزى و جزء آن، همه در خدمت جامعه‌ هستند. از طریق بیمه، تمام خسارت‌ها و زیان‌ها بین جامعه بیمه‌گذاران آن رشته سرشکن مى‌شود و در صورتى‌که بخشى از آن از طریق مکانیسم اتکاى وارد بازارهاى بین‌المللى شده باشد، جامعه عظیم بیمه‌گذاران جهانى در پرداخت خسارت‌هاى سنگین مشارکت مى‌کنند.
بیمه، یک‌نوع سرمایه‌گذارى
بیمه نه‌تنها ریسک را به دوش خود منتقل می‌کند بلکه ابزار مهم و مناسب پس‌اندازی نیز است. در بیمه عمر، بیمه‌گذار در تمام سال‌های اعتبار قرارداد ، حق بیمه یکسانی می‌پردازد ، یعنی حق بیمه سال اول با حق بیمه سال آخر برابر است. بنابراین ملاحظه می‌شود که بیمه‌گذار در سال‌های اولیه قرارداد ، مبلغی بیشتر از حق بیمه ریسک می‌پردازد و در سال‌های آخر برخلاف، این بخش از حق بیمه حجم بالایی را تشکیل می‌دهد. شرکت‌های بیمه از محل سرمایه‌گذاری آن درآمدهای خوبی به‌دست می‌آورند که البته بخشی از آن به بیمه‌گذار تعلق می‌گیرد. بخش پس‌اندازی بیمه‌نامه‌های عمر همانند پس‌انداز در بانک است، به طوری‌که بیمه‌گذار می‌تواند از محل ذخایر ریاضی بیمه‌نامه خود وام بگیرد و یا آن را باز خرید کند یا اینکه تبدیل به سرمایه مخفف نماید. بیمه‌نامه عمر تسهیلات دیگری نیز دارد که جای بحث مفصل آن اینجا نیست. در بیمه آتش‌سوزی و سایر بیمه‌های اموال، بیمه‌گر حق بیمه را هنگام صدور بیمه‌نامه دریافت می‌کند و متعهد پرداخت خسارت احتمالی در آینده طی مدت اعتبار قرارداد است.
در فاصله زمانی بین زمان شروع اعتبار قرارداد و زمان تحقق خطر به‌ویژه در بیمه‌های مسئولیت که ممکن است سال‌ها به‌طول انجامد تا دادگاه رأی صادر کند، بیمه‌گر فرصت دارد که درآمد حق بیمه خود را که سرمایه هنگفتی هم است در محل‌های مختلف نظیر اوراق بهادار، خرید سهام، ایجاد مؤسسات تولیدی و خرید مستقلات سرمایه‌گذاری کند. البته ناگفته نماند از آنجا که ذخایر فنی مؤسسات بیمه ما به‌ازاءِ تعهدات آنها در آینده است و باید ضمن تأمین سود تضمین‌شده به‌سهولت تبدیل‌پذیر به وجه نقد نیز باشد لذا برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه آئین‌نامه و مقررات خاصی پیش‌بینی می‌شود. هم‌اکنون شمار کثیری از مؤسسات بیمه نه‌تنها کلیه هزینه‌های خود را از محل درآمد سرمایه‌گذاری تأمین می‌کنند بلکه از محل درآمد سرمایه‌گذاری تسهیلاتی نیز برای بیمه‌گذاران اختصاص می‌دهند. سرمایه‌های عظیمی که از محل جمع‌آوری حق بیمه‌های اندک بیمه‌گذاران رشته‌های مختلف به این صورت ایجاد می‌شود می‌تواند در شکوفائی و توسعه اقتصاد ملی نقش ارزنده و اساسی ایفاء کند.
بیمه و سایر انواع طرح‌هاى مشابه، حامى وابستگان است
انواع بیمه‌های عمر و حوادث، بهداشت و درمان، از کارافتادگی، بیکاری، تأمین هزینه‌های تحصیل و جزء آن، همه بیمه‌های هستند که در صورت نبود آنها خانواده و وابستگان باید هزینه‌های مربوط را خود تحمل کنند. صحیح است که بخش‌های عظیمی از طبقات مختلف جامعه تحت پوشش تأمین اجتماعی قرار دارند ولی هستند کسانی‌که تحت پوشش این نظام قرار ندارند و از نظر اقتصادی هم در موقعیتی نیستند که پس‌اندازی برای تأمین آینده خود داشته باشند. برای این‌گونه افراد رهایی از وابستگی مالی به خانواده، انواع بیمه راه‌حل مناسبی است. زیرا بیمه از سایر سیستم‌ها و روش‌های حمایتی به نسبت ارزان‌تر است. طرح‌های دیگری که با کمک و حمایت دولت ایجاد می‌شوند نیز کمک مؤثری است در حمایت مالی خانواده؛ مثلاً طرحی را دولت برای کارگران ایجاد می‌کند ولی عضویت کارگران در آن سیستم اختیاری است. طرح دیگر اینکه دولت سیستم را طراحی و ایجاد و اجراء آن را به بخش خصوصی واگذار می‌کند ، نظیر طرح بیمه بهداشت همگانی. همچنین طرح بیمه ممکن است تنها با پرداخت کل حق بیمه‌ای که استفاده‌کنندگان می‌پردازند اداره شود یا اینکه بخشی از حق بیمه را کارفرما یا دولت از محل مالیات یا هر دو تأمین کنند. در ضمن ، خطرهایی وجود دارد که بیمه توانائی ارائه پوشش برای خسارت‌های ناشی از تحقق آنها را ندارد. برای چنین خطرهایی نظیر خسارت‌های مالی و جانی ناشی از نیروگاه‌های هسته‌ای و استفاده از انرژی و برخی از خطرهای فاجعه‌آمیز طبیعی ، دولت با همکاری بیمه‌های بازرگانی اقدام به تأسیس صندوق‌های حمایتی می‌نمایند تا آحاد جامعه با حمایت دولت پوشش کافی داشته باشند. برای حمایت از بازرگانی بین‌المللی و صادرکنندگان با حمایت دولت و مشارکت شرکت‌های بیمه، شرکت‌های تضمینی و اعتباری تخصصی تأسیس می‌شود و برای آن‌دسته از خطرهائی که معمولاً شرکت‌های بیمه آنها را بیمه نمی‌کنند (نظیر ورشکستگی یا اعسار خریدار، استنکاف خریدار از پرداخت قیمت کالا، اعمال سیاست‌های ارزی ، وقوع جنگ و جزء آن) صندوق ضمانت صادرات تأسیس می‌شود.
تأثیر بیمه در کاهش خسارت‌ها
بیمه تأثیر به‌سزاى در کاهش خسارت دارد:
– از طریق اعمال نرخ متناسب با ریسک، هرچه امکانات پیشگیرى و اطفائى بیشتر باشد بیمه‌گر حق بیمه کمترى از بیمه‌گذار مطالبه مى‌کند
– از طریق توصیه‌هاى ایمنی: کارشناسان بیمه‌گر با انجام بازدید اولیه و بازدیدهاى مقطعى توصیه‌هاى ضرورى را درجهت کاهش احتمال وقوع خطر به بیمه‌گذار مى‌نماید. به تجربه ثابت شده است که توصیه‌هاى ایمنى بیمه‌گر بسیار مفید و مؤثر است. در بیمه‌هاى اشخاص، بیمه‌گر از طریق معاینات پزشکى و پرسشنامه پزشکى و توصیه‌هاى ضروری، احتمال تحقق خطر را کاهش مى‌دهد؛
– از طریق تشویق بیمه‌گذار در کاهش میزان خسارت، بیمه‌گر کلیه هزینه‌هاى بیمه‌گذار را که در جهت کاهش میزان خسارت وارده انجام مى‌گیرد، ولی اینکه منجر به نتیجه مثبت هم نباشد، درحد معقول مى‌پردازد. بیمه‌گر از طریق کارشناسان متخصص خود و با استفاده از تجربیات گذشته توصیه‌هاى ارزنده‌اى در جهت کاهش احتمال تحقق خطر و در صورت تحقق خطر براى کاهش خسارت وارده در اختیار بیمه‌گذار قرار مى‌دهد.
حق بیمه هزینه نیست، سرمایه ‏گذاری است
به مناسبت روز بیمه تصمیم گرفتیم تا گفتگویی با کارشناس بیمه داشته باشیم که در ادامه می خوانید.
محمد خسروی کارشناس بیمه در گفتگو با وقایع استان اظهار کرد: توسعه فرهنگ بیمه در ابعاد مختلف سبب اطمینان و آرامش و در نتیجه تسهیل و تسریع در امر سرمایه گذاری می‏شود و مردم باید به بیمه اهمیت دهند.
وی ادامه داد: حق بیمه هزینه نیست بلکه نوعی سرمایه ‏گذاری است که در زمان بروز خطر بازدهی خود را نشان می‏دهد. مردم باید از مزایای این نوع سرمایه‏ گذاری آگاه شوند. این مستلزم فعالیت های فرهنگی است و باید در جهت درک ظرفیت ‏های فرهنگی و باورها هم تلاش کرد.
این کارشناس بیمه افزود: مردم باید به موقع با توجه به افزایش قیمت ها بیمه نامه را تمدید کنند و بیمه هم به قیمت روز حق بیمه را پرداخت می کند و چیزی متضرر نمی شوند، معمولا مردم چون درآمد کمتری دارند و جوابگو هزینه ها نیست به همین دلیل بیمه نامه را تمدید نمی کنند و خسارت کمتری در زمان بروزحادثه به آنها تعلق می گیرد.
خسروی درباره بیمه بدنه وسائل نقلیه نیز گفت: یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مزیت هایی که در قانون بیمه وسائل نقلیه گنجانده شده، این است که این قانون نگرانی و مشکلات مالکان خودرویی که با خودروهای گران‌قیمت تصادف می‌کردند را تا حدی که قانون مشخص کرده بر عهده مقصر حادثه انداخته و از طریق بیمه وی پرداخت می شود و مابقی برعهده مالک ماشین خواهد بود.
کارشناس بیمه البرز بیان کرد: البته با توجه تقلباتی که صورت می گیرد و صحنه سازی های ساختگی شرکت های بیمه باید محتاط باشند و این یک معضل در جامعه است.
وی در پایان تاکید کرد: بیمه در سبد هزینه های شهروندان جایگاه خود را حفظ کند و با توجه به شرایط اقتصادی بودن بیمه بهتر از نبودن آن است و باید به هر طریقی انجام شود امیدواریم دولت شرایطی را محیا کند که شرکت های بیمه موظف شود با دریافت حق بیمه کمتری بتوانند سرویس بدهند.