چهارشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰  شماره ۱۴۱۹

مشکلات مددجویان سازمان بهزیستی در دوران شیوع ویروس کرونا در گفتگو با مدیرکل بهزیستی استان مرکزی

حامی روزهای سخت

فاطمه چاپاری

با شیوع بیماری کرونا اقشار آسیب پذیر جامعه از جمله مددجویان بهزیستی بیش از دیگران تحت تاثیر فشارهای اقتصادی و روحی و روانی ناشی از پاندمی کرونا قرار گرفتند، همین مساله نشانگر اهمیت ایجاد حمایتی یکپارچه و همه جانبه از طرف ارگان ها و نهادهای مردمی و غیرمردمی از این افراد می باشد چرا که اگر این حمایت ها به درستی انجام پذیرد مانع از ایجاد آسیب های اجتماعی فراوانی خواهد بود و برعکس.
وقایع استان در گفتگو با زهرا امینی مدیرکل سازمان بهزیستی استان مرکزی مشکلات مددجویان سازمان بهزیستی در دوران شیوع ویروس کرونا و همچنین اقدامات و حمایت های انجام شده در این خصوص را بررسی کرده است.

با شیوع بیماری کرونا، مددجویان بهزیستی در بخش های مختلف با چه مشکلات جدیدی روبرو شده اند؟
در دوران شیوع ویروس کووید۱۹مددجویان از امکانات بهداشتی برخوردار نبودند و از طرفی توانایی خرید و تهیه وسایل بهداشتی را هم نداشتند، همچنین در این مدت بسیاری از کسب و کارها از جمله اشتغال گروه های همیار زنان سرپرست خانوار با تعطیلی مواجه گردید که در پاره ای موارد منجر به غیرفعال شدن گروه ها شد علاوه بر این خانواده های تحت پوشش در موارد دیگری همچون تامین معیشت، تهیه گوشی هوشمند و تبلت برای دانش آموزان و استفاده از فضای مجازی با مشکلاتی درگیر شدند که همین موضوع باعث ایجاد آسیب های اجتماعی نو پدید شد. در این دوران نظارت و بازدید حضوری از مراکز و خانه های کودکان و نوجوانان کاهش یافت و برنامه ملاقات و دیدار با فرزندان محدود گردید با این حال ابتلای تعدادی از افراد تحت مراقبت و خانواده هایشان به بیماری کرونا از دیگر مشکلات مددبگیران بود، شرایط بحران هزینه های مالی مضاعفی را به خانواده های کودکان و نوجوانان تحمیل کرد، هزینه هایی برای تامین اقلام و تجهیزات بهداشتی، سلامت و کیفیت مطلوب تغذیه و تامین اقلام آموزشی و غیره. علاوه بر این با محدودیت تردد، رفت و آمد فرزندان نیز مانند سایر اقشار جامعه به محیط بیرون از خانه کاهش یافت که این مساله باعث کاهش بهره مندی این افراد از امکانات آموزشی، تفریحی، اوقات فراغت، تمرینات ورزشی و غیره گردید که این مورد نیز از دیگر مشکلات ایجادشده بوده است.

آسیب های اجتماعی نوپدیدی که در دوران کرونا ایجاد شده و به آن اشاره کردید شامل چه مواردی بوده است؟
در این مدت افزایش فشارهای روانی باعث ایجاد احساس ناامیدی؛ استرس؛ افسردگی و اضطراب در بین مددجویان شد. همزمان با رشد بیکاری وسخت تر شدن شرایط اقتصادی در دوران شیوع ویروس کرونا، مددجویان در تامین هزینه های معیشتی خود به مشکل خورده که همین موضوع افزایش گرایش به رفتارهای پر خطر در بین افراد را با خود به همراه داشت، قرنطینه باعث افزایش ساعات تماس زوجین و فرزندان و مدت زمان تعامل آن ها با یکدیگرگردید که این موضوع افزایش اختلافات در سطح خانواده ها را در پی داشت چنانکه شرایط خاص کرونا باعث شده مداخلات اورژانس اجتماعی نیز در این زمینه افزایش یابد. همچنین به دنبال محدودیت های اعمال شده به علت شیوع بیماری کرونا، افراد معلول، سالمند وبیماران روانی مزمن دچار افت عملکرد روانی وجسمی گردیده اند که متعاقب آن خانواده ها در امر نگهداری از معلول، بیمار وسالمند دچار مشکل شده وتعداد افراد متقاضی اعزام به مرکز خصوصا بیماران روانی به شدت افزایش یافته است.

سازمان بهزیستی استان مرکزی در خصوص این مشکلات طی این مدت چه خدمات و حمایت هایی را به مددجویان ارائه داده است؟
از جمله اقدامات انجام شده می توان به توزیع بسته های حمایتی و غذایی توسط مراکز دولتی و غیردولتی در بین مددجویان اشاره کرد که توزیع حدود ۴۰۰۰ لیتر مواد ضد عفونی کننده در بین مددجویان و خانواده ها، تعداد ۳۵۰۰ عدد ماسک بهداشتی و ده هزار عدد پد الکلی از طریق حوزه مشارکت های مردمی در یک مرحله و ۳۲۰۰ بسته معیشتی در طرح همدلی مومنانه از آن جمله بوده است. همچنین تعدادی ماسک و تجهیزات پزشکی توسط گروه های همیار با فعالیت خیاطی و با همکاری زنان سرپرست خانوار و کمک خیرین نیز تهیه شده و بین اقشار آسیب پذیر توزیع گردید. علاوه بر این توزیع بسته های حمایتی و غذایی توسط مراکز اورژانس اجتماعی در سطح استان بین کودکان کار از دیگر اقدامات انجام شده است.
ارتباط تلفنی و مجازی مددکاران اجتماعی با جامعه هدف، ارائه آموزش های غیرحضوری خودمراقبتی به مددجویان، کاریابی و حمایت از مددجویان با اولویت آسیب پذیری بیشتر مانند فرزندان مادران زندانی، فراهم نمودن زمینه آموزش آنلاین با مساعدت مربیان در خانه ها و مددکاران در مراکز مثبت زندگی و تحویل تعداد ۱۳۵ تبلت به دانش آموزان تحت سرپرستی، تلاش جهت بهینه نمودن اوقات فراغت فرزندان با تحویل اقلام فرهنگی اهدایی از یونیسف و بهزیستی کشور به خانه ها و خانواده ها شامل کتاب، بازی فکری، اسباب بازی، و….، تشکیل گروه مجازی در واتساپ با حضور کلیه مسئولین، کارشناسان، مسئولین فنی خانه ها و… جهت تبادل نظر، ارائه خدمات بهداشتی به مراجعین در مراکز کاهش آسیب اعتیاد و کمپ نگهداری معتادین متجاهرماده ۱۶ و کمپ ها در سال های ۹۹ و ۱۴۰۰، نظارت بر تایید ثبت نام مراکز تحت نظارت از جمله مهد کودک ها، مراکز روزانه توانبخشی و… در سامانه کارا جهت استفاده از تسهیلات کرونایی مشاغل آسیب دیده از کرونا، تمدید مجوزهای مراکز و موسسات غیر دولتی به صورت غیر حضوری طی نامه سازمان بهزیستی کشور، پذیرش افراد واجد شرایط در مراکز نگهداری ورفع مشکل خانواده ها از جمله حمایت های سازمان بهزیستی از اقشار آسیب پذیر استان بوده است. همکاری با نهادها و ارگان های مردمی برای ارائه خدمات به افراد آسیب پذیر از کرونا و ارائه خدمات تخصصی و مددکاری به تماس گیرندگان خط۱۲۳ و افزایش استقرار خودروهای سیار و گشت زنی در سطح شهر نیز از جمله اقدامات اورژانس اجتماعی و پایگاه های خدمات اجتماعی در مناطق حاشیه نشین و سکونتگاه های غیر رسمی استان در ایام کرونا بوده است.
از جمله فعالیت های صورت گرفته در کلیه مراکز درمان و کاهش آسیب اعتیاد استان نیز ضد عفونی و محیط اقامتی خدمت گیرندگان در ۷ مرکز اقامتی بهبود تبصره ۲ و مراکز گذری، شلتر، پاتوق های مصرف مواد مخدر و توزیع بسته های بهداشتی شامل ماسک ،مایع ضدعفونی دست، مایع ضد عفونی سطوح، دستکش لایتکس، پنبه، الکل، مایع دستشویی، توزیع دستگاه تب سنجی، کاور کفش و توزیع دستگاه سم پاش به کلیه مراجعین و مراکز کاهش آسیب و … بوده است. همچنین به منظور جلوگیری از شیوع کرونا کلیه بازدیدها به صورت آنلاین صورت گرفته است و آموزش های مستمر متناسب با پروتکل های بهداشتی به پرسنل مراکز به ویژه در مراکز تجمعی انجام شده است. شایان ذکر است تعداد ۱۴ بسته پنبه، تعداد ۸۲ بسته دستمال کاغذی، تعداد ۲۶ گالن ۵/۳ لیتری مایع دستشویی، تعداد ۱۳۹عدد ژل ضد عفونی دست، تعداد ۶۱۰۲۵ عدد ماسک سه لایه ،تعداد ۳۱۵۳۰ عدد دستکش لاتکس، تعداد ۲۰ عدد دستگاه سمپاش کوله ایی، تعداد ۱۵۰ عدد محافظ صورت، تعداد ۳۰۰۰ عدد کاور کفش، تعداد ۸ عدد دستگاه تب سنجی، تعداد ۴۰ عدد مایع ضد عفونی سطوح ۵۰۰ سی سی و تعداد ۱۶۲ عدد مایع ضد عفونی سطوح ۴ لیتری نیز بین مراجعین و مراکز طی سه مرحله توزیع شده است. در مراکز غربالگری شنوایی نوزادان جهت رعایت پروتکل های بهداشتی اقلام و بسته های بهداشتی شامل۲۰۰۰ عدد ماسک سه لایه،۴۰۰۰ جفت دستکش یکبار مصرف، ۹۰ لیتر محلول ضدعفونی کننده دست و سطوح ،۵۰ عدد شیلد و گان یکبار مصرف، ۱۹ توپ ملحفه یکبار مصرف به تناسب تعداد مراجعین هر مرکز توزیع گردیده است.

آیا سازمان بهزیستی استان مــرکزی حمایت هایی در قالب کمک هزینه و تسهیلات به مددجویان ارائه داده است؟
بله. پرداخت کمک هزینه درمان مطابق با دستورالعمل های مربوطه،پرداخت ودیعه مسکن بلاعوض به خانواده های تحت پوشش، پرداخت کمک های موردی جهت تهیه لوازم بهداشتی برای خانواده ها ، پرداخت کمک بلاعوض به گروه های همیار زنان سرپرست خانوار آسیب دیده از کرونا از محل اعتبارات توسعه و تشکیل گروه های همیار زنان، پرداخت کمک بلاعوض از طریق بنیاد مستضعفان و ستاد فرمان امام (ره) به زنان سرپرست خانوار تحت پوشش، واریز مبالغی به صورت متمرکز به حساب مراکز غیر دولتی در دو مرحله و هر بار به تعداد فرزندان مقیم مراکز با سرانه ۵ میلیون ریال، واریز مبلغ ۳۲۰۰۰۰۰ ریال به حساب فرزندان امدادبگیر ۷ تا ۱۲ سال و مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰ ریال جهت مساعدت به مربیان مراکز غیردولتی، پرداخت کمک بلاعوض نقدی به خانواده های دارای پرونده در مراکز اورژانس اجتماعی در سطح استان پرداخت کمک هزینه لوازم بهداشتی درچهارمرحله به معلولین، سالمندان و بیماران با دهک پایین به مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰ ریال، پرداخت کمک هزینه تامین لوازم بهداشتی به معلولین بسترگرا ماهیانه ۲۰۰۰۰۰۰ ریال به مدت ۵ ماه، پرداخت کمک هزینه لوازم بهداشتی به مراکز غیر دولتی جهت تامین ماسک، دستکش ومواد ضد عفونی در مراکز تجمیعی از جمله این حمایت ها بوده است. همچنین تسهیلات اشتغال زایی به مبلغ ۳۹۵۶۳۰۰۰۰۰۰۰ریال هم به ۸۲۷ نفر از مددجویان تحت پوشش بهزیستی استان مرکزی اعطا گردیده است.

در ادامه سوال قبلی، چه موانع و مشکلاتی سر راه حمایت مددجویان در خصوص پوشش یکپارچه این افراد وجود دارد؟ چرا که برخی فعالان این حوزه اذعان دارند وجود برخی مشکلات باعث شده برخی از مددجویان به کلی از این حمایت ها بی بهره باشند در حالی که گروهی دیگر بارها و از طرق مختلف تحت پوشش این حمایت ها قرار گرفته اند؟
سعی داشته ایم براساس معانی مددکاران اجتماعی و براساس اولویت بندی انجام شده از طریق ایشان از کلیه مددجویان به طور یکسان و براساس نیازهای احصاء شده حمایت انجام گیرد ولی در پاره ای مواقع ممکن است عدم دقت کافی مددکاراجتماعی و یا عدم مراجعه مددجو و … باعث شده باشد مددجویی کمتر مورد حمایت قرار گیرد. نبود بانک اطلاعاتی جامع در خصوص دریافت کمک های اهدایی توسط نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد و موسسات دیگر مهمترین موانع و مشکلات است چرا که در سامانه ارمغان بهزیستی تنها سابقه دریافت کمک از موسسات و واحدهای وابسته به بهزیستی قابل رویت می باشد

آیا در مدت شیوع ویروس کرونا با کمبود اعتبارات برای حمایت از مــددجویان روبرو نبوده اید؟
بهزیستی در ابتدای شروع بیماری کرونا با مشکلات اعتباری جهت تامین لوازم بهداشتی و تامین معیشت جامعه هدف مواجه شد که با کمک خیرین و اعتبارات ابلاغی از سوی سازمان مرتفع گردید.کمبود اعتباراتی نیز در زمینه تهیه گوشی هوشمند و تبلت برای دانش آموزان خانواده های تحت پوشش و فرزندان و مددجویان بود که با تخصیص اعتبار از بهزیستی کشور و کمک خیرین تا حدودی مرتفع شد، علاوه براین در این مدت افزایش اعتباراتی از سوی سازمان بهزیستی کشور داشته ایم از جمله افزایش یارانه مراکز غیر دولتی در امر نگهداری از گروه هدف، افزایش کمک هزینه برای افراد بهره مند از حق پرستاری افراد ضایعه نخاعی وافراد با معلولیت ذهنی وجسمی و بیماران روانی مزمن، افزایش مستمری گروه هدف، افزایش اعتبارات در زمینه خرید وسایل توانبخشی و….

به دنبال بحران کرونا، اقشار آسیب پذیر کشور بیش از دیگران در حوزه اشتغال و بیکاری با مشکل مواجه شدند، طبق آمار کدام بخش از مددجویان بهزیستی برای مثال زنان سرپرست خانوار، معلولان و غیره از این اتفاق متاثر شده اند؟
خانواده هایی که بیشتر در مشاغل اصناف بودند، کودکان کار، سرپرستان خانوار مشاغل فصل ، دختران و زنان در معرض آسیب و آسیب دیده خصوصا آن هایی که خود سرپرست و بدسرپرست بودند جزو گروه هایی هستند که بیش از بقیه در دوران کرونا بیکار شدند، از جمله مددجویان شاغل در شرکت های خدماتی؛ آرایشگاه ها و …

 میزان تماس افراد و خانواده ها در دوران شیوع کرونا و به خصوص در دوران قرنطینه و تعطیلی ها با اورژانس اجتماعی به چه شکل بوده آیا آماری در این خصوص در استان دارید؟
در زمان شیوع ویروس کرونا تعداد تماس ها با خط تلفنی ۱۲۳ اورژانس اجتماعی بیشتر از قبل بوده و به میزان ۶۵ درصد افزایش داشته است، حتی گاهی این تماس ها درباره مسائل مربوط به کرونا بوده که نگرانی درباره آینده، ترس از ابتلا به ویروس، تطبیق با شرایط جدید، تغییر سبک زندگی، چگونگی طرح موضوع برای کودکان، ترس‌ها و نگرانی‌ها، کنش های مربوط به سوگ، ناامیدی، افسردگی، بی‌قراری و تشدید اختلالات روانی را در بر می گرفته است .

طی این مدت شاهد بوده ایم که بحران کرونا باعث افزایش خشونت خانگی شده، وضعیت استان مرکزی در این خصوص چگونه بوده است؟
طی تماس های برقرار شده با خط تلفنی۱۲۳ اورژانس اجتماعی، به دلیل ایجاد شرایط قرنطینه، مسائل و مشکلات مالی، حضور بیشتر فرزندان در منزل به دلیل غیر حضوری بودن آموزش ها، موارد اختلافات خانوادگی نسبت به قبل بیشتر بوده است. از کل تماس های مذکور، تعدادی از آن ها با وجود پیگیری های صورت گرفته توسط تیم تخصصی مداخله مراکز اورژانس و یا حتی حضور تیم سیار در محل اعلام شده، افرادتمایلی جهت دریافت خدمات تخصصی نشان نداده اند و یا با اینکه طی تماس تلفنی در خصوص مشکلات خانواگی و یا حتی مورد خشونت قرار گرفتن صحبت می شد، ولی افراد تمایلی جهت حضور در مرکز جهت بررسی و پیگیری های بعدی نداشتند.

در خصوص این مساله وضعیت آسیب پذیری زنان و کودکان چطور بوده؟
خشونت و آزار خانگی نقض حقوق بشر است که به سلامت جسمی و روح و روان قربانی و اطرافیان او آسیب می‌رساند و گرچه زنان و مردان هر دو تحت تأثیر خشونت خانگی قرار می‌گیرند، میزان بروز و شدت آن در زنان و کودکان بسیار بیشتر است. عواملی که به گسترش خشونت‌خانگی دامن می‌زنند از فقر اقتصادی و فرهنگی تا اعتیاد و ویژگی‌های شخصی و ساختارهای جامعه متفاوت هستند. اما آنچه مردم کمتر درباره آن آگاهی دارند این است که بحران‌های بهداشت عمومی و اپیدمی یک بیماری همانند کرونا نیز موجب گسترش خشونت‌های خانگی می‌شود؛ اپیدمی کرونا و قرنطینه، خانواده‌ها را بیشتر کنار هم قرار می‌دهد و با توجه به اینکه سبک زندگی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تغییراتی را در کانون خانواده ایجاد می‌کند، طبیعی است که پررنگ‌ترین اثر آن در خانواده و سپس در اجتماع پدیدار می‌شود، بله آسیب پذیری دختران و زنان در زمینه خشونت خانگی افزایش داشته است و کاهش تعاملات اجتماعی؛ بیکار شدن سرپرست خانواده؛ افزایش مشکلات اقتصادی؛ حمایت اجتماعی ناکافی؛ عدم برخورداری از مهارت های ارتباطی و … از مهمترین دلایل بروز این خشونت ها بوده است.

در همین راستا، سازمان بهزیستی طی این مدت از چه راه هایی در بهبود کیفیت سلامت روانی جامعه اقدام کرده است؟
از جمله اقدامات برای بهبود کیفیت سلامت روان مددجویان تلاش برای افزایش به زیستی آنان بوده است. کاهش دغدغه معاش؛ تلاش برای انطباق با وضعیت جدید؛ مشاوره های فردی و خانوادگی؛ رصد وضعیت روانی مددجویان؛ معرفی مددجویان برای حرفه آموزی؛ توزیع بروشور با مضامینی همچون راهکارهایی برای افزایش سلامت روان و کنترل و کاهش رفتارهای وسواس گونه؛ پیشگیری از کرونا ویروس؛ مراقبت و بهداشت فردی و… ازجمله اقدامات انجام شده در این بخش بوده است. بی‌تردید ارائه راهکارهایی مانند آموزش‌های مجازی تاب‌آوری، توانایی حل مساله، مهار کرونا از طریق اقدامات پیشگیرانه و ارائه خدمات تلفنی حمایتی می‌تواند در بالا بردن کیفیت سلامت روانی جامعه تاثیرگذار باشد اما همه این ها بدون همکاری و همیاری دستگاه‌های دولتی و غیردولتی محقق نخواهد شد.

 و سوال آخر در خصوص واکیسناسیون مددجویان می باشد آیا تمامی مددجویان در اولویت واکسیناسیون قرار گرفته اند؟ برای مثال در حوزه معلولان تنها معلولان جسمی و حرکتی در اولویت های دوم یا سوم واکسیناسیون بوده اند در حالی که فعالان این حوزه معتقدند تمامی معلولان باید در اولویت واکسیناسیون قرار بگیرند در این خصوص توضیحاتی ارائه بفرمایید.
در خصوص تزریق واکسن، کلیه فرزندان و پرسنل مقیم خانه های کودکان و نوجوانان با توجه به تجمعی بودن مراکز در اولویت بوده و در لیست های درخواست واکسن لحاظ گردیده اند، اولویت بندی گروها جهت تزریق واکسن کرونا از اختیارات وزارت بهداشت می باشد ودر حال حاضر با توجه به اولویت افراد بالای ۶۰ سال، در حال حاضر افراد بالای ۶۰ سال مستقر در مراکز نگهداری واکسینه شده اند و واکسیناسیون بیماران روانی مزمن و معلولین مستقر در مراکز نگهداری نیز در حال انجام می باشد. تعداد ۳۸۶ دوز تا کنون به سالمندان، معلولین، بیماران وپرسنل مراکز تزریق صورت گرفته است.