روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۵۶
***
وقایع استان
سهراب جان بزرگی
***
آمارهای آخرین سرشماری در ایران نشان می دهد چیزی در حدود نیمی از جمعیت این کشور را زنان تشکیل می دهند. از این رو پرداختن به مطالبات و مشکلات آنان برای رسیدن به توسعه همه جانبه اجتناب ناپذیر است. اگرچه در باورهای سنتی ایران که ریشه های آن تا عمق نظام فکری افراد جامعه امروز نیز پیشروی کرده است، زنان سایه هایی پنهان در پشت پرده و اندرونی بودند اما با حرکت پرشتاب جهان مدرن به سوی اصل برابری، تغییراتی در موقعیت و جایگاه اجتماعی زنان رخ داده است. آسیب شناسی مشکلات زنان که پیش نیازی مهم برای تصمیم سازی و سیاست گذاری در این حوزه است، نیازمند نگاهی دقیق بدون توجه به برداشت های سطحی، مصلحت اندیشی و باورهای سنتی محافظه کارانه است. چرا که تجربه نشان داده است، هرگاه با مشکلات این قشر با چارچوب هایی کلیشه ای پیش ساخته برخورد شده، نتیجه ای معکوس را برای تصمیم گیران آن داشته است. اگر اندکی زاویه دیدمان را به جامعه چهل میلیون نفری مورد بحث مان تغییر دهیم، خواهیم دید که آنان همواره در معرض نقش هایی تحمیلی قرار داشته اند و شناسایی مشکل با محک دست یافتن یا نیافتن به این نقش ها انجام گرفته است. سیاستی که سالها هزینه های بسیاری خرج آن شده اما نتیجه عینی اش در جامعه اتفاقی کاملا متفاوت را نشان می دهد که حاکی از شکست اینگونه سیاست گذاری هاست. البته تمامی این گزاره ها بر این پیش فرض قابل نقطه گذاریست که تصمیم گیران قصدشان حل مسئله باشد نه پاک کردن صورت آن. در همین راستا جلسات بسیاری در سطوح مختلف تصمیم گیری برگزار می شود و باید های بیهوده بسیاری وضع می شود. باید هایی که مبنای شان همان چارچوب های ذهنی از پیش تعیین شده است که حتی اگر اجرایی شوند کارایی چندانی نخواهند داشت. آخرین جلسه از این دست دورهم نشینی ها با موضوع بررسی آسیب های اجتماعی زنان در اراک برگزار شد. نگاهی به صحبت های این جلسه نشان می دهد که بررسی ها یک گام عقب تر از مشکلات است و باز هم حرفها تکراری و یادآوری به خود برای انجام وظیفه است. اما این یادآوری ها دوام چندانی ندارند و شاید ایده اصلی فیلم «ممنتو» ساخته کریستوفر نولان که داستان مردی را روایت می کرد که حافظه کوتاه مدت اش را از دست داده بود، برگرفته از نتایج تصمیم های مسئولین و تصمیم گیران این دست جلسات باشد. معاون سیاسی، اجتماعی فرمانداری اراک در این جلسه آسیب های اجتماعی زنان در جامعه را نتیجه فقر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی عنوان کرده و معتقد است وظیفه همه نهادهای مسئول ایجاد زمینه اشتغال برای امرار معاش، آموزش‌های فرهنگی به هدف ارتقای سلامت روحی و روانی و ارائه خدمات در قالب بسته‌های حمایتی و خدماتی به این قشر آسیب‌پذیر است. زارعی در این جلسه گفته است که همه نهادهای حمایتی به ویژه بهزیستی، کمیته امداد امام(ره)، علوم پزشکی، بهداشت و همچنین مجمع خیرین مردم نهاد باید با تعامل حرکت جدی و موثری در این زمینه انجام دهند و احتمالا همه نهادهای مذکور یکصدا در پاسخ به وی گفته اند: باشد، ما حرکتی جدی در این زمینه انجام می دهیم.
معاون فنی مرکز بهداشت استان مرکزی اما در این جلسه حرف هایش فنی تر از دیگران به نظر می رسد. اسماعیلی توضیحاتی را در حوزه اقدامات این مرکز برای مواجه با زنان آسیب دیده اجتماعی بیان کرده است، که حقایق قابل تاملی در آنها وجود دارد. او با بیان این موضوع که دو مرکز در شهر اراک برای خدمات به این قشر از زنان وجود دارد که از نظر سواد نیمی از آنان بی‌سواد بوده و یک سوم از این مددجویان سابقه زندان دارند، گلایه هایی را بیان داشته که یکی از این آنها در حوزه مالی است «مراکز خدمات زنان آسیب دیده در سال میلیون‌ها هزینه دارد که از مرکز مدیریت بیماری‌ها و وزارت بهداشت هیچ اعتباری دریافت نشده و تا به حال با کمک عمومی و مبالغ و اعتباراتی که به شکل علی‌الحساب از حوزه امور مالی پرداخت شده اداره شده و اگر قرار بر ادامه فعالیت این دو مرکز باشد باید بودجه مناسبی به آن تخصیص داده شود.»
اسماعیلی با درخواست از کمیته امداد مبنی بر افزایش زمان برای پذیرش مورد های معرفی شده گفته است: «از دستگاه‌های حمایتی دیگر مانند کمیته امداد انتظار داریم زمانی که فردی را به آنان معرفی می‌کنیم او را پذیرا باشند، بسیاری از این افراد بی‌خانمان هستند و مرکز از ۲۴ ساعت شبانه روز چند ساعتی را در روز پوشش ندارد که امیدواریم این فاصله عدم پذیرش ساعت را از بین ببریم.» به گفته معاون فنی مرکز بهداشت قرار بوده مکانی دائمی مانند مرکز ماده ۱۶ آقایان با کمک خیرین و دفتر هماهنگی معاونت امور اجتماعی استانداری ساخته شود که در حال حاضر هیچ پیشرفتی در این پروژه وجود ندارد.
همانگونه که از صحبت های این مسئول در مرکز بهداشت بر می آید، واقعیت وجود زنان آسیب دیده واقعیتی اجتناب ناپذیر است. اما همه راهکارها برای کاهش تعداد این افراد است و توجه چندانی به علل بروز این ناهنجاری نشده است. بدون شک مشکلات اقتصادی یکی از علل اصلی این اتفاق است که با وضعیت حاکم بر وضعیت معیشتی کشور مسئولین در سطوح کلان نیز در حل مشکلات اقتصادی درمانده به نظر می رسند و راه هایشان یکی پس از دیگری به در بسته می خورد. اما نمی توان از تاثیر آموزش غافل ماند. آموزشی که در لایه های مختلف و توسط نهاد های تاثیر گذار مانند آموزش و پرورش، صدا و سیما، بهزیستی و … قابل اجراست. استفاده از کارشناسان تربیتی و روانشناسانی که حرف هایشان بر پایه تحلیل علمی منطبق بر وضعیت روز جامعه باشد نه کسانی که سعی در توجیه مشکلات با روش های نخ نما شده دارند. اگر مسئولین نگاه دقیق تری به مقوله آسیب های اجتماعی در حوزه زنان داشته باشند بدون شک متوجه سیل خورشان نسل های جدیدی خواهند بود که گرایشات مهارنشدنی ای به رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر و مشروبات الکی با وجود ممنوعیت ها و سخت گیری های چندین ساله دارند. نسلی که عمدتا تک فرزند هستند و مشکلات اقتصادی شان آنقدر عدیده نیست که بتوان با عباراتی چون حاشیه نشینی و فقر گرایشاتشان را توجیه کرد. چندی پیش برای نوشتن مقاله ای نگاهی به کتاب های تحصیلی دوران ابتدایی داشتم، اما نشانه هایی حتی کوچک از آموزش هایی منطبق بر نیازهای روز جامعه و تفاوت های فکری نسل های جدید در آنها دیده نمیشد. اگر مسئولی دغدغه جلوگیری از افزایش انتقال بیماری های مقاربتی مانند ایدز را دارد به این سوال پاسخ دهد که چطور ممکن است از شخصی که در نه در دوران تحصیلش و نه در رسانه های دولتی و نه در خانواده حتی نام ابزارهای پیشگیری در رابطه جنسی را نشنیده است و همواره با تابوی آن مواجه بوده، انتظار داشتن رابطه ای کم خطر را داشت؟
همانطور که حمزه لوئیان کارشناس مرکز بهداشت اراک هم در جلسه بررسی آسیب های اجتماعی زنان اشاره کرده است حمایت در قالب مشاوره روانشناختی، اجتماعی باید به هنگام و در زمان نیاز زن در معرض آسیب به او ارائه شود که در نهایت به تنگناهای اجتماعی نرسیده و به عنوان زن کددار خدمات مراکز معرفی نشود. این کارشناس مرکز بهداشت با اشاره به نبود مجمعی با عنوان کاهش آسیب های اجتماعی در راستای کار علمی برای بررسی ریشه ها و آسیب های اجتماعی زنان عنوان کرده تاکنون هیچ تلاشی برای این رویداد مثبت در سطح شهر اراک وجود نداشته است.
در این میان اما صحبت های مرتضی سورانه عضو شورای شهر اراک نشان می دهد که او نیم نگاهی به آسیب شناسی درست در این زمینه دارد.سورانه معتقد است موازین آموزش و پرورش جوابگوی نیازهای امروز جامعه نیست و مبتنی بر معیارهای قدیمی کار می‌کند. این عضو شورای شهر می گوید در آمار افراد آسیب دیده، سن خطر زیر۱۷ سال است پس در نتیجه نمی‌توانیم نام زنان را بر آنها بگذاریم و باید از آنها با عناوینی چون کودکان آسیب پذیر نام برده شود.
باز هم جلسه ای دیگر در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی در حوزه زنان برگزار شد و بازهم حرف هایی نسبتا تکراری بیان شد. باید منتظر ماند تا ببینیم که مسئولان پرتوان و پرتلاش با سیل عظیم آسیب های اجتماعی که در نسل های بعدی در راه است چه خواهند کرد.
