چهارشنبه ۹ تیر ۱۴۰۰  شماره ۱۴۳۸

گفت و گوی وقایع استان با وحید علیمحمدی کارتونیست و کاریکاتوریست اراکی

تیغ طنز

فاطمه چاپاری

وحید علیمحمدی متولد ۱۳۵۷ است و کار کارتون و کاریکاتور را از سال ۱۳۷۹ همزمان با اولین جشنواره هنرهای تجسمی استان مرکزی آغاز نموده و از آن زمان تا به امروز به طراحی کارتون های جشنواره ای مشغول بوده است وی در حوزه کارتون نمایشگاهی فعالیت داشته و کارتون هایی گروتسک وار آفریده است. علیمحمدی تا به امروز موفقیت‌های بسیاری داشته و آثار وی در حوزه کارتون و کاریکاتور حائز مقام های بین المللی بسیاری شده است. کسب مقام اول جایزه ویژه ترکیه با موضوع کشاورزی ارگانیک و مقام دوم جایزه ویژه کوبا با موضوع صلح از جمله موفقیت های وی در زمینه کارتون و کاریکاتور می باشد که در سال جاری رقم خورده است، وقایع استان در گفت و گو با این هنرمند استان به بررسی نقش کاریکاتور در دنیای امروز و جایگاه آن در استان مرکزی پرداخته است.

وحید علیمحمدی در ابتدای مصاحبه درباره تفاوت کارتون و کاریکاتور به ما می گوید.
کارتون و کاریکاتور دو چیز متفاوت است، کاریکاتور به تصویری اغراق شده از چهره گفته می شود، در حالی که کارتون به اثری اطلاق می شود با موضوعی خاص برای نمایش یک اتفاق، مثل کارتون هایی که در روزنامه استفاده می شود و یا پلن انیمیشن و تقسیمات مختلفی دارد اعم از کارتون سیاسی، کارتون مطبوعاتی، کارتون نمایشگاهی. کارتونی که در مطبوعات کار می شود تاریخ مصرف دارد برای مثال کارتونی مطبوعاتی برای افزایش قیمت مرغ امروز طراحی می شود که در آینده کارکردی نخواهد داشت ولی کارتون نمایشگاهی متفاوت تر بوده و در خصوص موضوعات خاص و عمومی که همه دنیا با آن درگیر هستند کار می شود، موضوعاتی چون محیط زیست، جنگ، انسانیت و …

جایگاه طیف های مختلف کارتون و کاریکاتور اعم از فکاهیات‌ (که مخاطبان آن عامه مردم هستند) و آثار نمایشگاهی (که مخاطبان خاص خود را دارد) در کشور و شهر ما در مقایسه با جایگاه این هنر در جهان امروز چگونه است؟
خاستگاه کارتون و کاریکاتور در روزنامه‌ها و جراید است، از سالیان پیش در غارهای کاریکاری ایتالیا تصاویر اغراق شده روی سنگ ها پیدا شد که آن را طنز انگاشتند سپس روزنامه کاریکاری در ایتالیا تاسیس شد که در آن تصاویر اغراق شده ای به چاپ رسید و کاریکاتوریستانی چون اونوره دومیه تصاویری اغراق شده از چهره کار کرده و برای مثال چهره سیاستمداران را شبیه حیوانات با بینی بزرگ طراحی می کرد، از آن زمان تا کنون کارتونیست ها و کاریکاتوریست ها همواره کارهای خود را در روزنامه ها به نمایش گذاشته اند و اگر مطبوعات را از کارتون و کاریکاتور جدا کنیم هنرمند نمی تواند از این طریق امرار معاش کند و این در کمرنگ شدن این هنر موثر خواهد بود.
در اراک این هنر درک نشده و بابت آن هزینه نمی کنند با اینکه کاریکاتوریست های خوبی در استان داشته ایم، من جزو معدود کاریکاتوریست‌ها و کارتونیست هایی بودم که توانستم آن هم در اجراهای زنده و کارهای سفارشی برای انیمیشن از طریق هنرم درآمدزایی کنم و تا به امروز با روزنامه های اراک همکاری چندانی ندشته ام ما حتی در مقایسه با شهرهای کوچک تر در این زمینه ضعیف عمل کرده ایم چرا که در شهرهای دیگر کارتون ها وکاریکاتورهای هنرمندانشان را به طور ثابت در نشریه ها کار می کنند در حالی که در اراک روزنامه و نشریه حرفه ای در این زمینه نداریم و جایگاه کاریکاتور در مطبوعات ما بسیار خالیست.
و اما در خصوص جایگاه این هنر در کشور باید بگویم، ایران به عنوان یکی از قطب های کارتون و کاریکاتور در دنیا شناخته می شود و هنرمندان ایرانی همواره در مسابقات این رشته در جهان یا داور بوده و یا حائز رتبه بوده اند. با این که خاستگاه این هنر از اروپا بوده است اما کاریکاتوریست های ایرانی هموراه در مسابقات درخشیده اند و در استان نیز از سال ۸۲ که در حوزه هنری فعالیت ها در این رشته آغاز شد هنرمنـدان استان همواره در ردیف بهترین کارتونیست ها و کاریکاتوریست های کشور بودند اما با گذشت زمان و عدم حمایت نهادهای متولی فرهنگ و هنر خیلی از دوستان دست به مهاجرت زدند و اوضاع کمی متفاوت شد.

به نظر شما کدام ویژگی هنر کارتون و کاریکاتور باعث شده این زبان بیش از دیگر انواع هنری در بین عامه مردم مورد استقبال قرار گیرد؟
طنزی که در بطن کارتون و کاریکاتور موجود است موجب محبوبیت این هنر گشته است، کارتون و کاریکاتور را همواره به ضرب المثل تشبیه می کنند چرا که کارکرد هر دو یکی است و به کارتون طنز ترسیمی هم می گویند و ما همواره برای ارائه نقدهایمان بدون ایجاد ناراحتی از ضرب المثل استفاده می کنیم کارتون هم همین است وقتی مسائل را بـا این زبـــان تصویر می کنیم مخاطب آسانتر آن را هضم خواهد کرد به همین منظور این هنر در بین عموم خواهان دارد و مانند تیغ جراحی می ماند و همه می دانند که در پشت طنز به کار رفته در کاریکاتور چند معنی مستتر است در واقع کاریکاتور و کارتون مثل یک اسمارتیز نیست که تنها برای لحظه ای طعم دهان را عوض کند بلکه مثل دارو کارکرد داشته و مخاطب را به تفکر وا می دارد.

چقدر از ظرفیت های کاریکاتور به مثابه یک رسانه در فضای مطبوعاتی شهر استفاده شده؟
همان گونه که در صحبت ها اشاره کردم استفاده از کاریکاتور و کارتون در فضای مطبوعاتی و فضای مجازی استان صفر است و حتی تعدادی از نشریات زرد کارتون و کاریکاتور را بدون ذکر نام و اجازه صاحب اثر در نشریات به چاپ می رساندند نود درصد مطبوعات استان غیرحرفه ای و حزبی عمل می کنند و چندان به مخاطب خود اهمیت نمی دهند بنابراین از کارتون و کاریکاتور استفاده نکرده و جای آن در فضای مطبوعاتی استان بسیار خالی است.

از آن جا که کاریکاتور و تصویر را می توان یک زبان بین المللی دانست، به نظر شما این هنر در بحران جهانی کرونا چه نقشی داشته؟به نوعی باید بپرسم تاثیرات متقابل کاریکاتور و بحران کرونا چگونه بوده است؟
من به شخصه از زمان شیوع ویروس کرونا بیش از ده مسابقه در حوزه کارتون و کاریکاتور با موضوع کرونا شرکت کرده ام که بیشتر آن ها به منظور پیشگیری و آگاهی رسانی بوده است و حتی در این مدت جشنواره هایی با طراحی روی ماسک برگزار گردید، این تصاویر، کارتون ها، مطالب و گفت و گو ها در کنار هم تاثیر ویژه ای در فرهنگ سازی در پیشگیری از پیشرفت این ویروس داشته است.