سه شنبه ۵ مرداد ۱۴۰۰  شماره ۱۴۵۰

در آستانه تشکیل دولت سیزدهم

تغییر رویکرد؛ الزامی برای حل بحران های کشور

حسین معافی

مدرس دانشگاه و فعال فرهنگی- اجتماعی

دنیا به طور مداوم در حال تغییر و تحول است و به تعبیر «پیتر دراکر» یگانه امر ثابت در دنیای امروز تغییر است. امروزه تمامی ابعاد زندگی بشر از جمله دانش، فن آوری و مدیریت با شتابی بی‌مانند در حال تحول هستند. سازمان ها و نهادها برای بقا و پویایی خود ناگزیر به نوآوری و تغییرات مستمر و دائمی هستند. اگر تغییر، تحول و نوآوری ضرورت نداشت، بشر هنوز در زندگی انسان‌های اولیه و شاید هم در سطح زندگی جانوران باقی می‌ماند.
گاهی برای عبور از چالش های پیش رو لازم است از افکار قدیمی وسنتی دست برداشت و گزینه های جدید را امتحان نمود. عوامل بسیاری وجود دارد که باعث می شود مدیران سازمان تصمیم بگیرند تغییراتی را در سازمان ایجاد نمایند. چه درحوزه کسب و کار، چه در حوزه فن آوری و چه در حوزه مدیریت اجرایی کشور. اگرتغییر وجود نداشت مدیریت کار ساده ای بود. هرچند بسیاری از فرایندهای مدیریت تغییر سازمانی با شکست مواجه می شود، اما اعمال تغییر در مواردی ضروریست. تغییرات ممکن است مثبت و مطلوب و یا منفی و نامطلوب باشند.
اما از آنجا که تغییر، اتخاذ یک رویکرد آینده‌نگر و تنها راهی است که به کمک آن می‌توان آینده را چه به‌عنوان یک فرد و چه به‌عنوان یک سازمان در دست گرفت، بنابراین باید پذیرای تغییر بوده و عناصر مثبت آن را در سازمان و به ویژه تیم‌های پروژه توسعه داد.
کلمه« تغییر» در شعارهای انتخاباتی بسیاری از نامزدهای ریاست جمهوری به چشم می خورد ولی چگونه این تغییر می تواند مشکل گشا باشد و جامعه و مدیریت اجرایی کشور را به سوی روی رویکردهای جدید رهنمون شود؟
به طور کلی تغییر می تواند دو نوع باشد:
۱. تغییر افراد
۲. تغییر رویکردها
اما کدام تغییر تحول آفرین بوده و می تواند نقش مهمتری داشته باشد؟ مسلماً تغییر رویکرد خیلی مهمتر از تغییر صرف افراد برای حصول به مقصود در مدیریت اجرایی کشور است، چرا که افراد جدید در سیستم معیوب قبلی نتایج و برونداد مشابه گذشته خواهند داد و عملاً چرخه معیوب قبلی با تفاوت‌هایی جزئی تداوم خواهد یافت.
پس به همراه کنار گذاشتن افراد مستهلک و تکراری، باید در بطن ماجرا رویکردهای جدیدی به نفع سیستم مدیریت اجرایی کشور و نهایتاً به سود مردم تغییر نمایند تا انتظارات و مطالبات به حق جامعه برآورده گردد و شاهد تحولاتی در حــل بحران ها و مشکلات کشور عزیزمان ایران باشیم.
با مدیریتی که طی چندین دهه گذشته تجربه کرده ایم، اکثر دولت ها در ایستگاهی مشابه متوقف شده اند و نارضایتی و بی عدالتی به قوت خود باقی مانده است. با وجود همه تلاش هایی که دولت های مختلف داشته اند همچنان هدف اصلی انقلاب که حاکمیت عدالت است تحقق نیافته است. درتمام سیستم های اداری کشور همواره برنامه ها و طرح های فراوانی در بایگانی ها وجود دارند که در حال خاک خوردن هستند و معمولاً مدیران ارشد کشور جسارت اجرای آنها را ندارند. همچنین مجریان و مدیران فراوانی با طرز فکرهای متفاوتی تاکنون داشته ایم اما همچنان مشکل اصلی کشور پابرجاست.
همه برنامه ها و طرح ها باید در بستر قانون و مقررات تدوین و اجرایی شوند و تغییراتی مهم و رویکردی در برنامه های سازمان ها و ادارات صورت پذیرد. متأسفانه از سوی دولت ها در سال های گذشته خیلی به این موضوع توجه نشده است و امیدواریم که در دولت سیزدهم به این مهم پرداخته شود تا بلکه بسیاری از چالش ها و مسائل کشور مرتفع شود. البته مجلس شورای اسلامی نیز آن طور که باید در اجرای قوانین و مقررات موفق نبوده و در ریل گذاری این مسیر نتوانسته است قوانین لازم را اجرایی کند و به همین دلیل است که طرح ها و برنامه هایی که تاکنون تدوین و به مرحله اجرا رسیده است ناکام مانده اند.
تغییر رویکرد مدیریتی در تمام وزارتخانه ها و ادارات به ویژه سیستم آموزش، سلامت، محیط زیست، کشاورزی، منابع و معادن کشور و …. لازم و ضروری است و با تغییر دولت ها و تغییر افراد نمی توان شاهد رشد و تحول درکشور در همه زمینه ها بود، آنچه مهم است تغییر رویکردها و آماده شدن برای تغییرات جدید و رویارویی با بحران ها و حـوادث پیش بینی نشده در عصر حاضر است.
امروزه مسأله تغییر و تحول یکی از مسایل بسیار مهم و حیاتی است که سازمان های کنونی درگیر آن بوده و بقا و دوام خود را وابسته به آن می دانند، لذا راهکارهایی لازم است تا مدیران و کارکنان هر سازمان نسبت به پذیرش تغییر و نوآوری مقاومت کمتری از خود نشان داده و تغییرات مفید و اساسی را به راحتی بپذیرند. کارشناسان پنج فعالیت ضروری برای مدیریت تغییر اثر بخش بیان کرده اند:
۱) ایجاد انگیزه برای تغییر
۲) ایجاد تصویری از آینده مطلوب مورد نظر
۳) ایجاد نوعی حمایت اساسی از تغییر اثر بخش
۴) تعیین مدیریت گذار از وضع موجود به وضع مطلوب
۵ ) حفظ میزان شتاب تغییر
امیدواریم دولت سیزدهم که به عنوان دولت کرامت و عدالت و با تکیه بر جوان گرایی در حال تشکیل و انتخاب کابینه خود هست، بتواند با تغییر رویکردها و حمایت های جدی، در مدیریت اجرایی کشور تحولات سازنده ای را رغم بزند تا هرچــه سریع تر شاهد رشد و شکوفایی بیش از پیش ایران اسلامی باشیم و آنچه شایسته مردم غیور ایران است را به نظاره بنشینیم.