تراژدی دراماتیک المان های شهری اراک ادامه دارد/شهر زشت ها

دوشنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۶   شماره ۷۳۶

***

وقایع استان

سهراب جان بزرگی

***

«بهرنگ مجیدی» مدرس معماری دانشگاه می گوید: المان یا نماد شهری ترکیبی است پیکره وار که در ساخت آن از ویژگی های درونی احجام و اشکال هندسی، صفحات قائم یا منحنی، اجزای سازه ای، کابل ها، پوترها و فریم ها و به طور کلی هر آنچه می تواند جنبه ی تزئینی و ساختمانی داشته باشد به صورت یک کلیت یکپارچه و تلفیقی از موارد فوق استفاده می شود و قبل از هر چیز این ترکیب دارای یک نظام هندسی و تعادلی پایدار و زیباست به گونه ای که پس از خودنمایی در سطح شهــر افراد را به گونه ای جذب خود مینماید و ذهنشان را درگیر خود میکند که تا مدتها در آن منطقه از شهر به صورت سمبلیک مشخصه ای برای شناخت شهر در منطقه ی مورد نظر می گردد. در واقع جزو شاخصه های شهری می گردد. به گونه ای که ذهن با برده شدن نام منطقه ی مزبور ناخودآگاه به دنبال شاخصه ها و ویژگی های خاص آن منطقه، المان مورد نظر را در خود تصویر سازی خواهد کرد.
وقتی انسان در متن موضوعی قرار دارد، درک و دریافت از جزئیات آن چندان کامل نیست. این اتفاق سبب می شود شهـروندان یک شهـر از زیبایی های شهری که جز حقوق اولیه شهروندیشان است چندان توجهی نکنند. اگر برای مدتی از اراک دور باشید و در شهر دیگری زندگی کنید، هنگامی که وارد اراک می شوید قطاری از آزار و اذیت بصری در مقابلتان قرار می گیرد. المان های شهری نامناسب و پیش پا افتاده که اگرچه برایشان هزینه های گزافی هم شده است اما خروجی آنها نه برای مردم و نه برای سیاست گذاران زیبایی شهری آنچه که باید نیست. پرداختن به موضوعی زیبایی شهری اگر در مقام مقایسه قرار گیرد، آنقدر مضحک و غم انگیز است که شاید کلانشهر دوست داشتنی اراک، که تنش زخم خورده پروژه های نیمه کاره و طولانی است تبدیل به شهری شود که تحملش حتی برای چند روز سخت گردد.
بررسی تک به تک المان های اراک در این گزارش نمی گنجد، اما نگاهی کلی به شهر اراک گرد نا امیدی را بر ذهن میپاشد. اگرچه هنرمندان اراکی در زمینه های مختلف از تجسمی گرفته تا نقاشی در مواردی در زمره پیشگامان عرصه هنر در ایران هستند اما غفلت از این پتانسیل ها باعث صرف هزینه های بیهوده در این شهر شده است.
در همین راستا مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای شهری شهرداری اراک در جلسه هم‌اندیشی با اساتید و هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی شهر اراک اظهار کرده است: اگر بخواهیم کاری را انجام دهیم و موفقیتی به دست آوریم قطعا با مشارکت مردم و شهروندان به ویژه افراد اثرگذار و هنرمندان صاحب ایده و خلاق ایجاد می‌شود. اما باید این سوال را از مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای شهری شهرداری اراک پرسید که تعریفشان از ایده، خلاقیت و هنر چیست. مدیران بسیاری در حوزه زیبایی شهری این ادعا را مطرح کرده اند که ما در اجرای طرح هایمان از هنرمندان خلاق کمک گرفته ایم، اما همیشه نتیجه کارها چیز دیگری را نشان داده است. اگرچه مرادعلی عباسی معتقد است که مشکلات این روزهای شهر میراثی به جا مانده از دوره های قبل است و باید برای حل آنها رویه ها را تغییر داد، اما نگاه مردم به فضای شهری با مصاحبه تغییر نمی کند و این امر مستلزم اعتماد به هنرمندان مستقل است. اگر فضای دستوری و سفارشی سابق بر این رویه حاکم باشد، نتیجه کار هم اثری سفارشی می شود و هنرمندان مستقل و خلاق جایی در این عرصه پیدا نمی کنند و حتی خودشان حاضر به حضور و تن دادن به فیلترهای سفارشی و دستوری که هنرشان را چکش کاری می کند، نمی شود.
نگاه به حرکت پر شتاب برنامه ریزی در کشورهای تراز اول به سوی طراحـی صنعتی و المان های شهری در کنار اجرای کپی های دست چندم و ضعیف در ایران، دست یابی به شهری زیبا را به امری محال و رویایی تبدیل می کند ولی باید دید که وعده ها و نگاه های مدیریتی مرادعلی عباسی برای شهر اراک تا چه حد عملی و قابل لمس خواهد بود.