یکشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۰  شماره ۱۴۹۹

به بهانه پایان سی و سومین جشنواره تئاتر فجر استان مرکزی

تئاتری که زخمی تر از همیشه است!

محدثه کاظمی

پژوهشگر رسانه

در کشورهای در حال توسعه، وقتی هنوز نیازهای فنی و مهندسی، پزشکی، اقتصاد و امثالهم حل نشده و باقی مانده اند، هنر و فرهنگ جای مناسبی نخواهد یافت و در این شرایط وانفسا، جایی برای هنر و عرض اندام آن نمی ماند و چرخ فلک، بی توجه به آثار مهم و مداوم این بخش به کام آن نخواهد چرخید!
یکی از شاخه های هنری، هنر تئاتر است. تئاتری که در ایران امروز ما، غریبانه و مظلومانه زیست می کند و هنرمندان تئاتر، این رهروان راه ناهموار فرهنگ آینده بشری، لنگ لنگان در این وادی قدم برمی دارند و ناملایمات زیادی را تاب می آورند و همچنان در طی این زمین سوزان از پای نمی ایستند و این درحالیست که شرایط در شهرستان ها بحرانی تر از پایتخت است.
طی دو سال اخیر و با ورود مهمان ناخوانده ای به نام کرونا، این هنر بیش از پیش مهجور و مظلوم واقع شد! کرونا حضور تماشاگران را در سالن های نمایش منع کرد و تئاترها برای صندلی هایی خالی و یا نسبتا خالی، اجرا شدند اما تئاتر، هنری زنده است که زنده بودن خود را از تماشاگرانش به دست می آورد. برشت معتقد بود که هدف تئاتر، هوشیار نگه داشتن تماشاگر، وادار کردن او به درک فکر عرضه شده، برانگیختن اندیشه انتقادی او در جهت دریافت علل طرح و راه حل برای مسئله نمایش است. پس تئاتر، تنها برای تماشاگرانش اجرا می شود و هنر تئاتر بدون تماشاگر دیگر معنا و مفهوم حقیقی خود را ندارد، پس چه ضرورتی اجرای این نمایش ها را بدون تماشاگر ایجاب می کند؟! صندلی های خالی و در و دیوار ها احتیاجی به شنیدن و دیدن مسائل اجتماعی ندارند که برایشان تئاتر بر روی صحنه برود!
سی و سومین جشنواره تئاتر فجر درحالی کار خود در اراک را به پایان رساند که از آماج کرونا در امان نماند، طبق سیاست گذاری ها دستور بر عدم حضور تماشاگران صادر شد اما در عمل حضور تماشاگران به صورت محدود ممکن شد اما همچنان تئاتر حس زنده بودن با حضور تماشاگران خود را چون سابق نداشت. مسئله زمانی بغرنج تر می شود که تمامی این تئاتر ها اجراهای عموم را با حضور تماشاگران به اجرا در آوردند و به یکباره در اجرای جشنواره ورق برگشت و تئاترها بدون حضور تماشاگرها اجرا شدند! اینکــه این سیاست گذاری های درهم و برهم چه اتفاق هایی رقم زد و سیاست گذاران با چه هدفی این تصمیمات را اتخاذ کردند، جــای تامل دارد کـه در این مجــال نمی گنجد!
و اما در این دوره جشنواره نیز همچون دوره های پیشین، مشکل قدیمی کمبود بودجه برای تئاتر زخمی وجود داشت و اگرچه انتظار می رفت با این شرایط ناگوار کرونا، بودجه بیشتری به این قسمت تعلق گیرد، بودجه ای کمتر از همیشه به تئاتر تعلق گرفت و این یعنی اراک آجرهای فرهنگ سازی اش را، بدون ملات روی هم می چیند و بالا می برد و گویا این راه ادامه دارد و پایانی برای آن پیش رو نیست! سوال اینجاست که تا چه زمانی این تحریم های تئاتر و اهالی تئاتر ادامه خواهد داشت؟ و تا کی کمبود بودجه های هنری گریبان گیر این رشته خــواهد بـود و تئاتر مظلوم خواهد ماند؟! و تا چه زمانی سیاست گذاری ها، دست و پای تئاتر را خواهد بست؟! و در نهایت چه زمان این حال وخیم تئاتر و زخم های کهنه اش التیام پیدا خواهد کرد؟!